«ΑΝ Η ΤΕΧΝΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΩΣ ΘΕΜΑ ΤΗΣ/ ΕΝΑ ΡΑΓΙΣΜΕΝΟ ΒΑΖΟ/ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΡΑΓΙΣΜΕΝΗ ΨΥΧΗ/ ΣΕ ΒΑΘΥ ΑΥΤΟΟΙΚΤΙΡΜΟ/ ΤΟΤΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ Θ΄ ΑΦΗΣΟΥΜΕ ΠΙΣΩ ΜΑΣ/ ΘΑ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΛΥΓΜΟ ΤΩΝ ΕΡΑΣΤΩΝ/ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟ ΒΡΩΜΙΚΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ/ ΟΤΑΝ ΑΝΑΤΕΛΛΕΙ ΣΤΗΝ ΤΑΠΕΤΣΑΡΙΑ», ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ Ο ΖΜΠΙΓΚΝΙΕΦ ΧΕΡΜΠΕΡΤ (1924-1988)
Γενέτειρα: Λβοφ (σήμερα ουκρανική πόλη), από μητέρα Αρμένισσα και πατέρα αγγλικής καταγωγής.

Σπουδές/ Αντίσταση/ Κατοχή: Σπούδασε ιστορία της τέχνης, νομικά και φιλοσοφία, στρατεύθηκε στην πολωνική αντίσταση, κινδύνευσε κατά την περίοδο του σύντομου εμφυλίου που ακολούθησε τον πόλεμο και κατόρθωσε να επιβιώσει, κάνοντας κάθε λογής δουλειά στην Κρακοβία, το Γκντανσκ και τη Βαρσοβία. Οι σταλινικοί περιορισμοί στη λογοτεχνία μετά την ένταξη της Πολωνίας στο ανατολικό μπλοκ και η άρνηση του Χέρμπερτ να αποποιηθεί την αλήθεια και τα πιστεύω του εν ονόματι οποιουδήποτε δόγματος, εμπόδισαν τη δημοσίευση του έργου του για περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια. Αυτή η περίοδος της «συγγραφής για το συρτάρι», όπως την είχε χαρακτηρίσει ο Χέρμπερτ, του επέτρεψε να σφυρηλατήσει μια διακριτή ποιητική φωνή, που μιλάει για τη γενιά του και την οδυνηρή σχέση της με την πολιτική και την ιστορία.

Νόμπελ: Σ΄ έναν κόσμο δίκαιο το Νόμπελ Λογοτεχνίας θα είχε απονεμηθεί στον Χέρμπερτ εδώ και χρόνια», έγραφε το 1985 ο Στήβεν Ντόμπινς στοΝew Υork Τimes Βook Review. Γνώμη που προσυπέγραφαν και διεθνούς κύρους ποιητές όπως ο Μπρόντσκι, ο Μίλοζ, ο Χήνυ κ.ά. Ωστόσο η οξεία κριτική που άσκησε ο Χέρμπερτ στο πολωνικό καθεστώς και ιδιαίτερα στον τότε Πολωνό ποντίφικα (Βοϊτίλα), απέτρεψαν τη Σουηδική Ακαδημία από το να τιμήσουν έναν από τους κορυφαίους Ευρωπαίους ποιητές του 20ού αιώνα.

Κριτική ετυμηγορία: Το έργο του Χέρμπερτ είναι θεμελιωμένο σε ισχυρές ηθικές και ανθρωπιστικές αξίες. Αυτόπτης μάρτυς ο ίδιος της ωμής βίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, της καταπίεσης του ολοκληρωτισμού και της αποτυχίας των ιδεολογιών να βελτιώσουν την ανθρώπινη κατάσταση, αντιπαραθέτει την ποίηση στην ωμή πραγματικότητα της ζωής. Συχνά επιστρατεύει την ειρωνεία και την πειραματική φόρμα, καταστρατηγώντας τους κανόνες της σύνταξης και της στίξης, προκειμένου να ελευθερώσει την ποίησή του από τη ρητορεία και να διαπραγματευθεί άμεσα κοινωνικά, καλλιτεχνικά και μεταφυσικά ζητήματα. Και ενώ ο στίχος του είναι γυμνός και αντιρομαντικός, συχνά καταφεύγει στη φαντασία, το χιούμορ και την πνευματώδη ευφυΐα, για να μετριάσει την αγριότητα του θέματός του. Ο Χας τον περιγράφει ως «είρωνα και μινιμαλιστή συγγραφέα, που θεωρεί ότι καθήκον του ποιητή, σ΄ έναν κόσμο γεμάτο από μεγαλόφωνα ψέματα, είναι να μιλήσει με μετρημένη φωνή για όσα θεωρεί αδιαμφισβήτητες αλήθειες», ενώ ο Χήνυ από την πλευρά του τον χαρακτηρίζει «έναν Ανταίο που κουβαλάει όλο τον κόσμο στους ώμους του, ποιητή κατ΄ εξοχήν ηθικό, που ενδιαφέρεται πάνω απ΄ όλα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ευθύνη».

Βιβλιογραφία: Ποιήματα (μτφρ: Σπύρος Τσακνιάς, «Εγνατία», 1979), Η ψυχή του κ. Cogito και άλλα ποιήματα (μτφρ: Χάρης Βλαβιανός, «Γαβριηλίδης, 2004).

Στίχοι: «Οι βασιλοκτόνοι»: «… ούτε ένας τους δεν μπόρεσε ν΄ αλλάξει τη ροή της/ιστορίας/ αλλά το σκοτεινό μήνυμα περνάει από γενιά σε γενιά/ τα μικρά αυτά χέρια αξίζουν επομένως κάποια μνεία/ μικρά χέρια που μέσα τους τρέμει η βεβαιότητα του/ χτυπήματος».

Τελευταία Νέα