Το γνωρίζαμε ήδη από την 1η Ιουνίου, την ημέρα που ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, κι αυτός απάντησε με ένα έκτακτο τηλεοπτικό διάγγελμα και ένα νέο σύνθημα, αντί του τραμπικού «Να κάνουμε ξανά σπουδαία την Αμερική» – «Να κάνουμε ξανά σπουδαίο τον πλανήτη». Χθες απλώς επιβεβαιώθηκε: ο Εμανουέλ Μακρόν φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε ηγέτη της παγκόσμιας μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής. Αυτός ήταν ο λόγος που οργάνωσε από κοινού με τον ΟΗΕ και την Παγκόσμια Τράπεζα στο Παρίσι, ακριβώς δύο χρόνια μετά την υπογραφή της ιστορικής συμφωνίας του 2015, μία νέα σύνοδο για το κλίμα, με σκοπό αυτή τη φορά να προσδεθεί η οικονομία στο άρμα της οικολογίας. Και ήταν παθιασμένη η ομιλία του στο One Planet Summit, τη σύνοδο «Ενας Πλανήτης»: «Χάνουμε τη μάχη!», προειδοποίησε ο γάλλος πρόεδρος. «Δεν προχωρούμε αρκετά γρήγορα, αυτό είναι το δράμα. Πρέπει όλοι να κινηθούμε γιατί θα κληθούμε όλοι να λογοδοτήσουμε. Δεν θα μπορούμε να πούμε πως δεν γνωρίζαμε». Υπήρξε πάντως (τουλάχιστον) ένας ακόμη σταρ σε αυτή τη σύνοδο, ο πρώην αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι. Ο οποίος χειροκροτήθηκε θερμά από τους συμμετέχοντες για τον χαρακτηρισμό που επεφύλαξε στον Τραμπ: «ντροπή».

«Είναι ντροπή, αν κοιτάξετε τα δεδομένα, την επιστήμη, την κοινή λογική, όλη τη δουλειά που είχε γίνει», δήλωσε ο Κέρι, εκπρόσωπος μιας άλλης εποχής, αυτής του Μπαράκ Ομπάμα, που ο διάδοχός του έχει βαλθεί να διαγράψει. «Η συμφωνία του 2015 εναντίον της κλιματικής αλλαγής δεν επιτεύχθηκε μέσα σε έναν χρόνο στο Παρίσι. Είκοσι έξι χρόνια δουλειάς ατιμάστηκαν από ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν γρι από επιστήμη», προσέθεσε, κάνοντας λόγο για μία «αυτοκαταστροφική απόφαση που ελήφθη με πολιτικό στόχο». Εξήντα αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων και συνολικά 160 αντιπροσωπείες κρατών έδωσαν το παρόν στη χθεσινή σύνοδο, από την Τερίζα Μέι και τον Μαριάνο Ραχόι μέχρι τον βασιλιά του Μαρόκου και τον σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο Σαλμάν, από τον Αλέξη Τσίπρα και τον ολλανδό Μαρκ Ρούτε μέχρι τον μεξικανό Ενρίκε Πένια Νιέτο, τον πρόεδρο του Καμερούν και τον πρωθυπουργό των νησιών Φίτζι. Παρόντες ήταν επίσης ο γ.γ. του ΟΗΕ, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο πρόεδρος της Κομισιόν, εκπρόσωποι ΜΚΟ καθώς και πολλοί σημαντικοί παράγοντες από τον χρηματοοικονομικό τομέα, δημόσιο και ιδιωτικό. Κίνα και Ινδία, δύο από τους μεγαλύτερους ρυπαντές, εκπροσωπήθηκαν σε υπουργικό επίπεδο. Η Ουάσιγκτον εκπροσωπήθηκε επισήμως από τον επιτετραμμένο της αμερικανικής πρεσβείας στο Παρίσι. Ο Τραμπ δεν είχε καν προσκληθεί.

«Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρθηκε από το Παρίσι, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για τον αμερικανικό λαό», έσπευσε να επισημάνει ο Τζον Κέρρυ. Και πράγματι: πολλοί δήμαρχοι και κυβερνήτες, επιχειρηματίες και εκπρόσωποι συνταξιοδοτικών ταμείων, ΜΚΟ, ιδρυμάτων αλλά και ευαισθητοποιημένες διασημότητες, ανάμεσά τους ο Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ, ο Μάικλ Μπλούμπεργκ, ο Μπιλ και η Μελίντα Γκέιτς, ο Λεονάρντο ντι Κάπριο και ο Σον Πεν μετέβησαν στο Παρίσι για να δηλώσουν «Η Αμερική βρίσκεται εδώ». Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει προχθές στο αμερικανικό CBS, ο Μακρόν είχε εγκαλέσει εκ νέου τον Τραμπ για την «ευθύνη του απέναντι στην Ιστορία», δηλώνοντας παράλληλα «αρκετά βέβαιος» πως ο αμερικανός πρόεδρος «θα αλλάξει γνώμη μέσα στους επόμενους μήνες ή χρόνια». «Απέχουμε πολύ από τον στόχο συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από το όριο των 2 βαθμών και, ει δυνατόν, του 1,5 βαθμού», επεσήμανε ο γάλλος πρόεδρος σε άλλη του συνέντευξη χθες στη «Monde». «Η συμφωνία του Παρισιού αποδυναμώθηκε εξαιτίας της αμερικανικής απόφασης αποχώρησης. Οι διεθνείς δεσμεύσεις μας τοποθετούν σήμερα σε μία προοπτική ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 3,5 βαθμούς. Χωρίς μια ισχυρότερη κινητοποίηση, ένα σοκ στους τρόπους παραγωγής και ανάπτυξης, δεν θα τα καταφέρουμε», προειδοποίησε.

