Αναζήτηση
Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού διεξάγονται επείγουσες έρευνες για τη ριζοσπαστικοποίηση νεαρών ανδρών που διαπράττουν εγκλήματα πολιτικής βίας. Στην Ισπανία, οι πολίτες προσπαθούν να κατανοήσουν τα κίνητρα των περίπου 12 ανδρών που σχεδίασαν τρομοκρατικές επιθέσεις στη Βαρκελώνη και το Καμπρίλς, την περασμένη εβδομάδα, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 14 άτομα και να τραυματιστούν δεκάδες. Εν τω μεταξύ, στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αστυνομία ερευνά το παρελθόν του 20χρονου Τζέιμς Φιλντς από το Κεντάκι, ο οποίος σκότωσε μια γυναίκα και τραυμάτισε 19 άτομα πέφτοντας με το αυτοκίνητό του επάνω σε πλήθος αντιφασιστών, έπειτα από συγκέντρωση μελών ακροδεξιών οργανώσεων στο Σάρλοτσβιλ.
Θα ήταν λάθος να συνδέσουμε ευθέως τα δύο συμβάντα, όμως οποιεσδήποτε ομοιότητες μεταξύ ισλαμιστών τρομοκρατών όπως στην Ισπανία και λευκών εθνικιστών όπως ο Φιλντς, αξίζει να εξεταστούν επειδή αποκαλύπτουν την πορεία της ριζοσπαστικοποίησης των νέων σε όλο τον πλανήτη.
Στη μικρή ισπανική πόλη Ριπόλ, οι απεσταλμένοι της «Washington Post» αναφέρουν ότι η τοπική κοινότητα αναρωτιέται πώς τα δικά της παιδιά θα μπορούσαν να έχουν πάρει μέρος σε μια επίθεση, την ευθύνη της οποίας διεκδικεί το Ισλαμικό Κράτος. Ηταν πολύ νέοι, λένε, κάποιοι μόλις ήταν αρκετά μεγάλοι για να βγάλουν άδεια οδήγησης. Οκτώ εξ αυτών προέρχονταν από οικογένειες μαροκινών μεταναστών.
Ενας ντόπιος, ο πατέρας δύο νεαρών που ενέχονται στις επιθέσεις, περιέγραψε τον μεγαλύτερο από τους γιους του ως «προβληματικό» παιδί που πάλευε για να τα καταφέρει στο σχολείο, αν και, λέει, ανησυχούσε πιο πολύ μήπως μπλέξει με ναρκωτικά και όχι με τη θρησκεία. Τώρα, καθώς σκέφτεται την πορεία τους, πιστεύει ότι οδηγήθηκαν στον φανατισμό από τον τοπικό ιμάμη.
Το ιστορικό του Φιλντς στο Κεντάκι δίνει στοιχεία μιας επίσης προβληματικής συμπεριφοράς: αγώνες με πνευματικές ασθένειες και πολλές αναφορές ότι ο Φιλντς κακομεταχειριζόταν την ανάπηρη μητέρα του. «Εμοιαζε να είναι πάντα χαμένος» περιγράφει κάποιος γείτονας. «Πάντα ήσυχος και πάντα μόνος». Οι καθηγητές του θυμούνται ότι ο Φιλντς είχε στο γυμνάσιο εμμονή με τον Χίτλερ. Στο Σάρλοτσβιλ, είχε φωτογραφιστεί ποζάροντας με μέλη της Vanguard America, μιας ομάδας που αυτοχαρακτηρίζεται φασιστική και στρατολογεί μέλη μέσω του Διαδικτύου. Τώρα αρνούνται πως ο Φιλντς ήταν μέλος τους.
Τι συνδέει αυτές τις δύο υποθέσεις; Πέραν του προφανούς πρακτικού παραλληλισμού –η χρήση των οχημάτων ως όπλων, μια ακραία μέθοδος βίας που πλέον συνηθίζεται πολύ στις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους –υπάρχουν και άλλες ομοιότητες.
