Η τελετή ορκωμοσίας του νέου πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών, Θόδωρου Φορτσάκη, έγινε με θρησκευτική μεγαλοπρέπεια, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Μεσσηνίας και επίκουρου καθηγητή στη Θεολογική Σχολή, Χρυσοστόμου Σαββάτου.

Παρακάμπτοντας το οξύμωρο, ο πρύτανης του μεγαλύτερου ελληνικού πανεπιστημίου-θεματοφύλακα του ορθολογισμού, να προτάσσει τη θρησκευτική ταυτότητα (έστω και αν ο μητροπολίτης Χρυσόστομος θεωρείται «ανοιχτή» προσωπικότητα), καμιά τριανταριά φοιτητές, στο όνομα εμφανώς της προόδου, συγκεντρώθηκαν φωνάζοντας συνθήματα εναντίον της διαγραφής των αιώνιων φοιτητών. «Λοβέρδο και Φορτσάκη ακούστε το καλά, οι διαγραφές θα μείνουν και πάλι στα χαρτιά» ήταν το κεντρικό τους σύνθημα.

Απίστευτο κι όμως αληθινό. Τριάντα φοιτητές που εκφράζονται στο όνομα κάποιας Αριστεράς (αλλά σίγουρα όχι της Αριστεράς που διεκδικεί πρόοδο και χειραφέτηση), ανέχθηκαν την οπισθοδρόμηση του θρησκευτικού όρκου διεκδικώντας με τη δική τους διαδήλωση ακόμα μια οπισθοδρόμηση: ενός Πανεπιστημίου που έχει μεγαλύτερη σημασία ως αποθήκη μητρώων «αιωνίων φοιτητών» παρά ως ένας ζωντανός οργανισμός στον οποίο μαζί με τη γνώση καλλιεργούνται οι ιδέες.

Το περιστατικό, περιθωριακό επί της ουσίας και ασήμαντο, ιδίως μπροστά σε όσα έχουν συμβεί επί πρυτανείας Πελεγρίνη, δείχνει πώς ακριβώς έχει σκεφτεί τον ρόλο του Πανεπιστημίου η συνδικαλιστική Αριστερά: ως εργαλείο χειραφέτησης ρηχής πολιτικοποίησης. Οπου πολιτικοποίηση γι’ αυτούς σημαίνει ελάχιστα βασικά: επιλογή στρατοπέδου και στράτευση γύρω από την τελετουργία αυτού του στρατοπέδου, οικειοποίηση μιας πολιτικής ταυτότητας και στήριξη των στελεχών που προορίζουν τους εαυτούς για κομματική καριέρα.

Αλλά όλα αυτά είναι η επιφάνεια των πραγμάτων. Και το Πανεπιστήμιο είναι ένας θεσμός, στόχος του οποίου είναι να αποσπώνται φοιτητές και καθηγητές από την επιφάνεια, να διεισδύουν στο βάθος. Η εξειδίκευση είναι το ζητούμενο όλων των πανεπιστημίων σε όλο τον κόσμο, για κάθε τύπο φοιτητή: και για εκείνους που απλώς αρκούνται να πάρουν πτυχίο και για τους άλλους που στοχεύουν σε παραπέρα εμβάθυνση, επενδύοντας τη ζωή τους στη γνώση. Γύρω απ’ αυτόν τον στόχο, πλέκονται οι σχέσεις των φοιτητών και χτίζονται τα χαρακτηριστικά της ωρίμασής τους.

Οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, η ωρίμαση αυτή προϋποθέτει τις ιδέες της προόδου. Εδώ, ακόμα και εκείνοι που τις επικαλούνται, στην πραγματικότητα υπερασπίζονται το αντίθετό της, την ακινησία. Τι διεκδικούσαν οι φοιτητές που φώναζαν συνθήματα στην ορκωμοσία του νέου πρύτανη; Τη γνώση, που δεν έχει καμία σχέση (όχι με τη θεολογία αλλά) με τον θρησκευτικό μυστικισμό;

Οχι βέβαια. Διαδήλωσαν υπερασπιζόμενοι κάτι που δεν είναι ούτε αλληλεγγύη ούτε συμπαράσταση ούτε τίποτα. Ο πανεπιστημιακός συνδικαλισμός έχει απομείνει θεματοφύλακας των τύπων. Η διαδήλωση έχει μεγαλύτερη σημασία από τον λόγο για τον οποίο γίνεται. Και η ουσία είναι αλλού.