Τα μεγάλα ρήγματα της διχασμένης Γαλλίας

Οι γάλλοι δημοσκόποι πήραν το αίμα τους πίσω για λογαριασμό των βρετανών και αμερικανών συναδέλφων τους: έπεσαν εντυπωσιακά μέσα στις προβλέψεις τους για τον πρώτο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών. Σύμφωνα με τα οριστικά αποτελέσματα, ο «και αριστερά και δεξιά» Εμανουέλ Μακρόν ήρθε πρώτος με 24,01% και θα μονομαχήσει στον δεύτερο γύρο με την ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν, που ήρθε δεύτερη με 21,3%. Με ανανεωμένη, λοιπόν, την εμπιστοσύνη στους δημοσκόπους, τα γκάλοπ για τον δεύτερο γύρο που άρχισαν ήδη να δημοσιεύονται από το βράδυ της Κυριακής μοιάζουν απόλυτα καθησυχαστικά: σύμφωνα με τις χθεσινές δημοσκοπήσεις, ο Μακρόν θα επικρατήσει στις 7 Μαΐου με 60%-64% έναντι 36%-40% της Λεπέν, καθώς θα τον ψηφίσει ένα 80% όσων επέλεξαν τον Σοσιαλιστή Μπενουά Αμόν, ένα 51% όσων επέλεξαν τον ακροαριστερό Ζαν-Λικ Μελανσόν και ένα 41% όσων επέλεξαν τον δεξιό Φρανσουά Φιγιόν στον πρώτο γύρο –ενώ η Λεπέν θα κέρδιζε «μόνο» (εντός πολλών εισαγωγικών) ένα 33% των ψηφοφόρων του Φιγιόν και ένα 19% των ψηφοφόρων του Μελανσόν. Να μείνουμε σε κάθε περίπτωση ήσυχοι ότι η ηγέτις του Εθνικού Μετώπου θα «βρει» για ακόμα μια φορά στο γυάλινο ταβάνι της και ο κίνδυνος τόσο για τη Γαλλία όσο και την ΕΕ θα αποσοβηθεί; Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. «Το πεπρωμένο του ζεν πρεμιέ του πρώτου γύρου δεν έχει ακόμα γραφτεί» σημείωνε χθες, συνοψίζοντας σε λίγες λέξεις όλους τους φόβους, ο Λοράν Ζοφρέν, ο διευθυντής της «Libération». «Η ελπίδα του είναι η λογική ψήφος των συνετών ψηφοφόρων. Εύθραυστη…».

Αυτή η εκλογική μάχη, το έχουν επισημάνει αμέτρητες φορές οι αναλυτές, δεν μοιάζει με καμιά άλλη. Ο κατακερματισμός του πολιτικού τοπίου, ο αποκλεισμός των δύο παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας, η διάθεση που έδειξε στον πρώτο γύρο σχεδόν ένας στους δύο ψηφοφόρους να ανατρέψει «το σύστημα» καθιστούν τον μηχανισμό της μεταφοράς των ψήφων του πρώτου γύρου στους μονομάχους του δεύτερου γύρου πολύ πιο απρόβλεπτο. Ας περιοριστούμε λοιπόν στις βεβαιότητες. Μια πρώτη βεβαιότητα είναι αυτή που επεσήμαινε χθες η «Monde»: σπάνια έχει αποτυπωθεί τόσο ξεκάθαρα το ρήγμα ανάμεσα στις δύο Γαλλίες στον εκλογικό χάρτη. Η Λεπέν επικράτησε άνετα την Κυριακή στις κοινότητες με λιγότερους από 20.000 κατοίκους, ο Μακρόν επικράτησε άνετα στις πόλεις με περισσότερους από 100.000 κατοίκους –με αποκορύφωμα το Παρίσι, όπου απέσπασε 34,83% έναντι μόλις 4,99% της Λεπέν. Υπάρχει λοιπόν ένα ξεκάθαρο ρήγμα ανάμεσα στην επαρχιακή και περιαστική Γαλλία, που νιώθει εγκαταλειμμένη, και στην αστική Γαλλία. Υπάρχει ακόμη ένα ξεκάθαρο ρήγμα ανάμεσα στον Βορρά, την Ανατολή και όλη τη μεσογειακή πλευρά, όπου κυριάρχησε η Λεπέν, και τη Δυτική και Νοτιοδυτική Γαλλία καθώς και τη Ρον-Αλπ, όπου κυριάρχησε ο Μακρόν: δύο Γαλλίες, η μία πλάι στην άλλη, ουδέποτε περισσότερο απομακρυσμένες μεταξύ τους.

