Ο στοιχηματισμός και η φιλαναγνωσία

Τώρα που «ανακαλύψαμε» τα στημένα παιχνίδια στο ποδόσφαιρο, ανακαλύψαμε, χωρίς εισαγωγικά, και τον «στοιχηματισμό», μια λέξη σαφώς αναγνωρίσιμη, που ωστόσο δεν δηλώνει τίποτα περισσότερο από το στοίχημα.

Είπα «ανακαλύψαμε», στον πληθυντικό, γιατί ρώτησα πράγματι πολλούς, σχετικούς και άσχετους, μόνο ένας έτυχε να την ξέρει τη λέξη, που κυκλοφορεί, πάντως όχι ευρέως, στα ενδότερα του αθλητικού χώρου. Όντως, ψάχνω στο ίντερνετ, και νά ο «Υπεύθυνος στοιχηματισμός», περάστε κόσμε, ο «παράνομος στοιχηματισμός», μακριά, φράσεις που, ας μου επιτραπεί να επιμείνω, δεν λένε τίποτα παραπάνω από το «υπεύθυνο» και το «παράνομο στοίχημα».

Οπωσδήποτε είναι νόμιμη η παραγωγή, από ρήματα σε -ίζω έχουμε συχνά ουσιαστικά σε –ισμός: αναθεματισμός, κιτρινισμός, σκέφτομαι όμως αν μας λείπει και ο «αλωνισμός», ο «ασπρισμός», ή ο «νανουρισμός».

Στα λεξικά βεβαίως δεν υπάρχει ο «στοιχηματισμός», χωρίς αυτό να είναι απόλυτο κριτήριο -εξίσου όπως δεν είναι απόλυτο κριτήριο το αν υπάρχει κάποια λέξη στο λεξικό, όταν κατά τα άλλα είναι αυστηρά εξειδικευμένη ή σπάνια, οπότε το ίδιο σπάνια προάγει την επικοινωνία.

Αλλού τα πράγματα είναι, κατά τη γνώμη μου, πιο κραυγαλέα, τουλάχιστον σαν δηλωτικά π.χ. εκζήτησης.

Η εκδημία, που υπήρχε σε χρήση σχεδόν αποκλειστικά στην εκκλησιαστική γλώσσα, βγήκε στο μεϊντάνι με το θάνατο του Χριστόδουλου, και από τότε νά σου την κάθε τόσο, π.χ. στα τόσα «χρόνια από την εκδημία του Μάνου Χατζιδάκι» κ.ά. Όμως η εκδημία, μαζί με το επίσης εκκλησιαστικό απεδήμησεν εις Κύριον, έφερε και την αποδημία, κι έτσι ακόμα και το ΕΚΕΒΙ μιλούσε πέρσι τέτοιες μέρες για την «αποδημία του εκδότη Τίτου Μυλωνόπουλου».

Είπα ΕΚΕΒΙ, που καθ’ ύλην αρμόδιο τώρα φτιάχνει προγράμματα «φιλαναγνωσίας». Ούτε η φιλαναγνωσία υπάρχει στα λεξικά, υπάρχει μόνο ο φιλαναγνώστης, λέξη σπάνια κι αυτή, που, όπως είπα παραπάνω, πάλι δεν δικαιώνεται αυτομάτως μόνο και μόνο επειδή απαντά σε λεξικό. Και η φιλαναγνωσία εμένα, με το συμπάθιο, με παγώνει, παρ’ όλο το «φιλ-» μπροστά. Έχω την αίσθηση πως το οικείο μας και τόσο ζεστό αλλά προπάντων παραστατικό: «αγάπη για το διάβασμα», πιάστηκε με αποστειρωμένα γάντια, μπήκε σε σωλήνα δοκιμαστικό, αφού εννοείται αφαιρέθηκε και το μαλλιαρό «διάβασμα» (θα το ‘χετε προσέξει πως όλο και περισσότεροι «αναγινώσκουν», «ανέγνωσαν» κτλ.), και έβγαλε το πομπώδες και επιδειξιομανές «φιλαναγνωσία», να μοιάζει όσο πιο λόγιο γίνεται, όσο πιο υψηλή, αφηρημένη έννοια, σε βάθρο πάνω, απρόσιτη, και όχι για τον πάσα ένα: γιά σκεφτείτε, πού «αγαπάω το διάβασμα» και πού «διακρίνομαι από φιλαναγνωσία»!

Έχουμε κι άλλα για άλλοτε, ακόμα πιο δροσιστικά για καλοκαίρι, την «ετοιμορροπία» λόγου χάρη, την «κρισιολόγηση» κ.ά.