Τα αυτοβιογραφικά βιβλία είναι βιβλία απολογισμού και εξομολογήσεων. Αλλο όμως απολογούμαι και άλλο επιχειρώ έναν απολογισμό των προσωπικών μου πεπραγμένων. Οσο κι αν τα πεπραγμένα αυτά συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με την «εμπλοκή» του Παρασκευά Αυγερινού με το ΠΑΣΟΚ στα σαράντα χρόνια της ύπαρξής του, το βιβλίο του «Η πολιτική σε πρώτο πρόσωπο» έχει μια τόσο γοητευτική αφηγηματική μαγιά, ώστε μάλλον σύγχυση προκαλεί το γεγονός ένας άνθρωπος στοχαστικός και ρομαντικός να προσπαθεί να εξηγήσει ή, αφού εξηγήσει, να θέλει να συμφωνήσουν οι άλλοι μαζί του. Εστω κι αν το τελικό αποτέλεσμα είναι να καταποντίζει πολλούς και πολλά –με το γάντι, βέβαια.

Σε σημείο που θα ήθελε κανείς οι 200 σελίδες του βιβλίου –τόσες είναι ο κύριος κορμός του, ο γραμμένος από τον Παρασκευά Αυγερινό, καθώς το βιβλίο συμπληρώνεται με έναν πρόλογο του Αλέκου Παπαδόπουλου και έναν επίμετρο του Π. Κ. Ιωακειμίδη –να ήταν οι σαράντα σελίδες που αναφέρονται στον Ανδρέα Παπανδρέου και στην ιστορική συγκυρία που ανέδειξε το ΠΑΣΟΚ και να ήταν οι 160 –ενώ τώρα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο –που θα μιλούσαν για τα παιδικά και τα εφηβικά του χρόνια στην Αλωνίσταινα και την Τρίπολη. Συμπεριλαμβανομένων και των φοιτητικών του χρόνων στην Αθήνα.

Η «οικονομία»

Υπάρχει μια «οικονομία» που δεν γίνεται να την παραβείς και αν και φαίνεται να αφορά μόνο την τέχνη, προεκτείνεται συγκλονιστικά μέσα στη ζωή. Μια οικονομία που εξυψώνει το άγνωστο και εξαφανίζει το γνωστό, ενώ μεταβάλλει το πρώτο σε συγκλονιστικό και το δεύτερο σε κάτι βαθιά πληκτικό –και μάλιστα σε προοπτική χρόνου ατέρμονη. Οταν μιλάει για την Αλωνίσταινα, το χωριό του στο Μαίναλο, ο Αυγερινός, αισθάνεσαι αιφνίδια μια πραγματικότητα, όπως μάλιστα ίσχυε πριν από εβδομήντα ή ογδόντα χρόνια, και παραμένει σήμερα ο ίδιος ο μοναδικός μάρτυράς της, να μας αφορά όλους, ενώ για την παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο και το τι διεμήνυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και το τι ανταπάντησε ο τελευταίος, είναι τόσο πολλοί που τα έχουν πει και τα έχουν γράψει, ώστε να μην ενδιαφέρεται πια κανείς.

Θα ενδιαφέρονταν όμως όλοι αν διαβάζανε τελικά μια σύνθεση όπου τα ίδια τα γνωστά πολιτικά πρόσωπα (Σημίτης, Γεννηματάς, Αλευράς, Παπούλιας, Τσοχατζόπουλος, Μόραλης, Μαρούδας, τόσοι και τόσοι) προβάλλονταν σε ένα μυθιστορηματικό φόντο, έστω κι αν το βιβλίο γινόταν περισσότερο μια ανάπλαση λογοτεχνική και λιγότερο μια μαρτυρία. Γεγονός που θα είχε ως αποτέλεσμα –ενώ ο χρόνος θα είχε παρέλθει –να μοιάζουν με πραγματικούς ανθρώπους, ώστε και η ευθύνη που θα μπορούσε να τους καταλογίσει κανείς να είναι μεγαλύτερη, και όχι με ανδρείκελα που κινούνται σύμφωνα με τις εντολές του αρχηγού. Θα αρκούσε να συγκρίνει ο Παρασκευάς Αυγερινός το αληθινό χρυσάφι που συνιστά για τη συγκρότηση του βιβλίου του η ύπαρξη του συνεσταλμένου εικοσάχρονου αντιναζιστή Ζοζέφ στην Αλωνίσταινα το 1943, που κουβαλούσε πάντα μαζί του ένα σκάκι, με την εντελώς άνευ σημασίας σήμερα σύγκρουσή του στο Πεντελικόν με τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, για να αντιληφθεί τι είναι αυτό που δίνει πραγματικό βάρος ακόμη και σε καταγγελλόμενα περιστατικά.

