[Αγιογραφίες] Μακιαβελισμοί

ΤΟ καλοκαίρι προσφέρεται για αναγνώσματα. Στη λογική αυτή, το εβδομαδιαίο γαλλικό περιοδικό «Le Point» κάνει αφιέρωμα στον Νικολό Μακιαβέλι και σε αυτό που ονομάζει «τέχνη της χειραγώγησης».

Η Φλωρεντία –όπου ο Μακιαβέλι ανέλαβε καθήκοντα στην καγκελαρία την περίοδο που κάηκε στην πυρά ο Σαβοναρόλα –είναι, με όρους τρέχουσας πολιτικής, η πόλη του Ματέο Ρέντσι. Ωστόσο, το περιοδικό δεν ασχολείται μαζί του. Κοιτάει να δει ποιοι γάλλοι πρόεδροι επηρεάστηκαν από τον μέγα Φλωρεντινό. Η αλήθεια είναι ότι το γαλλικό σύστημα, όπου ο πρόεδρος έχει όλη την εξουσία αλλά ορίζει και πρωθυπουργό, προσφέρεται για τις μακιαβελικές ίντριγκες που χαρακτηρίζουν ένα ορισμένο είδος πολιτικής. Πράγματι τόσο ο Φρανσουά Μιτεράν όσο και ο –υποτίθεται «στρογγυλός», αναποφάσιστος και, φαινομενικά, άκακος –Φρανσουά Ολάντ θεωρούνται Φλωρεντινοί.

ΚΑΙ στην Ελλάδα τι γίνεται; Η συνάντηση Σαμαρά – Ρέντσι στη Φλωρεντία είναι μια ευκαιρία για μια γρήγορη επισκόπηση του ελληνικού τοπίου. Παίζουν οι έλληνες πολιτικοί μακιαβελικά παιχνίδια. Ή, διαφορετικά ειπωμένο, τι δόση Μακιαβέλι έχει αυτήν τη στιγμή η ελληνική πολιτική; Η αλήθεια είναι ότι, στον πρόσφατο ανασχηματισμό, ο Αντώνης Σαμαράς μετήλθε πολλών από τις μεθόδους του Φλωρεντινού. Υπουργοί που δεν ήξεραν τι θα τους ξημέρωνε είτε έμεναν είτε έφευγαν είτε μετακινούνταν σε άλλη θέση. Αποφάσεις που παραμέρισαν το προσωπικό στοιχείο και το υπέταξαν σε πολιτικές στρατηγικές. Μετακινήσεις σε πολλά επίπεδα –χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Τραπέζης της Ελλάδος –που κρατήθηκαν μυστικές ώς την τελευταία στιγμή. Είναι ακριβώς η ίδια τακτική που έχει επιλεγεί και στο θέμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

ΣΤΗΝ Ευρώπη – και ειδικά στη Γαλλία –ο μακιαβελισμός θεωρείται το ανώτατο είδος πολιτικών χειρισμών. Μια μεθοδολογία που υποτάσσει τα μέσα στον σκοπό, που επιμένει ότι είναι καλύτερα να σε φοβούνται παρά να σε αγαπούν όταν κυβερνάς, που επιμένει ότι ο μόνος τρόπος να χειριστεί κανείς τις πολιτικές σχέσεις είναι κρύβοντας τις προθέσεις του και αιφνιδιάζοντας με αποφασιστικές ενέργειες. Η αλήθεια είναι ότι ο Μακιαβέλι –πριν τον βάλουν στον πάγκο οι Μέδικοι –διαμόρφωσε την πολιτική του συνείδηση σε μια Ιταλία όπου οι πόλεις-κράτη δημιουργούσαν ένα πολυδιασπασμένο τοπίο στο οποίο η διπλωματία και ο πόλεμος εναλλάσσονταν όπως άλλαζαν διαρκώς και οι συμμαχίες. Εν πολλοίς, μια σκακιέρα με πολλά αυτόνομα πιόνια.

ΘΑ μπορούσε να ανταποκρίνεται στην περιγραφή αυτή η Ελλάδα του Μνημονίου ή του προ-μετα-Μνημονίου αφού σε τέτοια μάλλον φάση βρισκόμαστε. Η αλήθεια είναι ότι η απάντηση θα μπορούσε να είναι θετική. Ολοι τα θέλουν όλα και, κυρίως, όλοι θέλουν πάνω από όλα την εξουσία ή μάλλον τη διατήρηση της ισχύος. Φαίνεται στην κινητικότητα του Αλέξη Τσίπρα αλλά και στις συχνές αλλαγές κατεύθυνσης του Φώτη Κουβέλη. Διακρίνεται επίσης στην πολιτική συνέργεια μεταξύ Αντώνη Σαμαρά και Βαγγέλη Βενιζέλου, αφού ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης δρα και λειτουργεί σε συνάφεια με τον Πρωθυπουργό σε όλα τα μεγάλα θέματα. Διαφοροποιούνται μόνο σε θέματα κυβερνητικής πολιτικής αν αυτό έχει να κάνει με τις ανάγκες των κομμάτων τους. Κι αυτό όμως τον σχετικισμό μιας μακιαβελικής προσέγγισης φανερώνει.

ΑΝ και είναι αμφίβολο κατά πόσον οι έλληνες πολιτικοί έχουν χρόνο να διαβάσουν Μακιαβέλι, το πολυδιασπαμένο τοπίο και τα ακραία χαρακτηριστικά της ελληνικής πολιτικής φαίνεται να τους οδηγούν σε συμπεριφορές εφάμιλλες των διδαγμάτων του Φλωρεντινού. Αυτό θα επιβεβαιωθεί πάνω απ’ όλα στην προεδρική εκλογή με την οποία όλοι κάνουν παιχνίδι.