Αναζήτηση
Μόνο μέσα στο τελευταίο Σαββατοκύριακο εναντίον του «συστήματος» τάχθηκαν οι κάτωθι: Αλέξης Τσίπρας (ομιλία στην ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ), Γιάννα Αγγελοπούλου (συνέντευξη στην «Καθημερινή»), Ραχήλ Μακρή (δηλώσεις), Λάκης Λαζόπουλος (συνέντευξη στο «Πρώτο Θέμα») και Πόλα Ρούπα (επιστολή 13 σελίδων και 7.500 λέξεων).
Η παράθεση των ονομάτων δεν χρειάζεται ειδικό σχολιασμό –τα λέει όλα από μόνη της.
Παρά ταύτα, το φαινόμενο δεν έχει μόνο πλάκα. Εχει και ενδιαφέρον. Τι είναι άραγε αυτό το «σύστημα» απέναντι στο οποίο ορθώνονται τόσο μαχητικά τόσοι διαφορετικοί μεταξύ τους άνθρωποι;
Ενδεχομένως ο καθένας τους να εννοεί το «σύστημα» που αντιμάχεται με τον ιδιαίτερο δικό του τρόπο. Καμία αντίρρηση.
Ολοι τους όμως έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Το «σύστημα» γι’ αυτούς είναι πάντα κάποιοι άλλοι –κάτι σαν την Κόλαση του Σαρτρ.
Θα σας διηγηθώ λοιπόν μια ωραία ιστορία.
Στη δεκαετία του ’50, ένας μεγάλος αμερικανός κοινωνιολόγος, ο Edward G. Banfield, επισκέφθηκε και μελέτησε μια απομακρυσμένη πόλη της Νοτίου Ιταλίας, την Κιαρομόντε.
Το βιβλίο που προέκυψε από τις έρευνές του και είχε τίτλο «The Moral Basis of a Backward Society» («Η ηθική βάση μιας καθυστερημένης κοινωνίας») έκανε πάταγο.
Ο συγγραφέας παρατήρησε ότι οι άνθρωποι εκεί δεν είχαν καμία αίσθηση του κοινού ή του ευρύτερου συμφέροντος, ούτε κάποια συγκεκριμένη ηθική βάση, αλλά αντιμετώπιζαν τα πράγματα μόνο με τα μάτια της στενής οικογένειας. Εβλεπαν, δηλαδή, την κοινωνία μόνο μέσα από το οικογενειακό συμφέρον.
Αυτό το φαινόμενο το ονόμασε «οικογενειακό αμοραλισμό».
Πολύ φοβούμαι ότι στη σημερινή Ελλάδα έχουμε πάει ένα βήμα παραπέρα στην κατεύθυνση μιας καθυστερημένης κοινωνίας. Σε έναν «προσωπικό αμοραλισμό».
Πολλοί άνθρωποι έφθασαν να αντιμετωπίζουν τη χώρα, την πολιτική, τα δημόσια πράγματα, ακόμη και το «σύστημα» αν θέλετε, μόνο μέσα από την προσωπική τους θέση, μόνο μέσα από ατομικά τους συμφέροντα, στόχους, αντιλήψεις ή επιδιώξεις, χωρίς καμία άλλη κοινωνική ή ηθική αξιολόγηση.
Αν αισθάνονται «μέσα», μια χαρά είναι τα πράγματα. Αν αισθάνονται «έξω», φταίει το «σύστημα».
Ακόμη κι αν στην πραγματικότητα είναι «μέσα» αλλά ενδεχομένως λιγότερο «μέσα» από όσο θα επιθυμούσαν –πάλι για εντελώς προσωπικούς λόγους.
Ομολογώ ότι δεν γνωρίζω άλλη ευρωπαϊκή κοινωνία όπου να ενδημεί ανάλογο φαινόμενο. Ισως επειδή σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες η λεγόμενη «αντισυστημική» ρητορική είναι ένα εξαιρετικά περιθωριακό φαινόμενο το οποίο συγκινεί ελάχιστους γραφικούς.
Δεν αποτελεί μια γενικότερη, αν και ετερόκλητη στάση, όπως στην Ελλάδα.
Αυτά στο επίπεδο της απλής παρατήρησης. Τα υπόλοιπα είναι αρμοδιότητα των επιστημόνων.
Των κοινωνιολόγων προφανώς. Των ψυχολόγων αναμφισβήτητα. Των ψυχιάτρων ενδεχομένως.
