Οι νέες συνθήκες (οικονομικές, κοινωνικές) που βιώνει η χώρα μας την τελευταία πενταετία φαίνεται να έχουν αυξήσει τις ανάγκες Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων (ΨΥΠΕ) και των οικογενειών τους καθώς και την ανάγκη παροχής υπηρεσιών στον δημόσιο τομέα.

Η φτώχεια και κυρίως οι ανισότητες σχετίζονται με προβλήματα ψυχικής υγείας στα παιδιά και αργότερα, στην ενήλικη ζωή τους, με προβλήματα υγείας όπως π.χ. χρήση ουσιών, βία, μικρότερη εκπαιδευτική πρόοδο, κακή αναπαραγωγική και σεξουαλική ζωή. Τα ποσοστά προβλημάτων ψυχικής υγείας είναι σχεδόν τετραπλάσια σε παιδιά οικογενειών χαμηλού εισοδήματος.

Η ΨΥΠΕ στη χώρα μας δεν αποτέλεσε ποτέ προτεραιότητα, παρά την ανάπτυξη πολλών, αν και όχι αρκετών, υπηρεσιών τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Δεν έχει πραγματοποιηθεί καταγραφή των αναγκών με βάση μια πανελλήνια επιδημιολογική μελέτη, όπως έγινε για τους ενηλίκους, ενώ η ακαδημαϊκή Παιδοψυχιατρική, που αριθμεί μόλις 10 μέλη ΔΕΠ σε όλη τη χώρα, είχε ακόμα μικρότερη ανάπτυξη. Τελευταία, επίσης, παρακολουθούμε την προοδευτική συρρίκνωση ΜΚΟ με πλούσιο και αξιόλογο έργο.

Την ίδια περίοδο, ολοένα αυξανόμενος αριθμός παιδιών που απομακρύνονται με εισαγγελική εντολή από τις οικογένειές τους καταφθάνουν στο Νοσοκομείο Παίδων Η Αγία Σοφία (λιγότερα των 20 ετησίως πριν από το 2010, 81 την περίοδο 2010-11, 92 το 2011-12, 141 το 2012-13 και 157 το 2013-14!). Οι πιο συχνοί λόγοι απομάκρυνσης από τις οικογένειές τους ήταν: χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον, προβλήματα ψυχικής υγείας στους γονείς, παραμέληση, κακοποίηση ή/και εγκατάλειψη των παιδιών. Από αυτά μόλις 30% επιστρέφουν.

Σε όλες τις μονάδες της κλινικής αυξήθηκε η προσέλευση οικογενειών που δεν βρίσκουν ανταπόκριση από άλλες υπηρεσίες. Ο όγκος εργασίας βαίνει συνεχώς αυξανόμενος για το ολοένα μειούμενο, λόγω συνταξιοδοτήσεων, προσωπικό (ιατρικό, νοσηλευτικό, διοικητικό) του νοσοκομείου που ήδη εμφανίζει σημεία επαγγελματικής κόπωσης.

Μία άλλη πολύ σοβαρή επίπτωση της κρίσης είναι ότι πολλές οικογένειες έχουν μειώσει ή και διακόψει τις θεραπείες των παιδιών τους ακόμα και για σοβαρά προβλήματα (π.χ. αυτισμός). Ταυτόχρονα έχουν μειωθεί τα χρήματα που λαμβάνουν από τα ασφαλιστικά τους ταμεία για θεραπείες και επιδόματα.

Επειδή λοιπόν οι διαθέσιμοι πόροι για την ΨΥΠΕ περιορίζονται συγκριτικά με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του πληθυσμού, χρειάζεται να γίνονται επιλογές στη χρήση τους. Πιστεύουμε πως είναι ανάγκη να επενδύσουμε στην πρόληψη και προαγωγή της ΨΥΠΕ, που αποτελεί και οικονομικά συμφέρουσα λύση, με συγκεκριμένα προγράμματα – μοντέλα όπως αυτά που υλοποιήθηκαν την τελευταία τριετία στην Πανεπιστημιακή Παιδοψυχιατρική Κλινική, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, σε ευάλωτους πληθυσμούς παιδιών και οικογενειών (παιδιά γονέων με κατάθλιψη, παιδιά με προβλήματα διαγωγής, νήπια με συμπεριφορικά κ.λπ. προβλήματα, παιδιά με σοβαρά σωματικά νοσήματα). Τα προγράμματα αυτά στοχεύουν κυρίως στη βελτίωση της άσκησης του γονικού ρόλου και του δεσμού γονέα – παιδιού, τη μείωση του κινδύνου κακομεταχείρισης των παιδιών καθώς και την αποτροπή σοβαρών αντικοινωνικών συμπεριφορών στο μέλλον.

Η περίοδος της λιτότητας που ζούμε σήμερα είναι η πιο ακατάλληλη περίοδος για περικοπές στην ψυχική υγεία, αφού οι συνέπειες των βραχυπρόθεσμων περικοπών είναι πιθανό ότι θα αποδειχθούν οδυνηρές μακροπρόθεσμα. Η επένδυση στην προαγωγή της ψυχικής υγείας των παιδιών μας είναι σίγουρα μια επένδυση για το παρόν και το μέλλον της χώρας.

Ο Γεράσιμος Κολαΐτης είναι αναπληρωτής καθηγητής Παιδοψυχιατρικής, διευθυντής Παιδοψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών – Νοσοκομείου Παίδων Η Αγία Σοφία

Τελευταία Νέα