Υπάρχει όμως και ένα τρίτο, κοινωνιολογικό ρήγμα: ο επικεφαλής του En Marche! επικράτησε μεταξύ των στελεχών (33%) καθώς και των τεχνικών και βοηθών επαγγελματιών (26%), ενώ η ηγέτις του FN μεταξύ των υπαλλήλων (32%) και των εργατών (32%). Σε ό,τι αφορά το εισόδημα, τα προφίλ των ψηφοφόρων τους είναι αντιστραμμένα: η Λεπέν κυριάρχησε (32%) μεταξύ των ψηφοφόρων με καθαρό μηνιαίο εισόδημα κατώτερο των 1.250 ευρώ, ο Μακρόν (32%) μεταξύ των ψηφοφόρων με μηνιαίο εισόδημα υψηλότερο των 3.000 ευρώ. Για να ολοκληρωθεί το παζλ, ο Εμανουέλ Μακρόν ήρθε πρώτος μεταξύ των νέων 25-34 χρόνων (28%) καθώς και μεταξύ των ψηφοφόρων 60-69 χρόνων (26%, ισοψηφία με τον Φιγιόν), ενώ η Λεπέν εξασφάλισε τις περισσότερες αναλογικά ψήφους μεταξύ των ψηφοφόρων 35-49 χρόνων (29%) και 50-59 χρόνων (27%). Στη μικρότερη ηλικιακά ομάδα, 18-24 χρόνων, επικράτησε με 30% ο Μελανσόν ενώ στη μεγαλύτερη, 60-69 χρόνων, κυριάρχησε με 45% ο Φιγιόν.

Η Μαρίν Λεπέν δεν πήγε την Κυριακή τόσο καλά όσο ήλπιζε, έμεινε δεύτερη. Εσπασε όμως όλα τα ρεκόρ του Εθνικού Μετώπου: με 21,3% των ψήφων, ξεπέρασε σημαντικά το 16,9% που είχε αποσπάσει ο πατέρας της στον πρώτο προεδρικό γύρο του 2002 καθώς και το 17,9% που είχε αποσπάσει η ίδια στον πρώτο προεδρικό γύρο του 2012. Με 7,6 εκατομμύρια ψήφους, έσπασε το ρεκόρ των 6,8 εκατομμυρίων ψήφων που είχε κερδίσει το FN στον δεύτερο γύρο των περιφερειακών εκλογών του 2015. Για πρώτη φορά σε προεδρικές εκλογές η Ακροδεξιά ξεπέρασε τόσο το Σοσιαλιστικό Κόμμα όσο και τους Ρεπουμπλικανούς. Και έφτασε να θεωρείται τόσο δεδομένη η πρόκρισή της στον δεύτερο προεδρικό γύρο, που ορισμένοι, τόσο στη Δεξιά όσο και στην Αριστερά, δεν ένιωσαν την ανάγκη, το βράδυ της Κυριακής, να προσχωρήσουν δημοσίως και ξεκάθαρα στο περίφημο «ρεπουμπλικανικό μέτωπο» εναντίον της. Η ίδια, αντιθέτως, έδειξε από την πρώτη στιγμή τη γραμμή που θα κρατήσει ενόψει του δεύτερου γύρου.

