Η εποχή μπορεί να είναι δύσκολη και η παγκόσμια τάξη να αλλάζει, αλλά η Αμερική έχει όλα όσα τής χρειάζονται για να αντεπιτεθεί. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν πέντε νέα βιβλία για την αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Στο βιβλίο «Ο κόσμος που δημιούργησε η Αμερική» (The World America Made), ο Ρόμπερτ Κέιγκαν υποστηρίζει ότι η φιλελεύθερη τάξη που δημιούργησε η Αμερική μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μπορεί να μην επιβιώσει αν οι ΗΠΑ χάσουν τη δύναμη ή τη βούληση να την υπερασπιστούν. Σε όσους πιστεύουν ότι ένας πολυπολικός κόσμος μπορεί να είναι εξίσου ειρηνικός με αυτόν που κυριαρχείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο συγγραφέας απαντά ότι τα διδάγματα της Ιστορίας είναι διαφορετικά. Διότι οι κανόνες, λέει, σπανίως διατηρούνται και μετά τις δυνάμεις που τους δημιούργησαν. Τα έθνη πολεμούν όταν αμφιβάλλουν για το ποιο είναι ισχυρότερο. Κι όπως ισχυρίζεται, ο κόσμος είναι πιο σταθερός όταν κυριαρχεί ένα έθνος, ιδιαίτερα αν το έθνος αυτό είναι οι ΗΠΑ.

Ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Τζίμι Κάρτερ, είναι εξίσου βέβαιος ότι «μια ισχυρή και δυναμική Αμερική είναι απαραίτητη». Εκφράζει όμως και κάποιες αμφιβολίες στο βιβλίο του «Ενα στρατηγικό όραμα: Η Αμερική και η κρίση της παγκόσμιας δύναμης» (Strategic Vision: America and the Crisis of Global Power). Οπως και ο Κέιγκαν, έτσι κι αυτός δεν πιστεύει ότι η παρακμή των Ηνωμένων Πολιτειών είναι προδιαγεγραμμένη. Η οικονομία τους εξακολουθεί να είναι σχετικά ισχυρή, ο πληθυσμός τους εύπορος και νέος, τα πανεπιστήμια και οι επιχειρήσεις καινοτόμα. Αν όμως η παρακμή δεν είναι αναπόφευκτη, το ίδιο ισχύει και για την αναγέννηση. Οι ΗΠΑ διατρέχουν τον κίνδυνο να διολισθήσουν σε μια «συστημική αχρηστία» ως αποτέλεσμα του πολιτικού αδιεξόδου στο εσωτερικό και μιας εμπλοκής στο εξωτερικό σε πολέμους όπως εκείνος στο Ιράκ. Στην περίπτωση πάντως που καταρρεύσει η αμερικανική πρωτοκαθεδρία, ο συγγραφέας πιστεύει ότι καμιά χώρα δεν μπορεί να πάρει τη θέση της. Η Κίνα μπορεί να είναι φιλόδοξη και υπερήφανη, αλλά έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει για τον εκσυγχρονισμό της.

Ο πιο απαισιόδοξος είναι ο Τσαρλς Κάπτσαν, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και βετεράνος του Λευκού Οίκου επί Κλίντον. Για πρώτη φορά στην Ιστορία, γράφει στο βιβλίο του «Ενας κόσμος κανενός» (No One’s World), ο κόσμος δεν θα έχει έναν παγκόσμιο οδηγό. Η δημοκρατία μπορεί να εξακολουθήσει να προοδεύει, αλλά όχι τόσο γρήγορα ώστε να αντισταθμίζει την αναδιάταξη των δυνάμεων που συμβαίνει γύρω μας. Κι ακόμη και στην περίπτωση που οι αναδυόμενες δυνάμεις υιοθετήσουν τις αξίες της Δύσης, θα συγκρουστούν για θέματα κύρους. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η προώθηση της δημοκρατίας από τις ΗΠΑ στη Βοσνία, στο Ιράκ και το Αφγανιστάν έκανε περισσότερο κακό παρά καλό. Η Δύση πρέπει να δείξει τώρα μεγαλύτερο σεβασμό για την εθνική κυριαρχία άλλων χωρών.

Τρεις ειδικοί από το Brookings Institution (ο Μάρτιν Ιντικ, ο Κένεθ Λίμπερταλ και ο Μάικλ Ο’Χάνλον) διαπιστώνουν στο βιβλίο τους «Η εξωτερική πολιτική του Μπαράκ Ομπάμα» (Barack Obama’s Foreign Policy) ότι η ατζέντα του αμερικανού Προέδρου παραμένει ανολοκλήρωτη. Οι ομιλίες του μπορεί να είναι καλογραμμένες, αλλά μοιάζει να μη συνδέονται με την πολιτική του και να δημιουργούν προσδοκίες που δεν μπορούν να εκπληρωθούν. Η εκτέλεση του Μπιν Λάντεν και ο αποδεκατισμός της Αλ Κάιντα μπορεί να ήταν επιτυχίες, αλλά οι εκστρατείες στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν δεν έχουν σαφή έκβαση. Παρ’ όλο που η επανεκκίνηση της σχέσης με τη Ρωσία οδήγησε στη Νέα Συνθήκη για τη Μείωση των Στρατηγικών Οπλων, η πολιτική της Ρωσίας μπορεί να τα εκτροχιάσει όλα. Και οι μελλοντικές σχέσεις με την Κίνα παραμένουν αδιευκρίνιστες. Οσο για την Παλαιστίνη, ήταν η απόλυτη αποτυχία.

Αν όμως οι ΗΠΑ δεν μπορούν να διαμορφώσουν τη Μέση Ανατολή προς το συμφέρον τους, πώς θα το κάνουν με την Κίνα; Ο Τζέφρι Μπέιντερ, ένας από τους αρχιτέκτονες της στρατηγικής του Ομπάμα απέναντι στην Κίνα μέχρι την αποχώρησή του το 2011, βλέπει τα πράγματα από τη θετική τους πλευρά. Οι ΗΠΑ επικράτησαν της Γερμανίας, της Ιαπωνίας και της Σοβιετικής Ενωσης, που είχαν αυτοκρατορικές βλέψεις, γράφει στο βιβλίο του «Ο Ομπάμα και η άνοδος της Κίνας» (Obama and China’s Rise). Η Κίνα δεν έχει τέτοιες βλέψεις – ή πάντως όχι ακόμη.

Η ισχύς των Ηνωμένων Πολιτειών στο εξωτερικό, συμπεραίνουν και οι πέντε συγγραφείς, εξαρτάται από την υγεία τους στο εσωτερικό. Αν η οικονομία τους δεν μπορεί να αναγεννηθεί, και οι ΗΠΑ είναι πράγματι απαραίτητες, τότε ολόκληρος ο κόσμος έχει σοβαρό πρόβλημα.

Τελευταία Νέα