«Ας προσέχαμε»! Είναι ο τίτλος ενός βιβλίου από τον σπουδαίο Γιάννη Μαρίνο –εκδόσεις: Παπαζήση, πρόλογος: Σταύρος Ψυχάρης. Περιλαμβάνει έναν εφευρετικό κύκλο της προσωπικής του αρθρογραφίας στη δεκαετία του 1990. Κατά κάποιον τρόπο ξεπερνάει τη λογική τού «μαζί τα φάγαμε» καθώς παρουσιάζει «πώς τα φάγαμε». Οχι εκ των υστέρων, κατά την αντίστοιχη βιβλιογραφία του Θόδωρου Πάγκαλου, αλλά την ώρα που τα τρώγαμε!

Από αυτή την άποψη είναι ένα εγχειρίδιο απολύτως ενοχλητικό για όσους έχουν κυβερνήσει, αλλά απολύτως ωφέλιμο σε όσους πρόκειται να κυβερνήσουν. Αποδεικνύει πως ό,τι συμβαίνει σήμερα οφείλεται σε ό,τι –δεν –συνέβη χθες. Οπως αναφέρεται στο εξώφυλλο: «Ηταν γνωστά εδώ και τρεις δεκαετίες όσα κατέστησαν αναπόφευκτη τη σημερινή οικονομική και κοινωνική τραγωδία». Παρένθεση. Οτι πολλοί από τους αρχιτέκτονες αυτής της τραγωδίας εξακολουθούν να απολαμβάνουν τον θαυμασμό της κοινής γνώμης είναι άλλη ιστορία. Κλείνει η παρένθεση.

Οι παλιές «αντιλαϊκές» προσεγγίσεις του βετεράνου της ελληνικής δημοσιογραφίας δεν αφορούν μόνο το παρόν και το παρελθόν –αφορούν πρωτίστως το μέλλον. Γιατί κατ’ αντίστοιχο τρόπο όσα (δεν) συμβαίνουν σήμερα, προεξοφλούν όσα θα συμβούν αύριο. Και από αυτή την άποψη έχει ενδιαφέρον μια εξίσου «αντιλαϊκή» τοποθέτηση του βουλευτή της ΝΔ Κυριάκου Μητσοτάκη: στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα η κυβέρνηση να σπάσει το «ταμπού των απολύσεων» στο Δημόσιο και να ζητήσει ως αντάλλαγμα ελαφρύνσεις του Μνημονίου για το σύνολο των πολιτών.

Λογικό ακούγεται. Οσο θεωρείται ιεροσυλία η δραστική μείωση προσωπικού στο κράτος, άλλο τόσο το υψηλό το κόστος λειτουργίας του θα καλύπτεται με την επιβάρυνση των υπολοίπων. Αλλιώς δεν βγαίνουν τα νούμερα της δημοσιονομικής εξυγίανσης. Απλούστερα: αν ο γόρδιος δεσμός κράτους και πολιτικής τάξης που εμποδίζει τις απολύσεις στο Δημόσιο –περί αυτού πρόκειται –είχε κοπεί έστω με το πρώτο Μνημόνιο, ίσως να μην ακολουθούσαν τα επόμενα. Συνεπώς, αν κοπεί έστω και τώρα, τα πράγματα θα είναι καλύτερα στο μέλλον –δεδομένου ότι η τροϊκοκρατία έχει δρόμο ακόμη.

Για όσο ισχύει αυτό το «ταμπού», το κράτος θα διατηρεί μεν υπαλλήλους που του περισσεύουν αλλά κινδυνεύει να μην μπορεί να πληρώσει κανέναν υπάλληλο στο μέλλον. Και θα έχουν γονατίσει εν τω μεταξύ ακόμη περισσότερο οι υπόλοιποι.

Ο Μαρίνος αποδεικνύει ότι αν είχαμε προσέξει όταν έπρεπε θα αποφεύγαμε το σημερινό δράμα. Ο Μητσοτάκης δείχνει έναν τρόπο να περιορίσουμε το αυριανό. Ο κοινός παρονομαστής είναι αυτό που έλεγε ο γερμανός αρχιτέκτονας Βάλτερ Γκρόπιους: «Το μυαλό είναι σαν την ομπρέλα: λειτουργεί καλύτερα όταν είναι ανοικτό».