ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΔΙΑΚΥΒΕΥΕΤΑΙ
ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ; ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ
ΣΗΜΕΙΟ ΣΥΜΠΛΟΚΗΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ; ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ
ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ
ΒΙΒΛΙΑ; ΚΑΙ ΕΝ ΤΕΛΕΙ, ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ
ΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑ, ΟΠΩΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ,
ΝΑ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ «ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝ»
ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΔΙΑ
ΣΤΙΓΜΗ ΝΑ ΞΕΣΗΚΩΝΕΙ ΘΥΕΛΛΕΣ
ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΣΥΧΝΑ
ΔΕ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ;
Ιδού μερικά από τα ερωτήματα, τα οποία πραγματεύεται η ιστορικός Έλλη Γιωτοπούλου-Σισιλιάνου στο πρόσφατο βιβλίο της. Ένα βιβλίο που απαρτίζεται από τρεις ενότητες, επιχειρώντας να φωτίσει και να σχολιάσει πτυχές της πορείας της νεοελληνικής εκπαίδευσης: «Απόπειρες μεταρρύθμισης του εκπαιδευτικού μας συστήματος», «Προβλήματα διδασκαλίας», «Πανεπιστημιακά». Οι δύο τελευταίες ενότητες συγκροτούνται από κείμενά της σχετικά με τα βιβλία της Ιστορίας, τα σχολικά προγράμματα, την ανάγκη ουσιαστικής μέριμνας για την προσφορά ιστορικής παιδείας στους μαθητές, αλλά και κείμενα προβληματισμού και προτάσεις για τη δημιουργία και τη λειτουργία του Ιόνιου Πανεπιστημίου, του οποίου υπήρξε Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής (1990΄93). Ένα κείμενό της για τον Ι.Θ. Κακριδή κλείνει το βιβλίο, αποτελώντας παράλληλα τον συνδετικό κρίκο όλων των ενοτήτων, γιατί σκιαγραφώντας την προσωπικότητα του σπουδαίου φιλολόγου και δασκάλου μαρτυρεί και για τη δική της πυξίδα στον χώρο της Παιδείας κάτι που θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στο τρίπτυχο: ανησυχία- συνείδηση- ευθύνη. Η μαρτυρία

Το κύριο τμήμα του βιβλίου αποτελεί η μελαγχολική, αλλά εναργής μαρτυρία για την απόπειρα της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης του 1964΄65, επί Γεωργίου Παπανδρέου. Και ήταν αυτή μία από τις περιπτώσεις που αποδεικνύουν αδιαμφισβήτητα ότι ο διάλογος για την Παιδεία δεν γίνεται εν κενώ· ότι αποτελεί το πεδίο σύγκρουσης ιδεολογιών και κοσμοθεωριών, αλλά και τη λυδία λίθο επιστημονικότητας και ειλικρίνειας, συχνά δε απόδειξη μικροψυχίας, πεδίο επιβολής πολιτικών σκοπιμοτήτων· ότι πολύ συχνά ο διάλογος για την επιστημονικότητα των εγχειριδίων και την παιδαγωγική πράξη δεν είναι παρά το φύλλο συκής για τη διατήρηση αναχρονιστικών αντιλήψεων και εθνικιστικών θέσεων. Μη λησμονούμε ότι μιλάμε για μαθητές και για τη διάπλαση των αυριανών «υγιώς σκεπτόμενων πολιτών»…

Η Μεταρρύθμιση προέβλεπε, μεταξύ άλλων, την καθιέρωση της δωρεάν εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες, την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, τη διδασκαλία των αρχαίων κειμένων στο Γυμνάσιο από μετάφραση, την αποκλειστική διδασκαλία της δημοτικής στο Δημοτικό και την «ισοτιμία» των δύο γλωσσών στις άλλες δύο βαθμίδες, την εισαγωγή του «Ακαδημαϊκού απολυτηρίου» κ.λπ. Προέβλεπε επίσης τη δημιουργία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (υπαγόμενου στο Υπουργείο

Έλλη ΓιωτοπούλουΣισιλιάνου

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ TΑ ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΕΠΙΤΕΥΚΤΑ

ΕΚΔ. ΚΕΔΡΟΣ, ΑΘΗΝΑ 2007, ΣΕΛ: 344, ΤΙΜΗ: 22 #

Παιδείας), πρόεδρος του οποίου ορίστηκε ο Ι.Θ. Κακριδής και η συγγραφέας ένα από τα μέλη του. Μια εποχή ελπίδων που πυροδοτούνταν από τις εκλογικές νίκες του Γεωργίου Παπανδρέου, αλλά και μια εποχή που δεν είχε απομακρυνθεί καθόλου από τη μονοκρατορία της Δεξιάς και από τη μισαλλοδοξία με την οποία αντιμετωπίζονταν η κριτική σκέψη και κάθε νεωτερισμός στην εκπαίδευση ή στη γλώσσα. Ας μη λησμονούμε (γιατί δεν το λησμονούσαν τότε!) ότι ο Ι.Θ. Κακριδής είχε ήδη θεωρηθεί από τη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας ένοχος για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και το γλωσσικό ζήτημα. Πόσο μακριά ήταν το 1941-΄42, όταν στην κατεχόμενη Αθήνα γράφτηκε μια από τις πιο μαύρες σελίδες αυτού του Πανεπιστημίου, η «δίκη των τόνων»; Το 1964-΄65, κάποιοι από τους ανθρώπους εκείνους ήταν ακόμη εκεί. Ακόμη χειρότερα: είχε μεσολαβήσει η κρίσιμη δεκαετία του 1940 και οι συνέπειές της κρατούσαν ακόμη.

Ο Δημήτρης Αρβανιτάκης είναι Ιστορικός, υπεύθυνος εκδόσεων στο Μουσείο Μπενάκη