Παρότι δεν υπάρχει ένας τύπος ανθρώπου που είναι ευάλωτος στη ριζοσπαστικοποίηση, απομονωμένοι νεαροί είναι ξεκάθαρα συχνοί στόχοι στρατολόγησης από ομάδες οι οποίες προσφέρουν εξηγήσεις στα προβλήματα της ζωής τους. Ο ειδικός στην τρομοκρατία Τζέισον Μπερκ τονίζει στη «Guardian» πως οι ομοιότητες στα αξιακά συστήματα του Ισλαμικού Κράτους και της αμερικανικής Ακροδεξιάς είναι πολλές –μια συνολικά «διεστραμμένη αίσθηση παραπόνου». Ο Μπερκ υποστηρίζει ότι ο θυμός για την απώλεια του Ισλαμικού Χαλιφάτου μπορεί να ακούγεται όπως ο χαμένος σκοπός της συνομοσπονδίας για την αμερικανική Ακροδεξιά –όχι σε πραγματικούς ιστορικούς όρους, αλλά «ως μυθικό σύμβολο προδοσίας και ως αυτό που θα έπρεπε να είχε γίνει».
Οι ειδικοί εντοπίζουν παράλληλες πεποιθήσεις σε διαφορετικές ιδεολογίες. Κατά κάποιον τρόπο δεν είναι τόσο διαφορετικοί με τους εξτρεμιστές ισλαμιστές» υποστηρίζει ο Ράιαν Λενζ του Southern Poverty Law Center, σε άρθρο του για την ακροδεξιά ριζοσπαστικοποίηση. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα κοινά μπορεί να είναι οδυνηρά εμφανή: νωρίτερα φέτος, ένας πρώην νεοναζί που ασπάστηκε το Ισλάμ συνελήφθη με την κατηγορία ότι δολοφόνησε τους συγκατοίκους του όταν δεν έδειξαν σεβασμό για τη νέα του θρησκεία.
Στη δημόσια ρητορική της κυβέρνησης Τραμπ δεν υπάρχει αναγνώριση αυτών των τάσεων. Ο πρόεδρος Τραμπ βιάζεται πάντα να μιλήσει για τα κίνητρα πίσω από τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους –ακόμα και όταν αποδεικνύεται ότι δεν αποτελούν τους λόγους των επιθέσεων. Στην περίπτωση του Σάρλοτσβιλ, ο Τραμπ και άλλοι Ρεπουμπλικανοί πολιτικοί ασχολήθηκαν, αντίθετα, με τις δράσεις της αποκαλούμενης «βίαιης Αριστεράς» και όχι με τα κίνητρα της Ακροδεξιάς.
Ο Αλεξ Νόβρεστεχ, αναλυτής του Ινστιτούτου Cato, υπολόγισε ότι οι ακροδεξιοί τρομοκράτες έχουν δολοφονήσει δεκαπλάσιο αριθμό ατόμων σε αμερικανικό έδαφος, απ’ ό,τι οι ακροαριστερές ομάδες από το 1992. Η έρευνά του δείχνει επίσης ότι η πιο αιματηρή μορφή τρομοκρατίας στις ΗΠΑ είναι ο ισλαμικός φανατισμός, που είχε την ίδια περίοδο 14πλάσιο αριθμό θυμάτων από τις ακροδεξιές επιθέσεις.
Ομως τα πράγματα ίσως αλλάξουν: ο Τζόναθαν Εβανς, πρώην επικεφαλής της βρετανικής MI5, δήλωσε πρόσφατα ότι οι εξτρεμιστές ισλαμιστές ίσως αποτελούν απειλή για άλλα 20 ή 30 χρόνια. Για το ίδιο θέμα, ο Ραφαέλο Παντούτσι, του Βασιλικού Ινστιτούτου της Βρετανίας, σχολίασε: «Οταν έχουμε αντιμετωπίσει αυτό το στέλεχος του ιού, θα πάρει νέα μορφή». Για όλα αυτά, είναι σημαντικό να κοιτάξουμε τις προσωπικές ιστορίες των δραστών στην Ισπανία και του Φιλντς στο Κεντάκι. Η απειλή της βίας από το Ισλαμικό Κράτος ή από ακροδεξιές ομάδες σταδιακά θα διαλυθούν ή θα μεταμορφωθούν. Εκείνο που πρέπει να ανησυχεί τους πάντες είναι η απειλή των νεαρών που ριζοσπαστικοποιούνται και οι δυσκολίες στο να μπορέσει η κοινωνία μας να τους εμποδίζει να γίνουν εξτρεμιστές.
