Αναζήτηση
«Καμία χάρη για τον Εντουαρντ Σνόουντεν». Ο τίτλος του κύριου άρθρου που δημοσίευσε το Σάββατο η «Ουάσιγκτον Ποστ», μία ημέρα αφότου κυκλοφόρησε στις αμερικανικές αίθουσες η ταινία «Σνόουντεν» του Ολιβερ Στόουν και τέσσερις ημέρες αφότου τρεις ΜΚΟ ξεκίνησαν ηλεκτρονική καμπάνια συλλογής υπογραφών (https://pardonsnowden.org/) ώστε να απονείμει χάρη ο Μπαράκ Ομπάμα στον πρώην τεχνικό της NSA, είναι σαφής. Εξίσου σαφής είναι και ο λόγος του θορύβου που προκάλεσε, εντός και εκτός εφημερίδας: η «Ουάσιγκτον Ποστ», από κοινού με την «Γκάρντιαν», ήταν οι πρώτες εφημερίδες που εξασφάλισαν το 2013 αποκλειστική πρόσβαση στα εμπιστευτικά αρχεία της NSA που είχε αφαιρέσει ο Σνόουντεν, οι πρώτες που αποκάλυψαν το σκάνδαλο των μαζικών παρακολουθήσεων από τις αμερικανικές και τις βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών. Για αυτή τη «δημόσια υπηρεσία» τους, μάλιστα, τιμήθηκαν το 2014 με Πούλιτζερ. «Η «Ουάσιγκτον Ποστ» γράφει Ιστορία: η πρώτη εφημερίδα που ζητεί δίωξη της ίδιας της πηγής της (αφού δέχθηκε το Πούλιτζερ)» ειρωνεύτηκε μέσω της ηλεκτρονικής εφημερίδας The Intercept ο Γκλεν Γκρίνγουολντ, ένας από τους τέσσερις δημοσιογράφους που είχαν απευθείας πρόσβαση στα επίμαχα αρχεία.
ΗΡΩΑΣ Ή ΠΡΟΔΟΤΗΣ; Η συζήτηση για τον Εντουαρντ Σνόουντεν, τους λόγους που τον ώθησαν να κάνει ό,τι έκανε, τον τρόπο με τον οποίο το έκανε, τις συνέπειες των πράξεών του, κρατάει περισσότερο από τρία χρόνια. Και δεν έχει εξελιχθεί ιδιαίτερα. Για κάποιους παραμένει ένας ήρωας που παρέκαμψε την ιεραρχία του και προχώρησε σε αποκαλύψεις που υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, για άλλους παραμένει προδότης της πατρίδας του. Η καμπάνια υπέρ του, ωστόσο, έχει λάβει διαστάσεις (και δημοσιότητα) τελευταία διότι σε δύο μήνες διεξάγονται στις ΗΠΑ προεδρικές εκλογές. Τόσο η Χίλαρι Κλίντον όσο και ο Ντόναλντ Τραμπ έχουν δηλώσει πως δεν πρόκειται να του απονείμουν χάρη και το μέλλον του Σνόουντεν είναι αβέβαιο: η άδεια παραμονής του στη Ρωσία, όπου βρήκε άσυλο στα τέλη του Ιουνίου 2013, εκπνέει το 2017.
