Τον κώδωνα του κινδύνου τον έκρουσε αυτή τη φορά, την Τρίτη, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς: η Ευρώπη έχει πάρει τον κατήφορο, προειδοποίησε σε συνέντευξή του στη «FAZ». Η εμπιστοσύνη πολλών πολιτών της στους θεσμούς, εθνικούς και ευρωπαϊκούς, έχει χαθεί. Ο Σουλτς κατέστησε τους αρχηγούς των κρατών-μελών συνυπεύθυνους: «Κανείς δεν αγωνίζεται πραγματικά για να κατακτήσει την καρδιά των πολιτών». Στις απλουστευτικές απαντήσεις που δίνουν οι εχθροί της Ευρώπης, επισήμανε, οι κυβερνώντες θα έπρεπε να απαντήσουν με μια καθαρή ομολογία πίστης προς την ΕΕ. Και η ίδια η ΕΕ, ωστόσο, οφείλει σύμφωνα με τον σοσιαλιστή πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου να μεταρρυθμιστεί ώστε να καταστεί περισσότερο λειτουργική και λιγότερο γραφειοκρατική. «Η ΕΕ δημιουργήθηκε ως εργαλείο για την επίλυση προβλημάτων αλλά πολλοί έχουν την εντύπωση ότι είναι μάλλον μέρος του προβλήματος» σημείωσε ο Μάρτιν Σουλτς.

Είναι μια συζήτηση που γίνεται όλο και συχνότερα. Ενας κίνδυνος που επισημαίνεται όλο και πιο εμφατικά. «Είναι λοιπόν θνητή η Ευρώπη;», αναρωτιόταν τις προάλλες η «Monde» σε ένα τρισέλιδο αφιέρωμα υπογεγραμμένο από τον Αρνό Λεπαρμαντιέ. Απαντούσε η ίδια με έναν δεύτερο τίτλο: «Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου». Ο Μάρτιν Σουλτς εστίασε την ανησυχία του στον κίνδυνο ενός Brexit. «Εάν οι Βρετανοί εγκαταλείψουν την ΕΕ, θα υπάρξει απαίτηση και για άλλα δημοψηφίσματα για αποχώρηση» εκτίμησε, χωρίς να αποκλείει το ενδεχόμενο να αναλάβουν την εξουσία σε ευρωπαϊκά κράτη-μέλη δεξιοί ή αριστεροί λαϊκιστές. «Οι ευρωφοβικοί είναι βέβαια ακόμη μειοψηφία και η σιωπηρή πλειοψηφία θεωρεί πως στο τέλος όλα θα πάνε καλά»: το «όχι» που είπε πρόσφατα στη συμφωνία σύνδεσης ΕΕ – Ουκρανίας ένα 61% του 32,3% των ολλανδών ψηφοφόρων που προσήλθε στην κάλπη, «αποδεικνύει ότι δεν μπορεί κανείς να βασίζεται σε μια τέτοια πλάνη».

Η «μόδα» των δημοψηφισμάτων είναι και αυτή σύμπτωμα μιας Ευρώπης που νοσεί –ένα σύμπτωμα αυξημένου κινδύνου. Χθες άρχισε και επισήμως η προεκλογική εκστρατεία για το δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί στις 23 Ιουνίου στη Βρετανία με το ερώτημα της παραμονής ή της εξόδου της χώρας από την ΕΕ. Ακόμη ένα δημοψήφισμα πρόκειται να διεξαχθεί αύριο στην Ιταλία.

Οι Ιταλοί καλούνται να πουν «ναι» ή «όχι» στην ανανέωση των αδειών εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου εντός 12 μιλίων από τις ακτές. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν το «όχι» να επικρατεί άνετα, το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι αν η συμμετοχή θα ξεπεράσει το όριο του 50% που απαιτείται για να κριθεί το δημοψήφισμα έγκυρο. Ο Ματέο Ρέντσι το έχει χαρακτηρίσει «φάρσα» και έχει καλέσει τους Ιταλούς να μη μπουν στον κόπο να ψηφίσουν. Το Κίνημα Πέντε Αστέρων, από την άλλη πλευρά, έχει κάνει το «όχι» σημαία του. Η έκβαση του δημοψηφίσματος θεωρείται λοιπόν ένα αποφασιστικό τεστ για τον ιταλό πρωθυπουργό, δύο μήνες πριν τις ακόμα κρισιμότερες μερικές δημοτικές εκλογές του Ιουνίου –και ενώ οι λαϊκιστές του Μπέπε Γκρίλο ετοιμάζονται, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, να κατακτήσουν (τουλάχιστον) τη Ρώμη.