Αναζήτηση
Κάθε φορά που αυξάνονται οι μεταναστευτικές πιέσεις σε ένα από τα σημεία εισόδου των ροών στη Μεσόγειο ανοίγει η συζήτηση για την ανάγκη λήψης αυστηρότερων μέτρων για τη διαχείριση των συνόρων αλλά και για τις εθνικές μεταναστευτικές πολιτικές συνολικότερα. Στην Ελλάδα έχουμε γίνει πολλές φορές μάρτυρες μιας αντίστοιχης συζήτησης. Δεν είναι τυχαίο ότι εκτός από το κυρίαρχο θέμα του Μνημονίου, το ζήτημα της παράνομης μετανάστευσης, λόγω και της αξιοποίησής του από τη ΧΑ, ήταν ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης στην προεκλογική περίοδο του 2012.
Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο τεσσάρων από τις συνολικά επτά οδούς της παράνομης μετανάστευσης στη Μεσόγειο, όπως αυτές παρουσιάζονται από τη Frontex. Η οδός της Απουλίας – Καλαβρίας, η κυκλική οδός Αλβανίας – Ελλάδας, η οδός των Δυτικών Βαλκανίων και, τέλος, η οδός της Ανατολικής Μεσογείου –είναι η οδός που δέχεται και τη μεγαλύτερη πίεση των μεταναστευτικών ροών και αφορά στο πέρασμα μεταναστών από τα χερσαία και τα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία. Η τελευταία, από το 2008 και μετά, κατέστη σταδιακά η κύρια οδός εισόδου των παράνομων μεταναστών στη Μεσόγειο. Πρέπει να σημειωθεί ότι τις χρονιές 2008-2009 εισέρχονταν περίπου 40.000 παράνομοι μετανάστες κάθε χρόνο μέσω αυτής της οδού· το 2010 κατεγράφη από την Frontex η μεγαλύτερη αύξηση πιέσεων (45%), με τους μετανάστες που πέρασαν παράνομα στην Ανατολική Μεσόγειο να ανέρχονται στις 55.700, ενώ το 2011 μετά και το ξέσπασμα της Αραβικής Ανοιξης έφτασαν τις 57.000. Πρέπει να σημειωθεί πως η πίεση στο μέτωπο της Ανατολικής Μεσογείου μειώθηκε σημαντικά το 2012, ενώ το 2013 οι καταγραφές έπεσαν στις μισές, συνολικά 24.800, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι αμελητέες. Η μείωση αυτή των πιέσεων οφείλεται σε σημαντικό βαθμό και στα μέτρα που πήραν οι ελληνικές Αρχές. Συγκεκριμένα η Frontex τις αποδίδει στις επιχειρήσεις «Ασπίδα» και «Ξένιος Δίας», στην κατασκευή του φράκτη στον Εβρο, στην αύξηση της χωρητικότητας των κέντρων υποδοχής, στη μείωση του νόμιμου χρόνου παραμονής παράνομων μεταναστών στη χώρα και στην εντατικοποίηση της συνεργασίας με τις τουρκικές Αρχές.
Ομως, τα πρώτα στοιχεία που ήρθαν στη δημοσιότητα για τις μεταναστευτικές πιέσεις για το 2014 αποδεικνύουν ότι η μείωση αυτή δεν κράτησε για περισσότερο από μία χρονιά. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Frontex, το πρώτο εξάμηνο του 2014 παρατηρείται αύξηση των εισόδων κατά 131,55% σε σχέση με το 2013, με την αύξηση των παράνομων διελεύσεων των χερσαίων συνόρων να ανέρχεται στο 64,40% και των θαλασσίων σε 138,82%, με τον Ιούλιο να αποτελεί μήνα «εφιάλτη» καθώς κατεγράφησαν 4.175 παράνομες διελεύσεις από τα θαλάσσια σύνορα, αύξηση της τάξης του 171,46% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.
Αυτή η αύξηση δεν αποτελεί ακόμη έναν ελληνικό «εξαιρετισμό» και έρχεται να επιβεβαιώσει ένα δομικό πλέον χαρακτηριστικό που αποκτούν οι μεταναστευτικές κινήσεις στη Μεσόγειο, την κυκλικότητα και τη διαφοροποίηση. Οπως αποδεικνύει η συνολική εξέταση των μεταναστευτικών οδών στη Μεσόγειο από το 2000 όταν και αναπτύσσεται με δυναμική το φαινόμενο της παράνομης μετανάστευσης, καμία οδός, παρά τα μέτρα που θα ληφθούν, δεν μπορεί ουσιαστικά να κλείσει μόνιμα. Αυτό που συμβαίνει είναι μια μείωση των πιέσεων, η οποία είναι συνάρτηση τόσο των μέτρων που έχουν ληφθεί όσο και της δυνατότητας των οργανωμένων εγκληματικών δικτύων που ελέγχουν τις μεταναστευτικές ροές να επιλέξουν το επόμενο «τρωτό» σημείο στην αλυσίδα των οδών εισόδου προτού βρουν την κατάλληλη ευκαιρία και ολοκληρώσουν τον κύκλο τους επιστρέφοντας ξανά σε μια «κλειστή» οδό.
Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι διεθνολόγος µε ειδικότητα στα θέµατα ασφάλειας και καθηγητής στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας
