Ο Μιχάλης σε όλη του τη ζωή αδιαφορούσε για την προσωπική προβολή του. Δεν συγκινούνταν καθόλου όταν μιλούσαν οι άλλοι γι’ αυτόν –από αυτούς τους ανθρώπους ήταν. Θεωρούσε ως την πιο μεγάλη τιμή στο πρόσωπό του να πείθει τους άλλους να ασχοληθούν με ό,τι αυτός, με πείσμα κι επιμονή, υπηρετούσε. Ετσι η σημερινή επικέντρωση του γενικού ενδιαφέροντος προς τα «κοινά», αυτή η γενικευμένη, συγκυριακή, έστω πρόσκαιρη, στροφή της δημόσιας σφαίρας στα «ευρωπαϊκά», στα «ελληνικά», στα «αυτοδιοικητικά», στα «κεντροαριστερά» τεκταινόμενα, θα μπορούσε να «διαβαστεί» και ως το καλύτερο πολιτικό μνημόσυνο για τον Μιχάλη. Ως μια γιορτή μνήμης, όπως θα ταίριαζε και όπως θα την επιθυμούσε ένας άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του στην ιδέα της ενωμένης Ευρώπης, στην προοπτική της συνεύρεσης των φιλευρωπαϊκών, προοδευτικών δυνάμεων, στη διαμόρφωση του πολιτικού λόγου της Αριστεράς του «συγκεκριμένου», στην υπόθεση της Αριστεράς της ευθύνης.

Είναι σίγουρο πως τα εκλογικά αποτελέσματα, ο αυξανόμενος κίνδυνος της Ακροδεξιάς, η επέκταση του ευρωσκεπτικισμού, η ληξιαρχική πράξη θανάτου του εναπομείναντος φορέα της Ανανεωτικής Αριστεράς δεν θα ευχαριστούσαν τον Μιχάλη. Ωστόσο κανείς δεν θα τον μακάριζε που «έφυγε» νωρίς. Ο Μιχάλης λείπει όλο και περισσότερο.

Ο Σταύρος Λιβαδάς είναι συντονιστής του Ομίλου Μιχάλης Παπαγιαννάκης