Ο (σχεδόν) πόλεμος της Ρωσίας στην Ανατολική Ουκρανία αποτελεί σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα των αντιδυτικών τάσεων που επικρατούν στο εσωτερικό του Κρεμλίνου και μοιάζουν να βαίνουν ταχύτατα εκτός ελέγχου. Η κατάρριψη του αεροσκάφους των Μαλαισιανών Αερογραμμών σε εδάφη που ελέγχονται από φιλορώσους αυτονομιστές μετέτρεψε τη ρήξη μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας σε διεθνή σύγκρουση.

Δεν γνωρίζουμε ποιος τράβηξε τη σκανδάλη αλλά ξέρουμε ότι οι ένοπλοι αντάρτες στην Ανατολική Ουκρανία είχαν πάντα τη λεκτική υποστήριξη υψηλόβαθμων αξιωματούχων του Κρεμλίνου. Από τα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου, όταν ο φιλορώσος ουκρανός πρόεδρος εγκατέλειψε το Κίεβο, τα επίσημα ρωσικά ΜΜΕ κάνουν τα πάντα για να παρουσιάσουν τη νέα κυβέρνηση της Ουκρανίας ως φασιστική χούντα που χειραγωγείται από τη Δύση.

Η αντιαμερικανική και αντιδυτική ρητορική του Κρεμλίνου αποτέλεσε έναν από τους κύριους λόγους εμπλοκής της Μόσχας στη μάχη της Ουκρανίας. Οι ρίζες αυτής της αντιπάθειας ανάγονται στη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης και στις απραγματοποίητες ελπίδες και τις ψευδαισθήσεις που αποτέλεσαν την κινητήρια δύναμη ενός άνευ προηγουμένου αγώνα για πλούτο και εξουσία μέσα στην αναρχία που ακολούθησε την πτώση της ΕΣΣΔ. Κατά τις επόμενες δεκαετίες, οι ηγέτες του ρωσικού κατεστημένου κατέληξαν να είναι ιδιαίτερα καχύποπτοι και έντονα ανταγωνιστικοί απέναντι στους δυτικούς οικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς. Σύμφωνα με τον Εντουαρντ Πονάριν από την Ανώτερη Οικονομική Σχολή της Αγίας Πετρούπολης, πηγή αυτής της αντιπάθειας είναι «η απογοήτευση των μελών της ρωσικής ελίτ για την αποτυχία τους να εκμοντερνίσουν τη χώρα τους σύμφωνα με κάποια ξένα πρότυπα».

Τα μέλη της ρωσικής ελίτ που απογοητεύτηκαν από τους τρόπους των δυτικών σήμερα κατέχουν σημαντικές θέσεις στο Κρεμλίνο, σε κρατικές επιχειρήσεις και ΜΜΕ. Οι άνθρωποι αυτοί έμαθαν πώς να επιβιώνουν κατά τη δεκαετία του 1990. Γνωρίζουν πώς να λειτουργήσουν στο εσωτερικό μιας ελάχιστα ελεγχόμενης αγοράς και πώς να κρύβουν τις πραγματικές τους προθέσεις. Πρόκειται για ένα περιβάλλον όπου τα επίπεδα εμπιστοσύνης είναι χαμηλά, τα επίπεδα αβεβαιότητας υψηλά και το κράτος δικαίου δεν σημαίνει πολλά. Ο κυνικός πραγματισμός αποτελεί κυρίαρχη στάση. Ο πρόεδρος Πούτιν και ο κύκλος του θεωρούν την ευπιστία και κάθε είδους ιδεαλισμό ως τις κύριες αδυναμίες ενός πολιτικού. Τα προσόντα του Πούτιν –τα οποία τελειοποιήθηκαν κατά τα χρόνια της αυξανόμενης απογοήτευσης στη Ρωσία –ταιριάζουν απόλυτα στο συγκεκριμένο περιβάλλον καθώς είναι εξαιρετικά αποδοτικός στην αξιοποίηση της δυσπιστίας της Ρώσων προς τη Δύση και ιδιαίτερα έμπειρος στην πολιτική της διεθνούς αναστάτωσης. Σύμφωνα με έρευνα του ρωσικού ινστιτούτου Valdai Discussion Club, τα μέλη της γενιάς της δεκαετίας του 1980 τα οποία έχουν αρχίσει να καταλαμβάνουν σημαντικές θέσεις στην οικονομική, πολιτική και επαγγελματική ζωή της Ρωσίας εμφανίζονται ιδιαίτερα καχύποπτα απέναντι στις παγκόσμιες φιλοδοξίες των ΗΠΑ. Οι άνθρωποι αυτοί είναι οι υποτακτικοί του Πούτιν. Οπως είναι και οι χιλιάδες άνθρωποι και από τις δύο πλευρές των συνόρων που πήραν τα όπλα για να πολεμήσουν τους φασίστες του Κιέβου.

Παρ’ ότι συνέχισαν να ρίχνουν λάδι στη φωτιά του πολέμου, το Κρεμλίνο και τα μέσα που ελέγχει αρνούνταν κάθε ευθύνη ενώ τώρα ο Πούτιν κατηγορεί την Ουκρανία για την κατάρριψη του αεροσκάφους, δηλώνοντας ότι υπεύθυνο για την κρίση στην περιοχή είναι αποκλειστικά το Κίεβο. Αλλά ακόμη και αν η Ρωσία δεν προμήθευσε τους αυτονομιστές με τον πύραυλο που κατέρριψε το αεροπλάνο, η ρωσική προπαγάνδα κατά της Δύσης δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί δίχως συνέπειες. Η λήψη αυστηρότερων κυρώσεων αποδυναμώνει τη ρωσική οικονομία, οι επενδυτές αποφεύγουν τις αγορές μας και τα λαμπρότερα μυαλά εγκαταλείπουν τη χώρα. Την ώρα που η σκέψη μας είναι κοντά στις οικογένειες των θυμάτων, αυτή η τραγωδία έχει ακόμη μια προβληματική για τους Ρώσους πτυχή. Είτε το παραδέχονται είτε όχι, η ρητορική του Πούτιν ολοκλήρωσε τον κύκλο της: η χώρα μας κατέληξε να είναι αυτό για το οποίο εκείνος πάντα μάς προειδοποιούσε ότι είναι –ένα μέρος περιτριγυρισμένο από εχθρούς.

Ο Maxim Trudolyubov είναι υπεύθυνος αρθρογραφίας της επιχειρηματικής εφημερίδας «Vedomosti»

Τελευταία Νέα