Αναζήτηση
Πιο πολύ, ίσως, και από την αξίωση να μπει σε νέες βάσεις η σχέση Πολιτείας –
Εκκλησίας και να εξαλειφθούν τα όποια θεοκρατικά κατάλοιπα, προβάλλει η ανάγκη
ν’ απαντηθεί πλέον αποφασιστικά το ιδεολόγημα που θέλει τον ορθόδοξο πιστό να
ταυτίζεται με τον Έλληνα πολίτη, και την Ελλαδική Εκκλησία ν’ αποτελεί τον
εκπρόσωπο του έθνους και, ακόμη περισσότερο, του Γένους των Ελλήνων. Και,
μάλιστα, με την Ελλαδική Εκκλησία να ταυτίζεται με την Ιεραρχία, και την
Ιεραρχία να ταυτίζεται με τον προκαθήμενό της. Αποτέλεσμα; H όποια κριτική
προς τον Αρχιεπίσκοπο να θεωρείται περίπου συνώνυμη προς αντεθνική δράση!
Μόνον τυχαίο δεν είναι, λοιπόν, ότι αυτό ακριβώς το ιδεολόγημα επιστράτευσε ο
Αρχιεπίσκοπος στο κυριακάτικο κήρυγμά του, γυρίζοντας για μια ακόμη φορά το
ρολόι της ιστορίας έναν και πλέον αιώνα πίσω. Στην εποχή της Μεγάλης Ιδέας,
όταν η Εκκλησία δεν ενστερνίστηκε απλώς την εθνική ιδεολογία, αλλά υιοθέτησε
την έννοια του έθνους-γένους, εμφανιζόμενη σαν συνεχιστής και εκπρόσωπος του
Ελληνισμού, η αδιάλειπτη πορεία του οποίου υποτίθεται ότι χάνεται στα βάθη των
αιώνων.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι μετά την ίδρυση του νεοελληνικού
κράτους, το ελληνικό έθνος προσδιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό και από την ορθόδοξη
χριστιανική ταυτότητα. H πολιτική και πολιτισμική έννοια του ελληνικού έθνους,
όμως, δεν είναι δυνατόν να ταυτίζεται με την ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία,
όπως ισχυρίζεται ο κυρίαρχος ιδεολογικός – και καθόλου θεολογικός – λόγος της
Εκκλησίας. Πολύ περισσότερο, η «εθνικοποίηση» της Εκκλησίας δεν μπορεί να έχει
θέση στη σημερινή Ελλάδα, όπως, άλλωστε, και σε κάθε σύγχρονη πολυπολιτισμική
κοινωνία, όπου το κράτος οφείλει να είναι και ανεκτικό απέναντι σε κάθε
θρησκεία και πολιτισμικά ουδέτερο. Χώρια που παραβλέπει και ακυρώνει τον
οικουμενικό χαρακτήρα της Ορθοδοξίας, αφού, όπως διεκήρυσσε ο Απόστολος
Παύλος, «εποίησέν τε εξ ενός αίματος παν έθνος ανθρώπων κατοικείν επί παν το
πρόσωπον της γης».
H ηγεσία της Ελλαδικής Εκκλησίας είναι καιρός να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι η
Ελλάδα είναι ένα κοσμικό και δημοκρατικό κράτος. Αντί, λοιπόν, να επιλέγει την
ξεπερασμένη εθνοκεντρική ταυτότητα, η οποία βασίζεται σε φαντασιώσεις για
απειλές και ορκισμένους εχθρούς που δεν έχουν, δήθεν, άλλο μέλημα πέραν του
πώς θα εξαφανίσουν την Ελλάδα, τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία, είναι πολύ
καλύτερα και για την Ελλάδα και για τον Ελληνισμό και για την Ορθοδοξία ν’
αφοσιωθεί στην πνευματική και κοινωνική της αποστολή.
Ο Πάνος Σκοτινιώτης είναι δικηγόρος, πρώην βουλευτής και νομάρχης
Μαγνησίας.
