Δύο μόλις ημέρες πριν από το κρίσιμο δημοψήφισμα στη Βρετανία και ενώ το Βremain είχε αρχίσει να αποκτά και πάλι προβάδισμα, ο Αλέξης Τσίπρας δήλωνε από το Μέγαρο Μαξίμου έχοντας δίπλα του τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ: «Είναι γνωστό ότι ψηφίζουμε και οι δύο υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αν και δεν είμαστε εμείς που θα ψηφίσουμε, θα ψηφίσει ο βρετανικός λαός».

Και πράγματι, ο βρετανικός λαός ψήφισε και διέψευσε τις προσδοκίες αμφοτέρων. Η καταλυτική ετυμηγορία των Βρετανών υπέρ του Brexit οδήγησε από νωρίς στο γραφείο του τον έλληνα Πρωθυπουργό και ταυτόχρονα τον ξενυχτισμένο πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε έκτακτη σύσκεψη στις Βρυξέλλες με τους υπόλοιπους θεσμικούς παράγοντες της Ευρώπης.

Ο Αλέξης Τσίπρας, εμφανώς αιφνιδιασμένος από την έκβαση του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο, συγκάλεσε σύσκεψη με τους στενούς του συνεργάτες σε μια προσπάθεια να προσεγγίσουν τις διαστάσεις του αποτελέσματος. Είναι γνωστό πως η κυβέρνηση Τσίπρα εγκαίρως είχε ταχθεί κατά του Brexit, κάτι που είχε συζητήσει άλλωστε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και με τον Ντέιβιντ Κάμερον και με τον επικεφαλής των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν, όταν βρέθηκε τον προηγούμενο Φεβρουάριο στο Λονδίνο για μια Διεθνή Διάσκεψη για το Μεταναστευτικό.

Το πρωθυπουργικό περιβάλλον ζύγισε όλα τα δεδομένα και εκτίμησε πως τουλάχιστον στην παρούσα φάση παρά τις παρενέργειες που θα προκαλέσει η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση δεν υπάρχει ορατός ο κίνδυνος επαναφοράς σεναρίων περί Grexit. Η εκτίμηση της ελληνικής κυβέρνησης είναι πως η ΕΕ θα επιζητήσει τη σταθερότητα και όχι τη δημιουργία νέων ρηγμάτων στο εσωτερικό της, επομένως δεν έχει ουσιαστικό λόγο να ενεργοποιήσει σχεδιασμούς για έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη που μπήκαν άλλωστε στο συρτάρι πέρυσι το καλοκαίρι με την υπογραφή της συμφωνίας. Για το Μαξίμου το 2017 θα είναι καθοριστική χρονιά για την Ευρώπη και γι’ αυτό τον λόγο θα προσπαθήσει να αποφύγει εγχειρήματα με ρίσκο. Οι εκλογές στη Γερμανία και στη Γαλλία, τις δύο ισχυρότερες χώρες-μέλη της ευρωζώνης, ενισχύουν την άποψη αυτή.

Η κυβέρνηση θεωρεί ωστόσο ότι χρειάζεται ψυχραιμία και όχι μια βιαστική αποτίμηση της εξόδου της Βρετανίας. Η ανάγνωση που κάνει ο Αλέξης Τσίπρας ως προς τα αίτια της απόφασης του βρετανικού λαού λειτουργεί συμπληρωματικά στην άποψή του ότι οι ανισότητες και οι διακρίσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκαλούν την αντίδραση των λαών. Ο Πρωθυπουργός αποφάσισε να κάνει τηλεοπτική δήλωση, εν είδει διαγγέλματος, για να καταθέσει την αγωνία του για τις εξελίξεις. Ολα τα άλλα πέρασαν σε δεύτερη μοίρα. Ο εκλογικός νόμος και η συνταγματική αναθεώρηση ως σχεδιασμοί βρέθηκαν σε υποδεέστερο πλάνο με τον πρόεδρο της Ενωσης Κεντρώων Βασίλη Λεβέντη να περιμένει στον προθάλαμο του πρωθυπουργικού γραφείου για το ραντεβού του με τον Αλέξη Τσίπρα.

Σύμφωνα με την πρωθυπουργική εκδοχή, το αποτέλεσμα στη Βρετανία επιβεβαιώνει μια βαθιά κρίση ταυτότητας και στρατηγικής για την Ευρώπη, ωστόσο δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία καθώς τα μηνύματα είχαν σταλεί προ πολλού. Ποια ήταν αυτά; Η άνοδος της Ακροδεξιάς και των εθνικιστικών δυνάμεων στην Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη, οι ακραίες επιλογές της λιτότητας και η διεύρυνση των ανισοτήτων, και φυσικά οι διακρίσεις σε χώρες του Βορρά και του Νότου όσο και στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών χωρών. Δηλαδή οι Βόρειοι να θεωρούν διαρκώς ότι πληρώνουν τα σπασμένα του Νότου και αντιστρόφως οι Νότιοι να πιστεύουν ότι ο Βορράς δεν στέκεται αλληλέγγυος αλλά τιμωρεί. Είναι γνωστό άλλωστε ότι τους πρώτους μήνες της πρωθυπουργίας του ο Αλέξης Τσίπρας προσπάθησε να δημιουργήσει μια συμμαχία του Νότου μαζί με Πορτογάλους, Ισπανούς και Ιταλούς, σχέδιο που δεν κατάφερε να προχωρήσει διότι επρόκειτο για κράτη-μέλη που κινούνταν σε διαφορετικές ταχύτητες ακόμη και εντός κρίσης.

Μια ακόμη από τις αιτίες που εντοπίζει η κυβέρνηση στην απόφαση των Βρετανών για αποχώρηση είναι η άρνηση επιμερισμού της ευθύνης και των βαρών τόσο απέναντι στην κρίση χρέους όσο και στο Προσφυγικό.

ΑΦΥΠΝΙΣΗ. Για τον Αλέξη Τσίπρα το βρετανικό δημοψήφισμα είτε θα είναι το ξυπνητήρι αφύπνισης του υπνοβάτη που πορεύεται στο κενό είτε θα είναι η αρχή μιας επικίνδυνης και ολισθηρής πορείας για τους ευρωπαϊκούς λαούς.

Επομένως για τον ίδιο απαιτείται μια αντεπίθεση των προοδευτικών ευρωπαϊκών δυνάμεων και επικράτησή τους έναντι των συντηρητικών, ώστε να δημιουργηθεί μια μεγάλη προοδευτική συμμαχία για να ξαναβρεί η Ευρώπη το πρόσωπο της αλληλεγγύης και της προστασίας των κοινωνικών δικαιωμάτων προσπερνώντας τον υπεροπτικό λόγο των τεχνοκρατών.

Σε αυτό το πλαίσιο αναμένεται να κινηθεί και η σημερινή παρέμβαση του Αλέξη Τσίπρα στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματός του που συνεδριάζει υπό τη σκιά της αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ. Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις δεν ενισχύουν την πιθανότητα ο εκλογικός νόμος και οι θεσμικές αλλαγές να κυριαρχήσουν στην ατζέντα της διήμερης κομματικής συνεδρίασης.