«Ετσι δέχτηκα το απαράδεκτο»

«Ο Φρανσουά Μιτεράν, που θα συμπλήρωνε 100 χρόνια ζωής στις 26 Οκτωβρίου, ήταν ένας από τους μεγαλύτερους ρομαντικούς όλων των εποχών και το αγνοούσαμε. Η Αν Πενζό, η τόσο διακριτική, θέλησε να το μάθουμε». Είναι η εξήγηση την οποία δίνει στο τελευταίο τεύχος του «Paris Match» η πρώην σύντροφος του Φρανσουά Ολάντ και πάντα δημοσιογράφος Βαλερί Τριερβελέρ για την απόφαση της Πενζό να δημοσιοποιήσει, στα 73 της χρόνια, 20 χρόνια μετά τον θάνατο του Μιτεράν, τα 1.200 και πλέον φλογερά γράμματα που της είχε γράψει ο Σοσιαλιστής πρώην πρόεδρος της Γαλλίας στη διάρκεια της 33ετούς κρυφής (για το ευρύ κοινό σχεδόν μέχρι τέλους) σχέσης τους. Διότι η απόφαση αυτή έκανε σε πολλούς εντύπωση –τόσο συνώνυμο της «διακριτικότητας» ήταν το όνομα της Αν Πενζό στη Γαλλία. «Επρεπε να τα δημοσιεύσω; (…) Δεν ξέρω, δεν ξέρω. Γνώριζε πως κρατούσα τα πάντα, εξ επαγγέλματος και εκ φύσεως. Θα ήθελε όμως να δημοσιευτούν;… Ξέρετε… Πάντα αναρωτιέμαι», λέει τώρα η ίδια στο ραδιόφωνο του France Culture.

Είναι «η πρώτη και μόνη φορά» που η Πενζό παίρνει τον λόγο μετά την κυκλοφορία, στις 13 Οκτωβρίου, από τις εκδόσεις Gallimard, τόσο της συλλογής «Γράμματα στην Αν» (1962-1995) όσο και του «Ημερολογίου για την Αν» (1964-1970), πάλι με την υπογραφή του Φρανσουά Μιτεράν. Η πρώην έφορος του Λούβρου και του Μουσείου του Ορσέ, νυν επίτιμη έφορος του Ορσέ, έδωσε στον ιστορικό, και μέλος του Ινστιτούτου Φρανσουά Μιτεράν, Ζαν-Νοέλ Ζανενέ μια συνέντευξη συνολικής διάρκειας δυόμισι ωρών η οποία μεταδίδεται τμηματικά από χθες και μέχρι την Παρασκευή. Μια «ελεύθερη, εχέμυθη, συναρπαστική, άλλοτε χαρούμενη και άλλοτε βαριά συζήτηση», όπου η Πενζό μιλάει για όλα, «με σεμνότητα αλλά χωρίς ταμπού». Αρχικά, εξηγεί η ίδια, το Ινστιτούτο Φρανσουά Μιτεράν τη ρώτησε, «πριν από δύο με τρία χρόνια», αν είχε γράμματα του πρώην προέδρου της Γαλλίας ενόψει της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη γέννησή του. Ανοιξε λοιπόν ξανά «μια αλληλογραφία η οποία ξεκίνησε πριν από περισσότερο από μισό αιώνα». «Και έπειτα την μετέγραψα, κάτι που ήταν ταυτόχρονα μια δοκιμασία και ένας μάλλον παράξενος τρόπος να ξαναζήσω όλη μου τη ζωή».

Στο πρώτο κομμάτι της συνέντευξης, αυτή η παθιασμένη ιστορικός της τέχνης που εξακολουθεί να παραδίδει μαθήματα παρότι συνταξιοδοτήθηκε το 2008 στη Σχολή του Λούβρου και περιγράφεται ως «ικανή να αναβιώσει την Ιστορία της Γαλλίας μέσα από ένα άγαλμα του φυλάρχου Βερκιγγετόριξ», μιλάει για την πρώτη φορά που συνάντησε τον Μιτεράν, στο σπίτι των γονιών της, όταν εκείνη ήταν μόλις 14 κι εκείνος 41 («μου άφησε μια εντύπωση ανεξίτηλη») αλλά και τις νόρμες της παιδικής της ηλικίας, σε μια οικογένεια της γαλλικής μπουρζουαζίας –εκεί όπου εντοπίζει τελικά και η ίδια την εξήγηση για τη ζωή που επέλεξε ως η κρυφή αγαπημένη ενός παντρεμένου πολιτικού ηγέτη: «Ηταν η επαρχία, πολύ αντιδραστική, δεξιά, όχι ανεπτυγμένη… Πιστεύω πως αυτό μέτρησε πολύ…», αφηγείται. «Και τι δεν είχα ακούσει, για παράδειγμα, για την ιδανική γυναίκα…», επισημαίνει ενθυμούμενη τις συζητήσεις με την οικογένειά της. «Η γυναίκα είναι ένας άνθρωπος που οφείλει να είναι υποταγμένος, που δεν πρέπει να έχει καμία πνευματική ζωή· αυτή η πλευρά της υποταγής με έκανε να αποδεχθώ ουσιαστικά το απαράδεκτο». Η Πενζό δεν έχει δώσει στη δημοσιότητα τις δικές της επιστολές προς τον Μιτεράν. Οπως επισημαίνει όμως στο «Paris Match» η Τριερβελέρ, μπορεί να τις φανταστεί κανείς διαβάζοντας τις δικές του· και να αντιληφθεί πόσες φορές προσπάθησε η Πενζό να ξεφύγει από αυτή τη μοίρα –χωρίς αποτέλεσμα.