Ανθρώπινη συγκυρία

Εστω κι αν ο Ζοζέφ και το Πεντελικόν αποτελούν τελείως διαφορετικά μεγέθη, την οικονομία της ζωής σε μάκρος χρόνου δεν την ορίζει η ορατή πολιτική εξέλιξη, αλλά η αφανής, χωνεμένη μέσα σε μια αδιακρίβωτη μνήμη, ανθρώπινη συγκυρία. Εστω ακόμη κι αν σε ένα βιβλίο με τον προσανατολισμό που περιγράφουμε θα ήταν αναπόφευκτο να θυσιαστεί μια ερεθιστική σύγκριση όπως ανάγλυφα απεικονίζεται στις σελίδες του Αυγερινού. Μια σύγκριση όπως ακριβώς την προκαλεί η συνάντηση το καλοκαίρι του 1977 του Κωνσταντίνου Καραμανλή με τον Ανδρέα Παπανδρέου, προκειμένου να συζητήσουν για τα προβλήματα της χώρας και ιδιαίτερα για το Αιγαίο, με μια συνάντηση που αν είχε πραγματοποιηθεί την τετραετία 1932-1936 με τους ηγέτες των δύο μεγάλων κομμάτων της εποχής, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Παναγή Τσαλδάρη, ίσως να μην είχε ανοίξει ο δρόμος για τον Ιωάννη Μεταξά.

Προσφερόταν μια πραγματικά μεγάλη ευκαιρία στον Παρασκευά Αυγερινό να χρησιμοποιήσει το συσσωρευμένο μέσα του «υλικό» όσον αφορά τα χρόνια της συνεργασίας του με το ΠΑΣΟΚ, ώστε να αποκαλύψει αλήθειες που τώρα διαφαίνονται μέσα στο βιβλίο του χωρίς να γίνεται καμιά σαφής μνεία τους ή άμεσος υπαινιγμός τους. Εστω και αν δεν θα του χρησίμευε ο εαυτός του ως σημείο αναφοράς, θα μπορούσε να μιλήσει για το τι έχει στοιχίσει –κυριολεκτικά και μεταφορικά –στην ελληνική κοινωνία τα μεταπολεμικά χρόνια το γεγονός ότι μια πλειάδα πολιτικών, αλλά και άλλων ιθυνόντων της δημόσιας ζωής, χρειάστηκε να ισορροπήσει, με την οικονομική και την κοινωνική της καταξίωση, τα τραύματα που προκάλεσαν μέσα της ο πόλεμος καθώς και οικογενειακές περιπέτειες ομολογουμένως απάνθρωπες.

Εκ των υστέρων

Ερευνώνται λάθη και παραλείψεις στην πολιτική ζωή του τόπου σύμφωνα με το τι στοίχισε στον Ανδρέα Παπανδρέου το διαζύγιο του Γεωργίου Παπανδρέου με τη Σοφία Μινέικο ή τι μετράει το γεγονός ότι ο Αλέξης Τσίπρας έζησε την εξέγερση ως κατάληψη, χωρίς να την έχει βιώσει μέσα στη χούντα, αφού κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατον. Διαφωτιστική και πρωτότυπη επομένως θα ήταν μια καταγγελία του Παρασκευά Αυγερινού που θα επικεντρωνόταν σε μια νόσο της ελληνικής κοινωνίας, οι ταλαιπωρημένοι και οι βασανισμένοι μέσα σε συνθήκες γενικής καχεξίας να εξελίσσονται σε διαμαρτυρόμενους και τιμητές όταν για τους ίδιους οι συνθήκες έχουν εντελώς αλλάξει.

Επιπλέον, θα παρακαμπτόταν και μια ορατή ανακολουθία –αυτή αφορά τον Παρασκευά Αυγερινό –το να έχει υπάρξει κανείς στέλεχος, συνεργάτης, συνομιλητής, να έχει διακονήσει ακόμα και ευφήμως σε λίαν διακεκριμένες θέσεις και να θέλει να διατηρεί το δικαίωμα να κρίνει τους άλλους –και συχνά με δριμύ τρόπο –έστω και για παραλείψεις που δεν τις χρεώνεται ελάχιστα ο ίδιος.

Το να διαχωρίζει κανείς τη θέση του εκ των υστέρων, παρά τα όσα παρατηρούσε και διαφωνούσε μαζί τους ή κατήγγελλε ανοιχτά, σε κάνει να αναρωτιέσαι: αν χάρη σε μια λοξή συγκυρία που θα χρεωνόταν σε όσους σήμερα κατηγορεί, κατορθωνόταν κάτι σημαντικό και οι διαφωνίες του αποδεικνύονταν αβάσιμες, ο ίδιος θα επέμενε να τις διατυπώνει; Δεν έχει όμως συμβεί ποτέ να διαψευσθεί κανείς και να επιμένει στο λάθος του παρά μόνον όταν υπήρξε καλλιτέχνης.

Οπως ακριβώς είναι ο Παρασκευάς Αυγερινός όταν γράφει για τα παιδικά του χρόνια αλλά συχνά και για τα χρόνια του ενηλίκου. Οταν, για παράδειγμα, χειρουργεί τον καθηγητή του της Γυμναστικής, τον Θανάση Κοτσιάνη, και του θυμίζει τη σφαλιάρα που του είχε δώσει στο Γυμνάσιο της Τρίπολης, αλλά ο καθηγητής δεν θέλει να το δεχθεί, το αρνείται.

Τελευταία Νέα