Η πρόσφατη συνάντηση του έλληνα Πρωθυπουργού με τον αμερικανό Πρόεδρο επιβεβαίωσε (α) τη σταθερή στήριξη των ΗΠΑ προς την Ελλάδα από την αρχή της ελληνικής κρίσης και (β) το ανανεωμένο αμερικανικό ενδιαφέρον για προώθηση λύσης του Κυπριακού μέσα από την οποία θα ανοίξουν νέοι δρόμοι συνεργασίας και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Είναι προφανές, λοιπόν, ότι τα συμφέροντα της Ελλάδας και της Κύπρου συγκλίνουν με αυτά των ΗΠΑ. Είναι ένα θετικό δεδομένο που πρέπει να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά μακριά από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος.

Διαχρονικά, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, η εμπλοκή του αμερικανικού παράγοντα σε θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος αντιμετωπιζόταν με καχυποψία, αρνητισμό και μέσα στο πλαίσιο μιας συνωμοσιολογικής προσέγγισης. Ακόμα και η υποστήριξη των ελληνικών θέσεων στα θέματα της οικονομικής κρίσης ερμηνεύθηκε από ορισμένους ως «επιβουλή των Αμερικανών για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Ελλάδα και στην Κύπρο»! Μια ερμηνεία που προφανώς κινείται στη σφαίρα του φαντασιακού και των Νεφελίμ.

Η δαιμονοποίηση του διεθνούς παράγοντα, ειδικά του αμερικανικού, ήταν συνηθισμένη πρακτική κάθε φορά που οι ΗΠΑ ή άλλες χώρες ενεργοποιούσαν το ενδιαφέρον τους για την Ελλάδα και την Κύπρο, ειδικά σε ό,τι αφορά την επίλυση του Κυπριακού και στα ελληνοτουρκικά. Χαρακτηριζόταν εκ προοιμίου ως «επικίνδυνη» στη βάση μιας φοβικής λογικής ότι «μας την έχουν στημένη», «θέλουν να καταστρέψουν τον ελληνισμό» και διάφορα άλλα φαιδρά. Εστω και αν, για να μη ξεχνιόμαστε, η αμερικανική παρέμβαση (με τον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ ως ειδικό απεσταλμένο για την Κύπρο το 1997-99) υπήρξε καταλυτική για την προώθηση, χωρίς προσκόμματα, της ενταξιακής πορείας της Κύπρου. Στη σημερινή εποχή και συγκυρία, λοιπόν, τέτοιες φοβικές προσεγγίσεις δεν έχουν θέση.

Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος έχουν μόνο να κερδίσουν από το ανανεωμένο αμερικανικό ενδιαφέρον. Για τις ΗΠΑ, από τη μια, η πολιτική και η οικονομική σταθερότητα στην Ελλάδα είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τη σταθερότητα στην Ευρώπη. Οι Αμερικανοί είδαν από πολύ νωρίς αυτό που οι Ευρωπαίοι απέτυχαν εξαρχής να αντιληφθούν: ότι, δηλαδή, η ελληνική κρίση δεν ήταν μεμονωμένη και ότι χρειαζόταν μια ρηξικέλευθη και χωρίς καθυστέρηση αντιμετώπιση του ελληνικού ζητήματος. Από το 2010 πίεζαν σταθερά τους Ευρωπαίους, ειδικά τη Γερμανία, να λάβουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο όλα τα αναγκαία μέτρα για να σωθούν τόσο η Ελλάδα όσο και οι άλλες χώρες και να περιοριστούν οι συνέπειες της κρίσης. Δυστυχώς, η συντηρητική Ευρώπη δίστασε, καθυστέρησε να κινηθεί και όταν αποφάσισε να το κάνει, οι κινήσεις της ήταν ανεπαρκείς με τα γνωστά αποτελέσματα για την ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία.

Από την άλλη, οι ΗΠΑ ανησυχούν πολύ (και δικαίως) για την αβεβαιότητα και την αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Ταυτόχρονα, όπως δημόσια υπογράμμισε ο Μπαράκ Ομπάμα, η σημερινή συγκυρία αποτελεί «μια μεγάλη ευκαιρία για να επιλυθούν συγκρούσεις δεκαετιών στην περιοχή». Θέλουν, λοιπόν, να δημιουργήσουν συνθήκες οικοδόμησης μιας όασης σταθερότητας και παραγωγικής συνεργασίας στην περιοχή, ειδικά στα θέματα ενέργειας. Μέσα στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται το αμερικανικό ενδιαφέρον να προετοιμαστεί σωστά και να πετύχει η νέα προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού. Διότι η λύση του Κυπριακού μπορεί να γίνει ο εμβρυουλκός μιας ισχυρής συνεργασίας Ελλάδας, Κύπρου, Τουρκίας και Ισραήλ, καθώς και άλλων χωρών της περιοχής. Είναι λάθος ανάγνωση η εκτίμηση ότι οι Αμερικανοί θα υποστηρίξουν ένα μέτωπο συνεργασίας Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ χωρίς ή απέναντι στην Τουρκία. Ο ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή είναι συγκεκριμένος και σημαντικός και δεν μπορεί να παραγνωριστεί. Οι Αμερικανοί το γνωρίζουν, όπως γνωρίζουν επίσης ότι η λύση του Κυπριακού καθώς και η προώθηση διευθέτησης στα ελληνοτουρκικά είναι προϋπόθεση για να δημιουργηθεί το αναγκαίο μομέντουμ οικοδόμησης μιας τέτοιας ουσιαστικής περιφερειακής συνεργασίας.

Ελλάδα και Κύπρος ανήκουν στη Δύση και στην Ευρώπη. Είναι βραχίονες της ευρωατλαντικής συμμαχίας και συνεργασίας. Αυτός ο ευρωατλαντικός προσανατολισμός πρέπει να παραμείνει σταθερός χωρίς λοξοδρομήσεις. Η σύγκλιση συμφερόντων με τις ΗΠΑ είναι πραγματική και ουσιαστική. Ας αξιοποιηθεί με ανοιχτό μυαλό, χωρίς ταμπού, αλλά με ρηξικέλευθες πολιτικές.

Ο Φίλιππος Σαββίδης είναι πολιτικός επιστήμονας – διεθνολόγος

Τελευταία Νέα