Ο ποιητής Χάρης Βλαβιανός, με περίπου δεκαπέντε βιβλία στο ενεργητικό του, εκδότης περιοδικών ποίησης (διευθύνει την «Ποιητική» των Εκδόσεων Πατάκη), πολύγλωσσος (γεννημένος στην Ιταλία, με αγγλικά που τα μιλάει σαν τα ελληνικά), με σπουδές Φιλοσοφίας και Πολιτικής Θεωρίας στη Βρετανία και με εξωστρεφή γενικώς στόχευση και στάση, είναι ένας άνθρωπος που σαφώς επηρεάζει τα ποιητικά μας πράγματα, αλλά ταυτόχρονα ακολουθεί και έναν μοναχικό δρόμο.

Αιτία είναι η ίδια του η άποψη, ολίγον καβαφική, γιατί ενώ ο ίδιος δηλώνει ότι στην ποίηση τον έβαλε στην πρώτη του νεότητα ο μεγαλοφυής και εμπνευσμένος, πλην κάπως ανοικονόμητος Σικελιανός, σταδιακά μετακινήθηκε σχεδόν στον αντίποδα, σε άλλου τύπου λόγο, πυκνό και μεστό. «Το ποίημα θέλει φυσικότητα και όχι να κυνηγάς λέξεις» λέει τώρα, σχολιάζοντας κάποιες σύγχρονες ποιητικές απόπειρες που «προσπαθούν να εντυπωσιάσουν με λέξεις, οι οποίες όμως δεν ταιριάζουν με τα λεγόμενα».

Χαρακτηριστική της ανησυχίας του περί τον ποιητικό λόγο και της άρνησής του

να επαναπαυτεί στα κεκτημένα είναι

η απόπειρά του τα τελευταία χρόνια να αναμετρηθεί με διαφορετικές μορφές

γραφής που δεν είναι πάντα αμιγώς ποιητικές, κινούνται όμως απαρέγκλιτα στον «ζωτικό χώρο» –για να μιλήσουμε με όρους ζωολογίας –της ποίησης, αν και όχι αναγκαστικά στην «περιοχή κυριαρχίας» της.

Γιατί αν τα «Σονέτα της συμφοράς» (Πατάκης 2011, όταν κάνει αυτή τη στροφή στα ποιητικά ενδιαφέροντά του) κινούνται οπωσδήποτε στην από δω πλευρά τής (πάντα «εύθραυστης») επικράτειας του ποιητικού λόγου, η «Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας σε 100 Χαϊκού» που ακολούθησε αμέσως μετά και, κυρίως, το αυτοβιογραφικό και πολυσυζητημένο «Αίμα νερό» (Πατάκης 2014) πάτησαν για τα καλά στα εξωτερικά της σύνορα, σε μια συνεχή αναζήτηση των ορίων και του λόγου ύπαρξης της ποιητικής τέχνης.

Αυτό εμπεδώνεται στο νέο του βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε (κατ’ εξαίρεση από τις Εκδόσεις Αγρα, λόγω μιας ιδιαίτερης αφιέρωσης) με τον εύγλωττο τίτλο «Γιατί γράφω ποίηση», όπου η κατά μέτωπο επίθεση στο θέμα που τον απασχολεί τα τελευταία χρόνια γίνεται παρ’ όλα αυτά περιφραστικά, με σκόρπιες, εύστοχες, μεστές σκέψεις για τη ζωή –τη δική του και άλλων -, για τους ποιητές και τα γεγονότα που τον επηρέασαν, για όλο τον κύκλο εκείνο των πραγμάτων που τον έκαναν ποιητή και εντέλει συνεχίζουν να τον στοιχειώνουν. Τα λέει σε εμάς για να τα ακούει ο ίδιος, ακριβώς τη στιγμή που είναι έτοιμος να τεντώσει το σχοινί μέχρι εκεί που δεν παίρνει –εδώ πια και αν αποκτά νόημα η έννοια του «ζωτικού χώρου» –αφού τα τελευταία χρόνια προετοιμάζει επιμελώς ένα πολύ φιλόδοξο βιβλίο που θα κυκλοφορήσει το 2016: το «Ημερολόγιο του Χίτλερ»!

Πρόκειται για το ημερολόγιο που έγραφε ο Χίτλερ στη φυλακή το 1924 (όπου έγραψε και το «Mein Kampf») μετά την καταδίκη του για το πραξικόπημα της μπιραρίας, το οποίο όμως δεν σώθηκε και έχει αποτελέσει αντικείμενο συνωμοσιολογικών θεωριών και σπέκουλας. Μάλιστα κάποτε δηλώθηκε ότι βρέθηκε και λίγο έλειψε και να δημοπρατηθεί –αφού και ο γραφολόγος είχε αποφανθεί θετικά –λίγο πριν σκεφτεί κάποιος να αναρωτηθεί αν το χαρτί και το μελάνι ήταν της εποχής εκείνης.

Εν πάση περιπτώσει το μεγάλο στοίχημα του Χάρη Βλαβιανού σε αυτό το βιβλίο που απαίτησε μπόλικη έρευνα, είναι, όπως ο ίδιος μας λέει σχετικά, να ανασυστήσει ένα προϋπάρχον, ιδιαίτερα αντισημιτικό κλίμα, στους κόλπους κυρίως των διανοουμένων –έστω και αν αυτός ήταν θρησκευτικός και όχι φυλετικός αντισημιτισμός, όπως μετατράπηκε μετά από τους Ναζί.

Τσιτάτα

Γράψε όπως θα γδυνόσουν

Για να επιστρέψουμε στο «Γιατί γράφω ποίηση», τα 62 ολιγόστιχα κείμενα του Χάρη Βλαβιανού, που αρχίζουν πάντα με τη λέξη «επειδή», περιέχουν σκέψεις και κρίσεις –σχεδόν τσιτάτα –που έχουν να κάνουν τόσο με τους ποιητές που τον επηρέασαν όσο και με αυτά που συμβαίνουν γύρω του και που πάλι τον επηρεάζουν δραστικά. Ετσι γράφει: «Επειδή στο κυρτό κάτοπτρο του Ασμπερυ» είδα μια μέρα τον εαυτό μου γέρο, με βλέμμα που ομολογούσε την αποτυχία», «Επειδή με τον Εμπειρίκο μπορώ και να γελάσω μέχρι δακρύων». Αλλά και «Επειδή η Ντίκινσον δεν έγραψε ούτε ένα ποίημα για τον Αμερικανικό Εμφύλιο». Ή και «Επειδή ο Μανούσος Φάσσης είναι ο αγαπημένος μου Αναγνωστάκης», σχόλιο στα δύο τελευταία, παρά την κάποια αμφισημία, στο γεγονός ότι η πολιτική, στρατευμένη ποίηση κατά κανόνα δεν έχει διάρκεια. Οπως και «Επειδή όταν ρωτήθηκε ο Μπατάιγ πώς πρέπει να γράφει κάποιος, απάντησε: «Με τον τρόπο που μια γυναίκα με ηθικές αρχές και άσπιλο παρελθόν θα έβγαζε τα ρούχα της σ’ ένα όργιο»».

Χάρης Βλαβιανός

Γιατί γράφω ποίηση

Εκδ. Αγρα, 2015, Σελ. 80,

Τιμή: 9 ευρώ