Κατρακυλούν προς τη χρεοκοπία

Η Βενεζουέλα έχει περισσότερο πετρέλαιο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον πλανήτη. Διαθέτει 298 δισεκατομμύρια βαρέλια βεβαιωμένων πετρελαϊκών αποθεμάτων –περισσότερα από ό,τι η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία ή το Ιράν και οκτώ φορές τα αμερικανικά αποθέματα. Κι εντούτοις, μόλις έγινε γνωστό πως αγόρασε, για πρώτη φορά στα 100 χρόνια της πετρελαϊκής της δραστηριότητας, 550.000 βαρέλια αργού από τις ΗΠΑ. Από το κράτος που θεωρεί υποκινητή και σπόνσορα πλείστων όσων συνωμοσιών με στόχο την αποσταθεροποίηση της Βολιβαριανής Επανάστασης. Είναι και αυτό ένα από τα σημάδια που κάνουν ορισμένους ειδικούς, όπως ο Ρικάρντο Χάουσμαν, διευθυντής του Κέντρου Διεθνούς Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, να θεωρούν αναπόφευκτη, δεδομένης της βουτιάς στις τιμές του πετρελαίου, μια άτακτη χρεοκοπία της Βενεζουέλας, ανάλογη με εκείνη της Αργεντινής το 2001.

Σύμφωνα με την «Ελ Παΐς», το πλοίο που μετέφερε το φορτίο του αμερικανικού αργού έδεσε την περασμένη εβδομάδα σε έναν τερματικό σταθμό πετρελαίου που ανήκει στη Βενεζουέλα, στο νησί Κουρασάο, στην Καραϊβική. Τη συναλλαγή επέτρεψε η απόφαση των ΗΠΑ να άρουν, τον Δεκέμβριο, τη 40ετή απαγόρευση εξαγωγών πετρελαίου. Την επέβαλαν χρόνια κακοδιαχείρισης και απουσίας επενδύσεων στη Βενεζουέλα: το πετρέλαιο που εξάγεται στη χώρα είναι πολύ βαρύ και δύσκολο να διυλιστεί και να πωληθεί κατόπιν σε άλλα κράτη. Η Βενεζουέλα πρέπει να το αναμείξει πρώτα με πιο ελαφριές μορφές αργού.

Στην πραγματικότητα, είχε ήδη αρχίσει από το 2014 να εισάγει πετρέλαιο από την Αλγερία, τη Νιγηρία και την Ανγκόλα. Αλλά είναι η πρώτη φορά που εισάγει από τις ΗΠΑ –κι ας κατηγόρησε πρόσφατα ο Νικολάς Μαδούρο τον Μπαράκ Ομπάμα πως εξύφανε την κατρακύλα των τιμών του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, ενθαρρύνοντας την παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου, προκειμένου να πλήξει τη Ρωσία και τη Βενεζουέλα. Είναι φτηνότερο να φέρεις ένα τάνκερ με ελαφρύ αργό από τον Κόλπο του Μεξικού παρά από τη Δυτική ή τη Βόρεια Αφρική.

Καθώς οι αγορές ετοιμάζονται για τις επιπτώσεις της πτώσης στις τιμές του πετρελαίου, επισημαίνει στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ο Ρικάρντο Χάουσμαν, «η Βενεζουέλα θα είναι πιθανότατα το πρώτο μεγάλο κομμάτι ντόμινο που θα πέσει». Διότι, ενώ οι περισσότερες άλλες εξαγωγείς πετρελαίου χρησιμοποίησαν το πετρελαϊκό μπουμ προκειμένου να βάλουν κάποια χρήματα στην άκρη, ο Ούγκο Τσάβες το χρησιμοποίησε για να τετραπλασιάσει το εξωτερικό χρέος. Αυτό του επέτρεψε να ξοδεύει σαν η μέση τιμή ενός βαρελιού πετρελαίου να ήταν 197 δολάρια το 2012, ενώ στην πραγματικότητα ήταν μόλις 111. Το χρησιμοποίησε επίσης για να σακατέψει τον ιδιωτικό τομέα μέσω εθνικοποιήσεων και περιορισμών στις εισαγωγές. «Με το τέλος του μπουμ», λέει ο Χάουσμαν, που υπήρξε επίσης υπουργός Σχεδιασμού στη Βενεζουέλα (1992-1993) και επικεφαλής οικονομολόγος στη Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης (1994-2000), «η χώρα βρέθηκε σε απελπιστική κατάσταση».