«Η μάνα του είχε χτυπηθεί από τα σκάγια του κυνηγού. Στα ρουθούνια του, ρουθούνια μικρού ζώου, σφηνώθηκε μια μυρωδιά από άνθρωπο και μπαρούτι». Με αυτά τα λόγια ξεκινά «Το βάρος της πεταλούδας». Από αυτό το ξεκίνημα γίνεται κατανοητό ότι η ιστορία θα επικεντρωθεί σε μια σύγκρουση ανάμεσα στο ζώο και στον κυνηγό. Ο ναπολιτάνος συγγραφέας Ερι ντε Λούκα αφηγείται τους παράλληλους, μοναχικούς βίους δύο «βασιλιάδων», στις άγριες κορφές των Δολομιτικών Αλπεων στη Βόρεια Ιταλία: και οι δύο βρίσκονται πλέον στο φθινόπωρο της ζωής τους. Το σώμα τους είναι ακόμη δυνατό, η πείρα τους αξεπέραστη, οι γνώσεις τους τεράστιες, η υπερηφάνειά τους αλύγιστη. Και οι δύο όμως νιώθουν το τέλος να πλησιάζει. Θέλουν αυτό να γίνει με αξιοπρέπεια.

Ο βασιλιάς των αγριόγιδων γίνεται το κυρίαρχο αρσενικό του κοπαδιού του. Ζει μονάχος στις πιο απόκρημνες κορφές και επιστρέφει στο κοπάδι μόνο για να επιβλέψει τα θηλυκά του. «Ηταν ο άνεμος ντυμένος πόδια και κέρατα» περιγράφει ο Ντε Λούκα που δείχνει καθαρά πόσο θαυμάζει αυτά τα αγρίμια που επιβιώνουν με τρόπο θα ‘λεγε κανείς ποιητικό στις πιο αντίξοες συνθήκες: «Τα είχε δει να πηδούν πιλαλώντας στους γκρεμούς, το ένα πίσω απ’ τ’ άλλο, εκτελώντας την ίδια ακριβώς ακολουθία βημάτων, το σαΐτεμά τους απ’ τη μία προεξοχή στην άλλη. Το άλμα τους ήταν ένα μπάλωμα ανάμεσα στις δύο άκριες, μια βελονιά πάνω από το κενό».

Ο λαθροκυνηγός είναι ο δεύτερος βασιλιάς των αγριόγιδων: «Αλώνιζε τα βουνά με ένα τρακοσάρι Μάγκνουμ και σφαίρες των έντεκα γραμμαρίων. Ηταν πια σε προχωρημένη ηλικία, ένα μεγάλο μέρος της ζωής του το ‘ζησε σκαρφαλωμένος στο βουνό, κυνηγώντας παράνομα. Είχε αποσυρθεί και έκανε εκείνο το επάγγελμα, αφού πέρασε τα νιάτα του στην πόλη, ανάμεσα στους επαναστάτες, ώσπου ξεστράτισε ολότελα». Ενας άνθρωπος με παρελθόν ταραχώδες, ο οποίος πλέον το μόνο που επιθυμεί είναι η ειρήνη και η ησυχία του βουνού.

Για είκοσι χρόνια οι δύο βασιλιάδες είτε ψάχνουν είτε αποφεύγουν ο ένας τον άλλον. Γνωρίζονται, αλλά συναντώνται μόνο από μακριά. Ξέρουν ότι κάποτε θα έρθει η ώρα να αναμετρηθούν σε μια μονομαχία. Καταλυτικός παράγοντας σε αυτήν αποδεικνύεται μια λευκή πεταλούδα. Το ελάχιστο βάρος της είναι αυτό που προστίθεται στο φορτίο τής κάθε ζωής και καθορίζει την τύχη της.

Η Φύση και η ιερότητά της. Ο Ανθρωπος και η απληστία του. Οι κοινωνίες των ζώων και των ανθρώπων και οι ομοιότητές τους. Τα πραγματικά θηρία. Μια ιστορία που μου έφερε στο μυαλό το «Ο Γέρος και η θάλασσα» του Χέμινγουεϊ και το «Ο Γέρος που διάβαζε ιστορίες αγάπης» του Σεπούλβεδα, χωρίς όμως να τους μιμείται. Ο,τι και να πει κανείς για τη γραφή του Ερι ντε Λούκα είναι λίγο. «Το βάρος της πεταλούδας» είναι μόλις 100 μικρές σελίδες· διαβάζεται σε μία – δύο ώρες. Πρέπει όμως κάποιος να επαναλάβει ξανά και ξανά την ανάγνωση αν θέλει να αποκρυπτογραφήσει όλα τα νοήματα που χωρούν μέσα σε τόσο λίγες λέξεις. Ο συγγραφέας είναι μαέστρος· υφαίνει τη μελωδία του με τρόπο ποιητικό που αποδίδεται εξαιρετικά στα ελληνικά χάρη στη μετάφραση της Αννας Παπασταύρου. Από τους τόμους των εκατοντάδων σελίδων με πολλή φλυαρία και λίγη ουσία έχω πραγματικά κουραστεί. Με αυτό το μικρό διαμαντάκι ένιωσα να παίρνω μια βαθιά ανάσα. Ανάσα καθαρού, βουνίσιου αέρα.

Η επανάσταση, η Βίβλος και η αναρρίχηση
Ο Ναπολιτάνος Ερι ντε Λούκα είναι ένας καθόλου βαρετός άνθρωπος: στα νιάτα του υπήρξε βασικό μέλος της ακροαριστερής πολιτικής οργάνωσης Lotta Continua. Συγγραφέας, μεταφραστής, ποιητής, έχει κάνει άπειρες δουλειές για να ζήσει: από νταλικέρης μέχρι οικοδόμος και βιομηχανικός εργάτης. Στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας συμμετείχε στα κομβόι ανθρωπιστικής βοήθειας. Εμαθε μόνος του αρχαία εβραϊκά, σουαχίλι, ρωσικά και γίντις. Μετέφρασε βιβλία της Βίβλου, έγραψε δοκίμια, θεατρικά, σενάρια, ποιήματα και πεζά: μετρά περισσότερα από 30 δικά του βιβλία. Μοναχικός χαρακτήρας, ζει κάπου έξω από τη Ρώμη και ως παθιασμένος αναρριχητής παίρνει συχνά τα βουνά. Οπως και ο βασιλιάς των αγριόγιδων.

Erri De Luca

Το βάροςτης πεταλούδας

Μτφ: Αννα Παπασταύρου

Εκδ. Κέλευθος 2015, σελ. 116

Τιμή: 8 ευρώ