[Ενστάσεις] Ο ποιητικός Βενιζέλος

Η ποίηση δεν είναι ασφαλές εργαλείο για να εξηγήσει κανείς τον κόσμο. Οσο σύνθετα ή περίπλοκα νοήματα κι αν πραγματεύονται οι ποιητικές ασκήσεις, είναι βέβαιο ότι δεν προσφέρουν ασφαλές υλικό για να το ακολουθήσουν τυφλά οι πολιτικοί. Η ποίηση είναι, προφανώς, απαραίτητο εργαλείο πνευματικής καλλιέργειας, αισθητικό φαινόμενο ταυτόχρονα και πνευματικός οδηγός. Αλλά για τη ζωή, και για την πολιτική, είναι απείρως χρησιμότερη η προσφυγή σε πιο πεζούς τομείς, στις επιστήμες της οικονομίας, στο δίκαιο, στις διεθνείς σχέσεις…

Αλλά τότε γιατί ποιητικά αποσπάσματα διανθίζουν κάποιες φορές τον πολιτικό λόγο ορισμένων πολιτικών –προφανώς όχι μόνο στην Ελλάδα; Αφενός επειδή η γνώση της ποίησης είναι τμήμα της ευρύτητας των προσεγγίσεων κάποιου πνευματικού ανθρώπου –και, σε μεγάλο βαθμό, την πολιτική συνεχίζουν να την ασκούν πνευματικά πρόσωπα. Αφετέρου διότι στη ρητορική, και μάλιστα στην πολιτική ρητορική, πολύ συχνά ποιητικά αποσπάσματα λειτουργούν ως ρητά, ως τσιτάτα, που υποτίθεται ενισχύουν την αποδεικτικότητα όσων όποιος τα χρησιμοποιεί ισχυρίζεται.

Ο Βαγγέλης Βενιζέλος ανέσυρε και χρησιμοποίησε δύο τέτοια τσιτάτα το προηγούμενο διάστημα. Το ένα, από τον «Μπολιβάρ» του Νίκου Εγγονόπουλου. Το δεύτερο, «είναι πολύ νωρίς για μια γεροντική σοφία» από μια ευρύτερη σύνθεση του Τίτου Πατρίκιου, που δεν γνωρίζω σε ποια συλλογή έχει περιληφθεί αλλά, όπως έγραψαν «ΤΑ ΝΕΑ» και το Σάββατο, τυπωνόταν στα έντυπα της νεολαίας του ΚΚΕ εσωτερικού στα πανεπιστήμια όταν ο σημερινός πρόεδρος του ΠαΣοΚ ήταν φοιτητής και, ως μετριοπαθής, ΚΟΔΗΣΟ.

Η ποίηση ήταν πολύ μες στις ζωές μας εκείνα τα χρόνια, όσων τουλάχιστον έζησαν ως φοιτητές τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Ιδίως τα κόμματα της Αριστεράς είχαν τους δικούς τους βάρδους. Η ΚΝΕ, ας πούμε, είχε τον Γιάννη Ρίτσο, ο οποίος έριξε πολύ το επίπεδο προκειμένου να κολακέψει τους νεολαίους γράφοντας «για τα παιδιά της ΚΝΕ που είπαν στη ζωή το μέγα ναι». Οι Ρηγάδες, που δεν είχαν βάρδους, δέχονταν να αναπαράγουν τσιτάτα πιο στοχαστικών πλην πάντα πολιτικών ποιητών, του Πατρίκιου, π.χ., αλλά και του Μανόλη Αναγνωστάκη (του πιο γνωστού εκπροσώπου της «ποίησης της ήττας»), του Αρη Αλεξάνδρου ή του Τάκη Σινόπουλου.

Αλλά, γενικώς, η ποίηση είναι πάντα ένα παιχνίδι –ακόμα και για εκείνους που το χρησιμοποιούν χωρίς να υπολογίζουν την πιθανότητα της δημόσιας έκθεσής τους από την αδυναμία τους να το παίξουν με τους κανόνες του. Ο Βαγγέλης Βενιζέλος, πάλι, που αντλεί από τους ποιητές, δεν χρειάζεται τόσο την ποίηση ούτε την επίδειξή της όσο τον ρεαλισμό και στρατηγική για να διασώσει ό,τι διασώζεται σε ένα κόμμα που τείνει να γίνει προσωπικό του πρόβλημα. «Παρακαλώ σε, σταυραητέ, για χαμηλώσου ολίγο», που λέει και ο Κώστας Κρυστάλλης.