«Το σύστημα θα ρίξει όλες του τις δυνάμεις εναντίον των πατριωτών, δεν θα διστάσει μπροστά σε τίποτα». «Ο δεύτερος γύρος είναι ένα δημοψήφισμα υπέρ ή κατά της άγριας παγκοσμιοποίησης». «Ενα σάπιο ρεπουμπλικανικό μέτωπο, που κανείς πλέον δεν θέλει, επιχειρεί να συνασπιστεί γύρω από τον κ. Μακρόν». «Εχουμε εντελώς αντίθετα προγράμματα, εκείνος είναι υπέρ της πλέον βάναυσης παγκοσμιοποίησης, υπέρ της μαζικής μετανάστευσης και υπέρ του κοινοτισμού, εγώ είμαι η πατριώτισσα υποψήφια». «Αν οι Γάλλοι πρέπει να φοβούνται κάτι, αυτό είναι το πρόγραμμα και η προσωπικότητα του Μακρόν» –που είναι και «κάπως αδύναμος» απέναντι «στην ισλαμική τρομοκρατία». Αργά χθες η Λεπέν επιχείρησε να βγάλει μερικούς ακόμα άσους από το μανίκι της: ανακοίνωσε πως αναστέλλει την ιδιότητά της ως προέδρου του FN προκειμένου να «συνασπίσει όλους τους Γάλλους», διαβεβαίωσε πως «έχει επαφές» με στελέχη των Ρεπουμπλικανών που θεωρούν τον Μακρόν «έναν Ολάντ σε μωρό» και άφησε να εννοηθεί πως ο Νικολά Ντιπόν-Ενιάν, ο σταυροφόρος της μη λεπενικής εθνικής κυριαρχίας, που απέσπασε ένα 4,7% την Κυριακή, θα συνασπιστεί μαζί της ενόψει δεύτερου γύρου.

Νωρίτερα, μετά το αναμενόμενο κάλεσμα του γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ προς τους Γάλλους να ψηφίσουν Εμανουέλ Μακρόν στον δεύτερο γύρο, ο υπαρχηγός της Φλοριάν Φιλιπό είχε φροντίσει να «υπενθυμίσει» στους Γάλλους πως «ο Μακρόν είναι ο υποψήφιος του Ολάντ» ενώ «η Μαρίν είναι η υποψήφια του λαού». Και η ίδια είχε φροντίσει να στηλιτεύσει την εορταστική έξοδο που πραγματοποίησε το βράδυ της Κυριακής ο κεντρώος υποψήφιος μαζί με στενούς συνεργάτες και γνωστούς υποστηρικτές του σε μια γνωστή παριζιάνικη μπρασερί, τη La Rotonde. Ο Μακρόν δέχθηκε κριτική για την έξοδο αυτή και από ένα κομμάτι της Δεξιάς που θέλησε να πάρει εκδίκηση για τη θύελλα την οποία είχε προκαλέσει ο Νικολά Σαρκοζί τη βραδιά της εκλογής του, συγκεντρώνοντας όλους τους πλούσιους φίλους του στο περίφημο Fouquet’s των Ηλυσίων Πεδίων. Δέχθηκε επίσης κριτική από τον γαλλικό Τύπο ότι φάνηκε την Κυριακή σαν να θεωρεί δεδομένη την εκλογή του στην προεδρία και να έχει ήδη στρέψει την προσοχή του στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, στον επονομαζόμενο «τρίτο γύρο», που προαναγγέλλεται εξίσου απρόβλεπτος με τους προηγούμενους. Μόλις 200 άτομα ανταποκρίθηκαν χθες στο κάλεσμα μαθητικών, φοιτητικών και αντιρατσιστικών οργανώσεων για μια συγκέντρωση στην Place de la République του Παρισιού εναντίον της Ακροδεξιάς. Είναι και αυτό μια επιβεβαίωση του κινδύνου που ακόμα καραδοκεί.