Πριν από 19 χρόνια, έναν άλλον καυτό Ιούλιο, στη διάρκεια του πολέμου που διέλυσε τη Γιουγκοσλαβία, στην εμπόλεμη Νότια Βοσνία συνέβη ένα αποτρόπαιο γεγονός που μετά τα ναζιστικά εγκλήματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πολλοί πίστευαν ότι δύσκολα θα μπορούσε να επαναληφθεί, και μάλιστα στην Ευρώπη. Δυνάμεις των Σερβοβοσνίων, υπό την ηγεσία του στρατηγού Μλάντιτς, κατέλαβαν τη Σρεμπρένιτσα, μια μικρή κωμόπολη στη ζώνη επιτήρησης ολλανδικού αγήματος του ΟΗΕ, και μέσα σε λίγες ημέρες σκότωσαν εν ψυχρώ περί τους 8.000 Βόσνιομουσουλμάνους. Ηταν ένα μαζικό έγκλημα, άσκηση γενοκτονίας εκ μέρους του σερβικού εθνικισμού, που δοκίμασε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Τις συνέπειες του εγκλήματος εκείνου πλήρωσαν πολλοί, ανάμεσά τους η ολλανδική κυβέρνηση κατέρρευσε, πληρώνοντας πολιτικά την ελαφρότητα του ολλλανδικού αγήματος, και βέβαια οι πρωταίτιοι, ο Μιλόσεβιτς, ο Κάρατζιτς και ο Μλάντιτς, οι οποίοι δικάστηκαν για εγκλήματα πολέμου στο Δικαστήριο της Χάγης.

Το επεισόδιο εκείνο είχε και μια άγνωστη εν πολλοίς ελληνική πτυχή. Στην εισβολή εναντίον της Σρεμπρένιτσα συμμετείχαν και 12 έλληνες εθελοντές, φωτογραφίσθηκαν μάλιστα με την ελληνική σημαία, ενώ υπήρχαν μαρτυρίες για την παρουσία και άλλων που συμμετείχαν στις μάχες με παραστρατιωτικά σώματα. Η εφημερίδα «Χρυσή Αυγή», όργανο της περιθωριακής ακόμα τότε οργάνωσης με τον νεοναζιστικό λόγο, ανήγγελλε πρωτοσέλιδα τη συμμετοχή μελών της στο συγκεκριμένο μέτωπο, ενώ έχουν καταγραφεί κατά δήλωσή τους εθελοντές να μιλούν σε απεσταλμένους ελληνικών ΜΜΕ.

Στην Ελλάδα, μια χώρα φιλική στους Σέρβους είτε λόγω του ομόθρησκου είτε επειδή πιστεύαμε ότι ήταν ένας πόλεμος κατά του ιμπεριαλισμού και της «νέας τάξης πραγμάτων», η κοινή γνώμη αγνοούσε είτε αδιαφορούσε για το έγκλημα στη Σρεμπρένιτσα. Ακόμα κι όταν έγιναν γνωστά τα πραγματικά περιστατικά, και το έγκλημα, εμείς είτε δεν ξέραμε είτε δεν θέλαμε να ξέρουμε. Μόλις δέκα χρόνια μετά το έγκλημα, μια ομάδα πολιτών (και τέσσερις μόλις ενεργοί πολιτικοί, ανάμεσά τους ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης) διεκδίκησε δημοσίως την αλήθεια για τη Σρεμπρένιτσα –και τη διερεύνηση της συμμετοχής των ελλήνων παραστρατιωτικών. Υπό την πίεση των γεγονότων, το 2005 ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης διέταξε δικαστική έρευνα η οποία θα διερευνούσε τη συμμετοχή συμπατριωτών μας σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Εκτοτε, πέρασαν ακόμα εννέα χρόνια και η βαριά σιωπή συνεχίζεται –μόνο στην Ελλάδα, διότι ακόμα και η Σερβία έχει αναγνωρίσει την εθνική ευθύνη στο αποτρόπαιο συμβάν. Εδώ, όμως, ουδείς γνωρίζει τι απέφερε η έρευνα που είχε διαταχθεί. Ο,τι ξέρουμε για τη συμμετοχή των Ελλήνων το γνωρίζουμε μόνο από τα λιγοστά δημοσιεύματα του Τύπου.

Κατά τα άλλα, νιώθουμε άσχημα που η Χρυσή Αυγή είναι στο Κοινοβούλιο.