Η Μουσηγέτις Δανάη

ΜΕ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΕ ΣΥΝΕΔΕΕ ΜΙΑ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΗ
ΣΧΕΣΗ. ΣΕ ΑΝΥΠΟΠΤΟ ΧΡΟΝΟ
ΜΕ ΕΙΧΕ ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΕΙ ΟΤΑΝ ΜΕΤΕΦΡΑΣΕ
ΣΤΑ ΓΑΛΛΙΚΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ
ΓΑΛΛΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ) ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΛΙΓΑ ΜΟΥ
ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Ύστερα ήρθε η προσωπική μας γνωριμία και με τον Χρήστο Κλαίρη, τον έξοχο γλωσσολόγο που είχε γνωρίσει στη Χιλή και από τότε για τριάντα τόσα χρόνια η επαφή μας, έστω συχνότερα τηλεφωνική, ήταν σχεδόν εβδομαδιαία. Το πλέον τρυφερό εκ μέρους της ήταν το γεγονός πως κάποτε είχα «ζηλέψει» κάτι δερμάτινα πορτοφολάκια για κέρματα που είχε βρει στο Παρίσι. Έκτοτε όταν πήγαινε ή παρήγγελνε στη Μίρκα, την αδελφή της, με εφοδίαζε με άφθονο αριθμό, έτσι ώστε ακόμη και τώρα τα πορτοφολάκια της χρησιμοποιώ.

Αν μένω σε αυτές τις λεπτομέρειες είναι για να ουρλιάξω τη διαμαρτυρία μου για την εξαφάνισή της, ερήμην της τον τελευταίο καιρό. Ο τηλεφωνητής μου είναι γεμάτος από τα απελπισμένα SΟS που εξέπεμπε, ζητώντας βοήθεια και εκφράζοντας τον τρόμο της για τις απειλές που την πολιορκούσαν. Στο τηλέφωνο που διέθετα δεν απαντούσε κανείς, ιδιαίτερα μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε το σπίτι της στη Ραφήνα και μαζί του όλο το πολύτιμο αρχείο της, τα χειρόγραφά της και τη βιβλιοθήκη της. Σ΄ ένα από τα τηλεφωνήματα που μού έκανε η πιστή της φίλη Ελίζα Μαρέλλι, μη αφήνοντας κι αυτή τηλέφωνο, για την οικονομική της οικτρή κατάσταση και άλλες ταπεινώσεις που δεχόταν από κει που δεν θα το περίμενε κανείς ποτέ, μη έχοντας καμιά πρόσβαση στο πρωθυπουργικό γραφείο απευθύνθηκα σε τρίτο γνωστό πρόσωπο το οποίο επικοινώνησε με συνεργάτη του Πρωθυπουργού. Πίστευα πως ο Έλληνας πολιτικός άντρας δεν θα επιθυμούσε στη γειτονιά που κατοικεί να βρισκόταν πιθανόν νεκρή από ασιτία και εγκατάλειψη η μεγαλύτερη μουσικός- τραγουδίστρια του τόπου. Δεν γνωρίζω, ομολογώ, αν το μήνυμα έφτασε ποτέ στα πρωθυπουργικά αυτιά κι αν επιχειρήθηκαν κάποιες ενέργειες, εκτός και αν βρέθηκαν και οι ενδιαφερόμενοι μπροστά στα σκοτεινά αδιέξοδα που βρεθήκαμε και όσοι γνοιαζόμαστε για την τύχη της Δανάης, η κυρία Μαρέλλι, ο φίλος δημοσιογράφος και φίλος, άγγελος προστάτης της Δανάης, Δημήτρης Γκιώνης, ο Μίμης Πλέσσας, ο εκδότης Γιώργος Δαρδανός αλλά και ο δήμαρχος Ραφήνας που τον τελευταίο καιρό μετά την πυρκαγιά πλήρωνε το ενοίκιο της Δανάης. Κάποιοι είχαν απαγάγει, κρύψει, εξαφανίσει, καταχωνιάσει τη μεγάλη αξιοπρεπή κυρία της Μουσικής σε άγνωστο τόπο, που τώρα αποκαλύφτηκε πως ήταν ένας οίκος ευγηρίας, όπου και εγκαταλειμμένη και απελπισμένη, απομονωμένη πέθανε, αβοήθητη.

