Κάτω η χούντα. Εξω το ΝΑΤΟ. Εθνική ανεξαρτησία. Δημοκρατία. Τα συνθήματα αυτά στους τοίχους του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 είναι εύγλωττα. Εκφράζουν κορυφαίες διεκδικήσεις των φοιτητών (και των πολιτών) που εξεγέρθηκαν κατά της δικτατορίας.

Αλλά, ασφαλώς, δεν ήταν οι μόνες διεκδικήσεις των λιγοστών οι οποίοι μπήκαν μπροστά επιχειρώντας να τραβήξουν μαζί τους τη σιωπηλή πλειοψηφία. Αντιτασσόμενοι στο σύνθημα της χούντας «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», οι εξεγερμένοι διεκδικούσαν ακόμα την απαλλαγή της χώρας από τα κύρια χαρακτηριστικά της εθνικιστικής ιδεολογίας της, από την κοινωνική συντήρηση και από την πολιτισμική αγοραφοβία.

Το χτύπημα που έδωσε το Πολυτεχνείο στη δικτατορία δεν την ανέτρεψε. Ενας βαθύς αυταρχικός πυρήνας της ανασυντάχθηκε υπό τον «αόρατο δικτάτορα» Ιωαννίδη, οδηγώντας το καθεστώς μέσω της εθνικιστικής παράκρουσης στο εγκληματικό πραξικόπημα της Κύπρου, που έδωσε πρόσχημα για την τουρκική εισβολή. Ο αυταρχισμός (υπό αστυνομική μορφή) έγινε κυρίαρχος αντίπαλος των κινημάτων τη μεταπολιτευτική περίοδο –που αποδείχθηκε πανίσχυρος, αφήνοντας θύματα ακόμα και στις επετείους του Πολυτεχνείου, τούς Κουμή, Κανελλοπούλου (1980), Καλτεζά (1985).

Η έμφαση στη διεκδίκηση μιας αντιαυταρχικής δημοκρατίας, πάντως, άφησε άλλες διεκδικήσεις να ατονήσουν. Ο εθνικισμός παρέμεινε κυρίαρχη ιδεολογία της χώρας (την ξαναέβαλε σε περιπέτειες, ιδίως στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν προστέθηκε στην ατζέντα των λεγόμενων «εθνικών θεμάτων» το Μακεδονικό, ενώ στις αρχές του 21ου αιώνα τροφοδότησε μια τεράστια εγχώρια διαπάλη για την «ταυτότητα»), η Ευρώπη (στην οποίαν ανήκομεν πλήρως από το 1979) από πολλούς θεωρείται ιδεολογικός αντίπαλος και, αν εξαιρέσει κανείς μεμονωμένες κινήσεις που διεκδίκησαν τη χειραφέτηση και την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου από το ΠΑΣΟΚ, η κοινωνική συντήρηση συνεχίζει να κυριαρχεί. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ελάχιστα καθρεφτίστηκε στην καθημερινή ζωή.

Τελευταία Νέα