Αναζήτηση
Κανένα «πολιτικό σύστημα» στην Ελλάδα δεν πρόκειται να αλλάξει χωρίς αλλαγή του εκλογικού νόμου. Και τα συστατικά για μια ριζοσπαστική αλλαγή του είναι τα παρακάτω:
1. Οι μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες. Περιορίζεται η μαύρη οικονομική και μιντιακή εξάρτηση του βουλευτή. Η εκλογική αρχιτεκτονική στα προηγμένα κοινοβουλευτικά συστήματα (Βρετανία, Γαλλία, ΗΠΑ, Γερμανία) είναι βασισμένη σε μονοεδρικές.
2. Η κατάργηση του σταυρού προτίμησης αλλά και η διατήρηση στον πολίτη της αξιολόγησης και επιλογής των προσώπων.
3. Σύστημα απλής αναλογικής στην κατανομή των εδρών μέσα από μια ευρεία εκλογική περιφέρεια που θα πλαισιώσει τις μονοεδρικές, εντός της οποίας θα καθορίζεται η σειρά εκλογής με βάση την επιλογή των πολιτών και όχι της κάθε ηγεσίας.
Επί 40 έτη, ζήσαμε συστήματα ενισχυμένης αναλογικής γιατί οι κυβερνήσεις συνεργασίας ήταν κάτι αδιανόητο. Τα διάφορα μπόνους εδρών στο πρώτο κόμμα, σήμερα 50, ωθούν τα κόμματα να κυνηγούν πάση θυσία την πρωτιά. Γι’ αυτό και η ενδοτικότητά τους σε κάθε συντεχνιακό, τοπικιστικό και πελατειακό αίτημα κάθε ολιγαρχίας μικρών ή μεγάλων συμφερόντων, κατά παράβαση του γενικού συμφέροντος.
Η μηχανική του συστήματος της ενισχυμένης αναλογικής σε μια κοινωνία χωρίς ισχυρούς θεσμούς και σε μια πολιτεία χωρίς κανόνες αποδείχτηκε ισχυρότατο κίνητρο για τις πιο ακραίες και υποκριτικές προσεγγίσεις κακοποίησης της αλήθειας. Ακόμη και σήμερα, παράγει πελατειακά και παλαιοκομματικά δεινά. Το είδαμε στα Ζάππεια 1 και 2, πρόσφατα στη ΔΕΘ, θα το δούμε και στις επερχόμενες εκλογές.
Αλλά η Ελλάδα έχει αμετάκλητα εισέλθει στην εποχή των κυβερνήσεων συνεργασίας. Και πλέον η ενισχυμένη αναλογική τρέφει μόνον τον πελατειασμό και τον λαϊκισμό, ενώ οδηγεί σε δεύτερες, επαναληπτικές εκλογές που δίνουν –όπως το 2012 –απλώς την ευκαιρία να ντοπαριστούν τεχνητά τα ποσοστά των δύο πρώτων κομμάτων.
Μα πάλι αλλαγή του εκλογικού νόμου παραμονές εκλογών; Για αυτό, η συζήτηση για νέο εκλογικό σύστημα δεν πρέπει να συνδεθεί με την οιονεί παρατεταμένη προεκλογική περίοδο στην οποία έχει εισέλθει η χώρα, αλλά πρέπει να τεθεί εντός της συνταγματικής αναθεώρησης. Το νέο εκλογικό σύστημα πρέπει να είναι ριζική και μόνιμη, συνταγματικά κατοχυρωμένη, προοδευτική μεταρρύθμιση στην καρδιά του πολιτικού συστήματος. Οχι προϊόν του μεταπολιτευτικού πολιτικού καιροσκοπισμού. Με αυτή την προσέγγιση, η συμφωνία για την αναθεώρηση του Συντάγματος, με πρόνοια για τη ριζική αλλαγή του εκλογικού νόμου, πρέπει να προηγηθεί της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας.
Γιατί; Διότι μόνον έτσι μπορεί κανείς να ελπίζει πως ο κ. Σαμαράς θα υποχρεωθεί να συναινέσει σε μία πραγματική προοδευτική μεταρρύθμιση. Αλλιώς, αν απροϋπόθετα εξασφαλίσει για άλλους 18 μήνες την παραμονή της ακροδεξιάς ηγετικής του ομάδας στο κέντρο της κυβέρνησης και τη δυνατότητα να ολοκληρώσει τις διευθετήσεις για την εξυπηρέτηση των κρατικοδίαιτων ολιγαρχικών συμφερόντων, τότε, επικαλούμενος δήθεν αντιδράσεις βουλευτών, δεν θα έχει λόγο να συμφωνήσει σε μια τέτοια αλλαγή.
Διότι μόνον έτσι ο κ. Τσίπρας θα βρεθεί απέναντι στον καθρέπτη των αρχών της παράταξής του, χωρίς να μπορεί να κάνει χρήση των μεθόδων του πολιτικού χαμαιλεοντισμού.
Διότι μόνον έτσι ο σημερινός πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θα θέσει το εθνικό, πολιτειακό και παραταξιακό συμφέρον πάνω από το προσωπικό του.
Εν κατακλείδι, ένα σύστημα απλής αναλογικής δεν είναι πλέον ούτε πιστοποιητικό αριστερών φρονημάτων ούτε μέσον αποτροπής μιας κυβέρνησης με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι αναντικατάστατο μέσον υπέρβασης της πολιτικής και θεσμικής μας υπανάπτυξης.
Η συνολική αλλαγή του εκλογικού νόμου και η ουσιαστική αναθεώρηση του Συντάγματος δεν υπηρετούν συγκυριακές σκοπιμότητες αλλά, μετά τη χρεοκοπία του 2009, συνιστούν ιστορικά μείζονες πολιτειακές και πολιτικές προτεραιότητες.
Ο Γιάννης Ραγκούσης είναι πρώην υπουργός
