Η ευρωπαϊκή γεωγραφία μεταβάλλεται. Βραχυπρόθεσμα χάνεται ένα νησί, η Βρετανία, και μακροπρόθεσμα προστίθεται μια χερσόνησος, η Βαλκανική. Χάνεται η χώρα που ο Ντε Γκολ δεν ήθελε να αφήσει να μπει στην ΕΟΚ επειδή την θεωρούσε «δούρειο ίππο των ΗΠΑ», αλλά προστίθεται μια περιοχή για την οποία ο Τσόρτσιλ έλεγε ότι «παράγει πολύ περισσότερη Ιστορία από αυτή που μπορεί να καταναλώσει». Τούτων δοθέντων, το πραγματικό ερώτημα επί του οποίου θα κληθούν αύριο στις Βρυξέλλες να τοποθετηθούν για πρώτη (όχι όμως και τελευταία) φορά οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των 27 είναι με ποιον τρόπο αυτή η Ευρώπη της μεταβλητής γεωγραφίας θα καταφέρει να οργανωθεί πολιτικά και οικονομικά. Ολα αυτά σε μια περίοδο που η Ευρώπη πλήττεται τόσο εκ Δυσμών όσο και εξ Ανατολών. Με τον Τραμπ να «συμβουλεύει» τους Βρετανούς να είναι ανελέητοι με τους Ευρωπαίους στις διαπραγματεύσεις τους για το Brexit και τον Πούτιν να διευρύνει τις παρεμβάσεις του στα ευρωπαϊκά πολιτικά πράγματα, ενισχύοντας τους πάσης φύσεως ευρωσκεπτικιστές και λαϊκιστές. Χαρακτηριστική περίπτωση λαϊκιστή πολιτικού ανατολικού τύπου είναι ασφαλώς ο (επανεκλεγείς) πρωθυπουργός της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπις, που είναι ο δεύτερος πλουσιότερος άνθρωπος στη χώρα του και οι επιχειρηματικές του δραστηριότητές απασχολούν εδώ και καιρό την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την Καταπολέμηση της Απάτης (OLAF) που υποψιάζεται κατάχρηση κοινοτικών κονδυλίων. Ενας πολιτικός που δεν κρύβει τον θαυμασμό του για τον Πούτιν ούτε την αντίθεσή του στις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Μόσχας.

Η Πράγα, 50 χρόνια μετά την Ανοιξή της, αποτελεί σήμερα προκεχωρημένο φυλάκιο της ρωσικής προπαγάνδας στην ΕΕ. Και δεν είναι η μόνη. Ανάλογα συμπτώματα εντοπίζονται από καιρό στην Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν, κυρίως δε στην Πολωνία, όπου για την Ευρώπη ο κόμπος έφθασε πλέον στο χτένι. Αφορμή οι τελευταίες δικαστικές διώξεις κατά της εφημερίδας «Gazeta Wyborcza», η οποία τόλμησε να θίξει το θέμα των «οικονομικών δεσμών» του πολωνού υπουργού Αμυνας με ρώσους ολιγάρχες. Οι διώξεις αυτές ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι στις Βρυξέλλες οδηγώντας την Επιτροπή στην πρωτοφανή απόφαση να προτείνει στα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ να επιβάλουν πολιτικές κυρώσεις κατά της Βαρσοβίας –κάτι που δεν πρόκειται να υλοποιηθεί αφού απαιτείται η ομόφωνη υιοθέτησή της από το σύνολο των κρατών, πλην φυσικά της Πολωνίας.

Ετσι σταδιακώς ωριμάζει στα ηγετικά κλιμάκια των Βρυξελλών η ιδέα ότι οι οικονομικές κυρώσεις (για τις οποίες δεν απαιτείται ομοφωνία) μπορεί τελικώς να αποδειχθούν πολύ αποτελεσματικότερες των πολιτικών. Η πρόταση που προώθησε επισήμως η Κομισιόν την περασμένη εβδομάδα είναι ότι για να έχει εφεξής μια χώρα-μέλος της ΕΕ το δικαίωμα να λαμβάνει ενισχύσεις από τα ευρωπαϊκά ταμεία θα πρέπει προηγουμένως να παρέχει εγγυήσεις ότι διαθέτει κράτος δικαίου που ανταποκρίνεται σε κάποια κοινά ευρωπαϊκά πρότυπα δημοκρατίας.

Με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασίλειου από την ΕΕ τα δεδομένα αλλάζουν. Η πρώτη και σημαντικότερη αλλαγή που ήδη συζητείται στις Βρυξέλλες αφορά το Eurogroup το οποίο πολλοί θεωρούν πως δεν έχει πλέον λόγο ύπαρξης. Και αυτό διότι δημιουργήθηκε επειδή οι Βρετανοί ήθελαν να καταστεί σαφές πως στην ΕΕ υπάρχουν κατά βάση δύο νομίσματα: το ευρώ και η στερλίνα. Προς τι λοιπόν η διατήρηση δυο σχηματισμών του Συμβουλίου Οικονομικών Υποθέσεων μετά το Brexit, αναρωτιούνται ήδη πολλοί στις Βρυξέλλες υπενθυμίζοντας παράλληλα την επικαιρότητα μιας παλαιότερης ρήσης του Ζακ Ντελόρ: Η Ευρώπη είναι όπως το ποδήλατο, αν δεν κινηθεί θα πέσει.

Τελευταία Νέα