Ποια; Η πλέον αξιοπρεπής, η πλέον καταρτισμένη, η πλέον βαθιά μουσικά μορφωμένη μουσικός- τραγουδίστρια της Ελλάδος και η πλέον πολιτικοποιημένη αγωνίστρια πολίτις. Η Δανάη Στρατηγοπούλου ανήκε σ΄ ένα οικογενειακό περιβάλλον που γενεαλογικά ξεκινούσε από το Βυζάντιο και στις αρχές του 20ού αιώνα με τον πάππο της, τον Ιδομενέα Στρατηγόπουλο, ενέγραψε ωραίες λογοτεχνικές σελίδες. Ο Ιδομενέας Στρατηγόπουλος ανήκε στην ομάδα των Ελλήνων αισθητών (εστέτ) συγγραφέων όπως ο Παπαδιαμαντόπουλος, ο Χρηστομάνος, ο Πασαγιάννης με πλησιέστερο αισθητικό τους συγγενή τον Όσκαρ Ουάιλντ.

Ο πατέρας της Δανάης ήταν διπλωμάτης και γι΄ αυτό μικρή βρέθηκε οικογενειακά στο Παρίσι όπου η γαλλική κουλτούρα τη σημάδεψε οριστικά και σε βάθος. Η Μουσική της παιδεία ξεκίνησε απλά όπως η ανάλογη παιδεία των μεγαλοαστικών κοριτσιών. Η πρώτη της επιλογή ως επαγγελματίας ήταν η πολιτιστική δημοσιογραφία. Ως δημοσιογράφος γνώρισε τον Αττίκ και ο δαιμόνιος εκείνος ψαράς ψυχών και ταλέντων αλίευσε το σπάνιο μέταλλο της φωνής της και την έβγαλε στη «Μάντρα» του. Όπως και κείνος, η Δανάη ήταν πρώτα μουσικός και μετά τραγουδίστρια. Αυτό σημαίνει αφοσίωση στο είδος με απαιτήσεις επιστημονικής μεθόδου προσέγγισης του τραγουδιού.

Η Δανάη ξεκινούσε από τον λόγο, το ποιητικό κείμενο. Ποιήτρια η ίδια, όχι απλά μια λυρική φωνή, ήταν ερωτευμένη με τη γλώσσα. Και δεν είναι τυχαία η γνωριμία της στο Σαντιάγκο με τον Κλαίρη. Γιατί η Δανάη, αδούλωτη και αξεδίψαστη ψυχή δεν μπόρεσε να αντέξει τη δικτατορία. Δραπέτευσε στην τότε ελεύθερη και σοσιαλιστική Χιλή του Αλιέντε. Εκεί εξάλλου διέπρεπε η σπουδαία μουσικός και μουσικολόγος αδελφή της, Μίρκα Στρατηγοπούλου, ειδικευμένη στη μεσαιωνική μουσική των τροβαδούρων.

Η Δανάη στη Χιλή δίδαξε στο Πανεπιστήμιο ως λέκτορας ελληνική γλώσσα και εστίασε τις μελέτες της στη δημοτική μας μουσική. Εκεί γνώρισε και συνδέθηκε βαθιά με τον Πάμπλο Νερούδα που μετέφρασε πολλά επικολυρικά ποιήματά του και, βεβαίως, ολόκληρο το αριστούργημά του «Canto General». Μετέφρασε και τον «Ματωμένο Γάμο» του Λόρκα και πολλή γαλλική ποίηση. Και όπως είπα, έγραψε ποίηση και αφιέρωσε αξιόλογο μουσικό και βιογραφικό βιβλίο στον δάσκαλό της Αττίκ («Βιβλιοπωλείο της Εστίας») που μού έκανε την τιμή να το προλογίσω.

Αλλά θα ήταν ατόπημα να μιλήσουμε μόνο για τη μουσικό και τη σπάνια, μοναδική προσφορά της στην ερμηνεία του ελληνικού τραγουδιού. Η Δανάη ήταν και πολιτικό «ζώον» για να θυμηθούμε τον Αριστοτέλη, τον οποίο εξάλλου θαύμαζε. Στην Κατοχή, μετέχοντας ενεργά στην Αντίσταση, είχε μετατρέψει τα κέντρα που τραγουδούσε σε γιάφκες, ώσπου προδομένη από «καλούς» Έλληνες βρέθηκε στις Φυλακές Αβέρωφ.