Η διαφυγή στη Ρωσία είναι (μόνο) ένα από τα αρνητικά που του προσάπτει στο editorial της η «Ουάσιγκτον Ποστ», με το επιχείρημα πως «ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν είναι γνωστός για την επιείκειά του απέναντι σε όσους αποκαλύπτουν κρατικά μυστικά». Ουσιαστικά η εφημερίδα αναπαράγει την άποψη που κυριαρχεί στον Λευκό Οίκο. Μόλις που αναγνωρίζει τις θετικές επιδράσεις που είχαν οι αποκαλύψεις για το πρόγραμμα συλλογής τηλεφωνικών «μεταδεδομένων» αμερικανών πολιτών –τον Ιούνιο του 2015 οδήγησαν στην υιοθέτηση του USA Freedom Act, που περιορίζει για πρώτη φορά τα μέσα της NSA. Κατά τα λοιπά, ο Σνόουντεν (που προφανώς δεν δικαιούται τον τίτλο του «whistle blower», εκείνου που αποκαλύπτει ατασθαλίες, αφού στο επίμαχο editorial αυτός μπαίνει εντός εισαγωγικών) «παραβίασε τον νόμο» «αντιγράφοντας 1,5 εκατ. εμπιστευτικά αρχεία» (παρότι ο αριθμός αμφισβητείται). Και κάποιες από τις πληροφορίες που εμπεριείχαν τα αρχεία αυτά έθεσαν σε κίνδυνο «δικαιολογήσιμες διεθνείς επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών» καθώς και προγράμματα παρακολούθησης όπως το PRISM, «ξεκάθαρα νόμιμα και όχι ξεκάθαρα απειλητικά για την ιδιωτικότητα».
ΣΥΓΧΥΣΗ ΑΠΟΨΕΩΝ. Κατόπιν αυτών, η «Ουάσιγκτον Ποστ» δεν είναι απλώς το πρώτο μέσο ενημέρωσης που ζητεί δίωξη πηγής του: το κάνει βασιζόμενο σε στοιχεία που προέκυψαν από τις ίδιες τις δημοσιογραφικές επιλογές της. Διότι όπως επισήμανε ο Γκρίνγουολντ, ο Σνόουντεν «αρνήθηκε να επιλέξει ο ίδιος τι θα αποκαλυπτόταν στο κοινό και άφησε αυτή την ευθύνη στους δημοσιογράφους». Ο ίδιος ο Γκρίνγουολντ, ωστόσο, κάνει μια σημαντική όσο και πραγματική διάκριση: η editorial board της «Ουάσιγκτον Ποστ», η «εκδοτική επιτροπή», αν μπορούμε να το αποδώσουμε έτσι, που είναι υπεύθυνη για τα κύρια άρθρα, «εκπροσωπεί τις απόψεις της «Ουάσιγκτον Ποστ» ως θεσμού» και είναι ξεχωριστή από τους συντάκτες και τους ρεπόρτερ της εφημερίδας.
Το επισήμανε άλλωστε στο twitter και ο Μπάρτον Γκέλμαν, συνεργάτης της «Ουάσιγκτον Ποστ» και ένας από τους τέσσερις δημοσιογράφους που είχαν απευθείας πρόσβαση στα επίμαχα αρχεία: «Υπάρχει κάποια σύγχυση όσον αφορά το τι πιστεύει η «Ουάσιγκτον Ποστ» για τις αποκαλύψεις του Σνόουντεν. Η αίθουσα σύνταξης μίλησε με το ρεπορτάζ της. Η σελίδα με τα editorials δεν έχει άποψη για τις ειδήσεις, και μόλις έδειξε γιατί. Οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν υπηρέτησαν το δημόσιο συμφέρον. Οι δημοσιογράφοι της «Ουάσιγκτον Ποστ» είναι υπερήφανοι για τον ρόλο τους». Δύο ακόμη από αυτούς, η πρώην «συνήγορος του αναγνώστη» των «Νιου Γιορκ Τάιμς» Μάργκαρετ Σάλιβαν και η Κατρίνα βάντεν Χέιβελ το επιβεβαίωσαν χθες υπογράφοντας στην «Ουάσιγκτον Ποστ», η πρώτη άρθρο με τον τίτλο «Ως πηγή και ως πατριώτης, ο Εντουαρντ Σνόουντεν αξίζει μια προεδρική χάρη» και η δεύτερη άρθρο με τον τίτλο «Ο Εντουαρντ Σνόουντεν είναι ο καλύτερος υποψήφιος για μια προεδρική χάρη».