Τον στόχο της χθεσινής συνόδου, που πραγματοποιήθηκε μόλις έναν μήνα έπειτα από την τελευταία, ετήσια σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα, το Παρίσι τον είχε προσδιορίσει εκ των προτέρων: «η κινητοποίηση εκείνων που θέλουν να πάνε πιο γρήγορα». Τον πέτυχε όμως ή δικαιώθηκαν οι κεκαλυμμένες ειρωνείες της Figaro για το πόσο πολύ «πηγαίνει στον Μακρόν το κοστούμι του πράσινου ιππότη»; Η Παγκόσμια Τράπεζα ανακοίνωσε πως από το 2019 θα πάψει να χρηματοδοτεί, «εκτός εξαιρετικών συνθηκών», τις έρευνες και την εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι χώρες του Βορρά υποσχέθηκαν να αυξήσουν στα 100 δισ. δολάρια ετησίως, έως το 2020, τις χρηματοδοτήσεις για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγήςστις χώρες του Νότου. Μία συμμαχία κρατικών επενδυτικών ταμείων με επικεφαλής τη Νορβηγία, που συνασπίζει το Κατάρ, το Κουβέιτ, τα ΗΑΕ, τη Σαουδική Αραβία και τη Νέα Ζηλανδία, δεσμεύτηκαν να εργασθούν από κοινού ώστε να «πρασινίσουν» τα χαρτοφυλάκιά τους. Μία «ομάδα φιλανθρώπων» που συνασπίζει καμιά δεκαριά ιδρύματα, ανάμεσά τους εκείνα του Γκέιτς, του Μπλούμπεργκ καθώς και του Ρίτσαρντ Μπράνσον, δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν την οικονομική τους δράση. Καμιά εκατοστή επενδυτικά και συνταξιοδοτικά ταμεία, ανάμεσά τους πολλά βαριά ονόματα όπως η αμερικανική BlackRock και η βρετανική HSBC, δεσμεύτηκαν να αναπτύξουν μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες μία συλλογική στρατηγική μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Και αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα. Αλλά το οριστικό τέλος στη χρηματοδότηση ορυκτών πηγών ενέργειας που ζητούσαν χθες οικολόγοι διαδηλωτές στο Παρίσι θα πρέπει να περιμένει.

2013 – 2017

Η θερμότερη πενταετία που έχει καταγραφεί ποτέ

Σε πείσμα της συμφωνίας του Παρισιού, που υιοθετήθηκε από 190 χώρες στις 12 Δεκεμβρίου του 2015 με στόχο να συγκρατηθεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη αρκετά κάτω από τους 2°C, ή και ιδανικά στον 1,5°C, σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, το κλίμα απορρυθμίστηκε λίγο περισσότερο ακόμα τα δύο τελευταία χρόνια. Τέλη Σεπτεμβρίου του 2017, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας ήταν 1,1°C. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, η φετινή χρονιά θα είναι η δεύτερη ή τρίτη θερμότερη, αμέσως μετά το 2016, που έσπασε κάθε ρεκόρ θερμοκρασίας από όταν άρχισαν να καταγράφονται δεδομένα, περί το 1880. Τη χρονιά εκείνη, βέβαια, η άνοδος του υδράργυρου είχε «ντοπαριστεί» από ένα ισχυρό κλιματικό φαινόμενο, το Ελ Νίνιο. Παρόλα αυτά, η περίοδος 2013-2017 αναμένεται να ανακηρυχθεί η θερμότερη πενταετία που έχει καταγραφεί ποτέ.

Ο ένας ένοχος είναι γνωστός. Πρόκειται για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, και ιδιαίτερα CO2, στην ατμόσφαιρα –εκπομπές που συνδέονται με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Το 2016, η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα ξεπέρασε το όριο των 400 ppm (μέρη στο εκατομμύριο), γεγονός που ενισχύει το φαινόμενο του θερμοκηπίου καθώς αυτά τα μόρια αερίου παγιδεύουν την ηλιακή ακτινοβολία στη Γη. Για να κατανοήσει κανείς την αύξηση, αρκεί να αναλογιστεί πως την προβιομηχανική περίοδο, ο παγκόσμιος μέσος όρος ήταν 278 ppm. Και πως επίπεδα σαν τα σημερινά έχει να δει ο πλανήτης από τη μέση πλειόκαινο εποχή πριν από 3-5 εκατομμύρια χρόνια. Την τελευταία διετία, μάλιστα, οι περισσότερες επιστημονικές μελέτες προβλέπουν επιτάχυνση της απορρύθμισης του κλίματος και πολλαπλασιασμό των ακραίων φαινομένων.

Τελευταία Νέα