Ολα ξεκίνησαν όταν σε ηλικία 16 ετών έπεσε στα χέρια του ένα βιβλίο με ποιήματα του Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν. Λίγο αργότερα άρχισε κρυφά να γράφει δικά του. Κι όταν τόλμησε να συντάξει σε έμμετρο λόγο μια ολόκληρη έκθεση, η οποία εγκωμιάστηκε από τον καθηγητή του, τότε ήταν πλέον σίγουρος ότι ήταν εκλεκτός της μούσας της ποίησης. Μπορεί ο ίδιος ο 55χρονος κινέζος ποιητής Τζίντι Ματζά να μη μιλά παρά μόνο τη γλώσσα της χώρας του, όμως οι στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, τσεχικά, σερβικά, κορεατικά, πολωνικά και προσφάτως και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κοινωνία των (δε)κάτων υπό τον τίτλο «Λόγια της φωτιάς», σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα, ενώ του έχουν χαρίσει πλήθος διεθνών διακρίσεων και βραβείων. Με αφορμή την παρουσία του στο Μέγαρο Μουσικής στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Megaron Plus (σε συνεργασία με τον Κύκλο Ποιητών και την πρεσβεία της Κίνας) –καθώς ο Μάρτιος έχει καθιερωθεί διεθνώς και ως μήνας της ποίησης -, ο ποιητής των τοπίων της Νοτιοδυτικής Κίνας, που εκτός των άλλων οργανώνει φεστιβάλ ποίησης και έχει υπηρετήσει και σε κυβερνητικές θέσεις, μίλησε στο «Βιβλιοδρόμιο» για την ποίηση, τη θέση της στην Κίνα του 21ου αιώνα, τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια των ποιητών, την έμπνευση και τη λειτουργία της ποίησης ως γέφυρας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αλλά και τις επιρροές του από τον Ομηρο ώς τον Ελύτη.

Πώς γεννάται η ιδέα για ένα ποίημα;

Θεωρώ ότι ο κάθε ποιητής είναι σαν δέντρο. Οταν φυσάει ο άνεμος, τα φύλλα και τα κλαδιά κάνουν θόρυβο και κουνιούνται. Δυστυχώς όμως κάθε τέτοιος ήχος δεν αποτελεί έμπνευση. Ο ποιητής προσπαθεί πάντα να πιάσει κάτι μοναδικό από αυτούς τους αναρίθμητους ήχους και δονήσεις. Αυτό το ένα που θα πιάσει πιθανόν να προέρχεται από τη θεά της ποίησης, που χτυπά το παράθυρο ήσυχα, περιμένοντας από τον ποιητή να το ανοίξει και να την αγκαλιάσει με βαθιά αισθήματα.

Διαβάζουμε ποίηση επειδή θέλουμε να μάθουμε κάτι για την ανθρώπινη κατάσταση ή για να δούμε την οπτική του ποιητή για τον κόσμο;

Χωρίς αμφιβολία η ποίηση ανήκει στις κορυφαίες μορφές τέχνης της ανθρωπότητας που αναγνωρίζονται διαχρονικά. Στην προϊστορική εποχή οι ποιητές είχαν τον ρόλο των ιερέων και μέσω αυτών ο άνθρωπος επικοινωνούσε με τον Θεό και τα πνεύματα. Από τη στιγμή που γεννήθηκε η ποίηση οι άνθρωποι βρήκαν πνευματική ευχαρίστηση διαβάζοντάς την. Είναι πολύ σημαντικό ότι η ποίηση έχει μια μεταφυσική και υπερφυσική δύναμη, η οποία μπορεί συνεχώς να αναζωπυρώνει τη λατρεία του ανθρώπινου γένους για τους προγόνους και την ανάμνηση των ηρώων. Η δημιουργία της ποίησης είναι απόδειξη ότι το ανθρώπινο είδος είναι ανώτερο όλων των άλλων ζώων. Τα έργα των ποιητών ανεξαρτήτως εποχής αποτελούν μετά βεβαιότητος έκφραση του τρόπου που βλέπουν τον κόσμο.

Πότε συνειδητοποιήσατε ότι είστε ποιητής και ποιους θεωρείτε δασκάλους σας;

