Αυτό που περισσότερο με εντυπωσίασε από το πρόγραμμα του Ποταμιού, το οποίο ανακοίνωσε προχθές ο Σταύρος Θεοδωράκης, ήταν οι θέσεις του για την Παιδεία. Εντυπωσιάστηκα, κυρίως, από το σημείο εκείνο όπου ζητείται «να επιτρέπεται στους καθηγητές των δημόσιων σχολείων να κάνουν φροντιστηριακά μαθήματα όπως οι γιατροί του ΕΣΥ κάνουν απογευματινά ιδιωτικά ιατρεία μέσα στα νοσοκομεία».

Οποιος λίγο έχει ασχοληθεί με την Εκπαίδευση γνωρίζει καλά ότι η χρεοκοπία της οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στη χρεοκοπία του γυμνασίου και του λυκείου. Εκεί όπου το στοίχημα της γνώσης χάθηκε οριστικά κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1980, για να αντικατασταθεί από τον εκδημοκρατισμό της πρόσβασης σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Ηταν η εποχή κατά την οποία, οριστικά, η δημόσια εκπαίδευση των μαθητών παραδόθηκε στα φροντιστήρια. Οχι για να συμπληρώσουν κενά (και ενδεχομένως εξειδίκευση, ανάλογα με τη γνωστική κατεύθυνση που οι μαθητές είχαν αποφασίσει να ακολουθήσουν), αλλά για να μάθουν τους υποψήφιους φοιτητές να παπαγαλίζουν τα SOS, τα θέματα που συνήθως πέφτουν στις εισαγωγικές εξετάσεις. Εκεί, η Εκθεση είναι μάθημα τακτοποίησης προκατασκευασμένων ιδεών, τα γλωσσικά μαθήματα είναι παπαγάλισμα κανόνων ή κειμένων, ακόμα και τα Μαθηματικά ή η Φυσική χρειάζονται σε μεγάλο βαθμό στείρα απομνημόνευση.

Σε αυτή τη συνθήκη, όπου δοξάζεται η απομνημόνευση, απουσιάζει η γνώση. Το σχολείο, πλέον, δεν είναι αυτόνομη βαθμίδα εκπαίδευσης. Το απολυτήριο δεν προϋποθέτει ότι ο απόφοιτος ξέρει όσα θα έπρεπε, σύμφωνα με τα αναλυτικά προγράμματα, να μάθει. Δεν θα ξέρει Ιστορία (γι’ αυτή φροντίζουν στη συνέχεια οι εθναμύντορες της τηλεόρασης και του Διαδικτύου), δεν θα ξέρει γλώσσα (οπότε εύκολα θα πιστεύουν πολλοί πως θα έρθει ο Κίσινγκερ να τους την πάρει), δεν θα έχει περί πολλού την επιστήμη (γι’ αυτό θα είναι επιρρεπής στις κάθε είδους προλήψεις)… Δεν θα υπάρχει, όπως δεν υπάρχει, μια στέρεη κουλτούρα γνωστικών υποδομών.

Πώς πείθεις λοιπόν τους μαθητές να μη βολεύονται με την ελάσσονα προσπάθεια; Πώς μετατρέπεις τους καθηγητές σε φορείς μετάδοσης κριτικής γνώσης, πώς συνδυάζεις το αναλυτικό πρόγραμμα με την εξειδίκευση της διδασκαλίας και την έμπνευση; Και, τελικά, πώς αλλάζεις μια κοινωνία που αποστρέφεται τη γνώση, πώς μπορείς να τη μετατρέψεις σε κοινωνία της προόδου;

Τα ερωτήματα αυτά όχι μόνο δεν τα απάντησε αλλά ούτε καν τα έθεσε ο αρχηγός του Ποταμιού. Οπως, άλλωστε, και κανένας άλλος σε οποιοδήποτε άλλο κόμμα.