Ζούμε σε μια περίοδο προόδου και τρέλας. Από τα τρένα-βολίδες μέχρι το Mars rover, η ανθρωπότητα έχει μια ακόρεστη δίψα να σπρώχνει όρια και να σπάει ρεκόρ. Παρότι όμως η ακραία φιλοδοξία μπορεί να φέρει πρόοδο, μπορεί επίσης να τροφοδοτήσει απερισκεψία και καταστροφή, όπως βλέπουμε σήμερα στο Ιράκ, στη Συρία, στη Γάζα, στη Δυτική Κίνα και αλλού. Στην εποχή των άκρων πώς μπορεί να επιτευχθεί ειρήνη;

Ενα πράγμα είναι βέβαιο: η διεθνής κοινότητα τα έχει χαμένα. Ενας εντυπωσιακός αριθμός χωρών έχουν απλώς αρνηθεί τη βοήθειά τους στην επίλυση των πολυάριθμων συγκρούσεων που μαστίζουν τον κόσμο, ιδιαίτερα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Εκείνες που έχουν παρέμβει –είτε για στρατηγικούς λόγους, όπως στην περίπτωση των ΗΠΑ, είτε από μια αίσθηση καθήκοντος, όπως στην περίπτωση της Γαλλίας –δεν έχουν καταφέρει ακόμη να βρουν μια αποτελεσματική προσέγγιση. Κάποιες μάλιστα επεδίωξαν να παρατείνουν διαμάχες, πιστεύοντας ότι αυτό εξυπηρετεί τα εθνικά τους συμφέροντα.

Είναι σαφές ότι η επικέντρωση στα εθνικά συμφέροντα δεν επαρκεί για τη μετρίαση του θρησκευτικού εξτρεμισμού, τον περιορισμό του ανθρώπινου πόνου και την αποτροπή της εκφύλισης των κοινωνιών. Δεδομένων των παραγόντων που πυροδοτούν τη σημερινή αναταραχή –την πάλη του Ισλάμ με τον εκσυγχρονισμό, την παράλογη πίστη στην ικανότητα της ισχύος να επιλύει προβλήματα και τον ευρέως διαδεδομένο φόβο, που συχνά πηγάζει από θρησκευτικές διαφορές –η αντιμετώπιση των μυριάδων προβλημάτων της ευρύτερης Μέσης Ανατολής ξεκινά από τους θρησκευτικούς, όχι τους πολιτικούς ηγέτες.

Το Ισλάμ, φυσικά, δεν είναι η μόνη θρησκεία που έχει αντιμετωπίσει προβλήματα με τον εκσυγχρονισμό. Στην πραγματικότητα, σχεδόν όλα τα μεγάλα δόγματα –από τον ιουδαϊσμό και τον χριστιανισμό έως τον κομφουκιανισμό –γεννήθηκαν από μια επιθυμία διατήρησης μιας κατεστημένης κοινωνικοπολιτικής τάξης. (Αξιοσημείωτη εξαίρεση αποτελεί ο βουδισμός –περισσότερο φιλοσοφία παρά θρησκεία –που αναδύθηκε μέσα από την απόρριψη της άνισης και βίαιης δομής των βραχμανικών κοινωνιών.)

Οσο πεισματικά όμως και αν αντιστέκονται στην αλλαγή οι θρησκευτικοί ηγέτες, οι δυνάμεις της οικονομικής και της κοινωνικής ανάπτυξης είναι ασταμάτητες και ο μετασχηματισμός των σχέσεων ανάμεσα στα φύλα, στις γενιές και στις τάξεις αναπόφευκτος. Αλλες ομάδες έχουν συμφιλιωθεί με αυτή την αμετάβλητη πραγματικότητα πιο γρήγορα από το Ισλάμ.

Σε κάθε περίπτωση, για να καταστεί δυνατή σήμερα η επίτευξη οποιουδήποτε πολιτικού συμβιβασμού προϋποτίθεται ένας βαθμός θρησκευτικού συμβιβασμού. Είναι καιρός να πιέσουν οι πιστοί τους ιερωμένους τους -και όσοι δεν πιστεύουν εκείνους που πιστεύουν –ώστε να παράσχουν αυτό που κανένας πολιτικός δεν μπορεί: μια εντολή σεβασμού όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως των «πιστεύω» τους.

Ο Μισέλ Ροκάρ, πρώην επικεφαλής των Γάλλων Σοσιαλιστών και μέλος του Ευρωκοινοβουλίου για 15 χρόνια, διετέλεσε πρωθυπουργός της Γαλλίας από το 1988 έως το 1991

Τελευταία Νέα