Είναι δύσκολο να εντοπίσω τη στιγμή που συνειδητοποίησα ότι είμαι ποιητής διότι κάθε ποιητής έχει εκ φύσεως υπερβολική ευαισθησία για τα πράγματα. Πρόκειται για μια ποιητική οπτική των πραγμάτων στην οποία ενσωματώνονται υποκειμενικά συναισθήματα. Αν πρέπει να απαντήσω πότε άρχισα να αισθάνομαι ποιητής, ήταν στην Α’ λυκείου, όταν για πρώτη φορά διάβασα ποίηση του σπουδαίου Ρώσου Πούσκιν. Εκτός από τη μυστηριώδη έλξη και το άγγιγμα που αισθάνθηκα από την ποίηση του Πούσκιν, άρχισα να γράφω κρυφά δικά μου ποιήματα. Θυμάμαι ότι έγραψα μια έκθεση με τη μορφή λυρικού ποιήματος και ότι ο καθηγητής μου μίλησε με τα καλύτερα λόγια, γεγονός που μου έδωσε μια αρχική αυτοπεποίθηση στο γράψιμο. Υστερα από αυτό αισθάνθηκα σαν ποιητής παρόλο που κανένα έργο μου δεν είχε δημοσιευτεί σε κάποιο περιοδικό. Δασκάλους μου θεωρώ όλους τους σπουδαίους ποιητές των μεγάλων έργων. Τρεις είναι οι πηγές της έμπνευσής μου: πρώτον, η μεγάλη ποιητική παράδοση της εθνότητάς μου (σ.σ. κατάγεται από τους Γι που ζουν στη Νοτιοδυτική Κίνα), κυρίως έπη που μιλούν για τη Δημιουργία. Δεύτερον, η αρχαία κλασική κινεζική και η εξαιρετική μοντέρνα ποίηση. Και τρίτον, η ποίηση της Δύσης, της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής που με επηρέασαν βαθιά σε διαφορετικές περιόδους. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, έχω διαβάσει επανειλημμένως την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια». Και βεβαίως υπάρχουν πολλά ακόμη εξαιρετικά έργα στην ιστορία της μοντέρνας ελληνικής ποίησης που με ευχαριστούν και με εκπλήσσουν όπως εκείνα των Σεφέρη, Ελύτη και Ρίτσου.

Πότε και υπό ποιες συνθήκες γράφετε;

Γράφω κυρίως την αυγή κι αυτό δεν αποτελεί απλώς συνήθεια, αλλά επειδή ολόκληρη η πλάση ξυπνά την αυγή. Εκείνη την ώρα ακούω το κάλεσμα της ποίησης μέσα μου, νιώθω την ανάγκη να βρω καλύτερες λέξεις και να τις γράψω πριν χαθούν στη στιγμή. Κάποιες φορές αισθάνομαι ότι αυτά τα ποιήματα τα στέλνει ο Θεός. Συχνά αναρωτιέμαι αν πρέπει να ξαναγράψω ένα ολοκληρωμένο ποίημα στην περίπτωση που θέλω να έχω την ίδια φαντασία και την ίδια αίσθηση. Η απάντηση είναι αρνητική. Το ποίημα που ξαναγράφεις δεν είναι ποτέ αυθεντικό.

Πόσο δύσκολο είναι για έναν ποιητή που δεν μιλά καμία ξένη γλώσσα να παρακολουθήσει τα ποιητικά κινήματα παγκοσμίως;

Η γνώση μου για την ξένη ποίηση προέρχεται αποκλειστικά από μεταφρασμένα στα κινεζικά έργα σπουδαίων διεθνών ποιητών. Τις τελευταίες δεκαετίες οι μεταφράσεις στα κινεζικά ποιητών της Δύσης κυρίως υπερτερούν κατά πολύ των μεταφράσεων κινεζικών ποιημάτων σε γλώσσες της Δύσης. Η ποιητική μου ανθολογία, που κυκλοφορεί στα ελληνικά αν δεν κάνω λάθος, είναι μία από τις ελάχιστες έργων σύγχρονων κινέζων ποιητών και είναι τιμή μου που η ποίησή μου μεταφράστηκε στην υπέροχη γλώσσα σας με τη σπουδαία ποιητική παράδοση. Ενας ποιητής του σήμερα, xωρίς αμφιβολία, είναι και πολίτης του κόσμου που αναλαμβάνει τις ηθικές, πνευματικές και πολιτιστικές ευθύνες του για αυτόν τον κόσμο.

Ενα από τα θεμέλια του κινεζικού πολιτισμού

Ποια είναι η θέση της ποίησης στη σύγχρονη Κίνα;

Οπως σε όλο τον κόσμο έχει περιορισμένο κοινό. Το ότι η ποίηση στην Κίνα είναι πολύ υψηλής ποιότητας, περισσότερο από άλλες τέχνες, είναι αναμφισβήτητο. Δυστυχώς, όμως, ελάχιστοι άνθρωποι μπορούν πραγματικά να αναγνωρίσουν και να εκτιμήσουν την αξία της σε μια πολύπλοκη και διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα.

Μπορεί η ποίηση να λειτουργήσει ως γέφυρα ανάμεσα στην Κίνα και τη Δύση ή είναι εξαιρετικά δύσκολο;

Η Κίνα θεωρεί την ποίηση ως ένα από τα θεμέλια του πολιτισμού της. Υπάρχει μακρά παράδοση στην ποιητική επικοινωνία μεταξύ Κίνας και Δύσης η οποία δεν έχει σταματήσει έως σήμερα. Και θα ήθελα να επισημάνω ότι τόσο η Κίνα όσο και η Ελλάδα έχουν αρχαίους πολιτισμούς με μακρά ιστορία. Οι ποιητές μας μπορούν και πρέπει να συμβάλουν ως οφείλουν για να προωθήσουν την παγκόσμια ειρήνη, τον περιορισμό των πολέμων, της φτώχειας και να μοχθήσουν για την αρμονία και την κοινή ευημερία όλων των ανθρώπων στη νέα εποχή.

Jidi Majia

Λόγια

της φωτιάς

Μτφ. Γιώργος Μπλάνας

Εκδ. Κοινωνία των (δε)κάτων, 2016, σελ. 186

Τιμή: 12 ευρώ