Ποτέ άλλοτε δεν είχε προκαλέσει αφρικανική τραγωδία τόσo μεγάλη παγκόσμια συγκίνηση. Υπήρξε βέβαια μια χρονοκαθυστέρηση: οι τζιχαντιστές της Μπόκο Χαράμ άρπαξαν 276 μαθήτριες ηλικίας 12-17 χρόνων από το σχολείο τους στο Τσιμπόκ της Νιγηρίας μέσα στη νύχτα της 14ης προς την 15η Απριλίου του 2014 και η εκστρατεία «Bring Back Our Girls» («Φέρτε πίσω τα κορίτσια μας») ξεκίνησε στα σόσιαλ μίντια, ειδικότερα στο twitter, τον Μάιο. Ηταν όμως μια εκστρατεία τόσο δυναμική που έμοιαζε ικανή να κινήσει βουνά ολόκληρα. Τη στήριξαν προσωπικότητες διεθνούς βεληνεκούς, από τη Μισέλ Ομπάμα και τη Χίλαρι Κλίντον μέχρι τη Μαλάλα Γιουσουφζάι. Ξένες χώρες –η Γαλλία, η Βρετανία, το Ισραήλ, οι ΗΠΑ… –έστειλαν στη Νιγηρία ειδικούς να βοηθήσουν. Η κυβέρνηση της χώρας αναγκάστηκε να κινητοποιηθεί. Αλλά έναν χρόνο αργότερα, 219 από τις 276 μαθήτριες παραμένουν άφαντες. Οσο για τις υπόλοιπες, κατάφεραν να ξεφύγουν μόνες τους, για να διηγηθούν κατόπιν ιστορίες φρίκης.

Ακριβώς 219 έφηβες διαδήλωσαν χθες στην Αμπούτζα, την πρωτεύουσα της Νιγηρίας, κρατώντας η καθεμία και από ένα πανό με το όνομα της αγνοούμενης μαθήτριας που εκπροσωπούσε. «Είμαστε εδώ προκειμένου να ζητήσουμε από την κυβέρνηση να κάνει κάτι καλύτερο, θέλουμε πίσω τα κορίτσια μας σώα και αβλαβή», δήλωσε η 16χρονη Σολαμίπε Ονιφάντε. Ακόμα μία διαδήλωση, με αναμμένα κεριά αυτή τη φορά, είχε προγραμματιστεί για το βράδυ. «Φέρτε πίσω τα κορίτσια μας» έλεγαν τα πανό που σήκωσαν στο Τσιμπόκ, μπροστά στα απομεινάρια του σχολείου θηλέων, δεκάδες συγγενείς και φίλοι των αγνοούμενων μαθητριών.

Ο δημοκρατικά νεοεκλεγείς πρόεδρος (και πρώην δικτάτορας) της Νιγηρίας, όμως, ο Μουχαμαντί Μπουχάρι, δεν επανέλαβε την υπόσχεση που έδωσε τόσες και τόσες φορές, χωρίς να την τηρήσει, ο προκάτοχός του Τζόναθαν Γκούντλακ: «Δεν ξέρω αν τα κορίτσια του Τσιμπόκ μπορούν να διασωθούν», δήλωσε. «Εξακολουθούμε να μη γνωρίζουμε πού βρίσκονται. Οσο και να το θέλω, δεν μπορώ να υποσχεθώ πως θα τα βρούμε».

Το σύνθημα «Φέρτε πίσω τα κορίτσια μας» παραμένει ζωντανό. Το Εμπάιαρ Στέιτ Μπίλντινγκ φωτίστηκε χθες το βράδυ στα χρώματα της καμπάνιας, το μοβ και το κόκκινο. Ισως όχι τυχαία, όμως, οι ακτιβιστές υιοθέτησαν και ένα νέο σύνθημα: «Δεν θα ξεχαστούν ποτέ». Λένε πως κάποιες από τις μαθήτριες που εξακολουθούν να αγνοούνται βρίσκονται ακόμα στο δάσος Σαμπίσα, εκεί όπου τις οδήγησαν αρχικά οι τζιχαντιστές, άλλες είναι πέριξ της λίμνης Τσαντ και στην οροσειρά που χωρίζει τη Νιγηρία από το Καμερούν και άλλες έχουν μεταφερθεί στο γειτονικό Τσαντ.

Κανείς δεν γνωρίζει όμως πόσες εκτελέστηκαν ή αναγκάστηκαν να γίνουν καμικάζι (είναι μία νέα τακτική της Μπόκο Χαράμ τους τελευταίους μήνες) και πόσες συνεχίζουν να ζουν τον εφιάλτη που είχε περιγράψει πέρυσι τον Μάιο ο επικεφαλής της ισλαμιστικής οργάνωσης Αμπουμπακάρ Σεκάου, όταν είχε διακηρύξει γελαστός σε βίντεο που κυκλοφόρησε πως οι μαθήτριες θα παντρεύονταν μαχητές του ή θα πωλούνταν σαν σκλάβες «στις αγορές».

Εκτέλεσαν δεκάδες

Η περιφερειακή αφρικανική δύναμη που συνασπίζει τη Νιγηρία με τον Νίγηρα, το Τσαντ και το Καμερούν έχει απελευθερώσει τις τελευταίες εβδομάδες 36 νιγηριανές πόλεις από την Μπόκο Χαράμ. Σε μία από αυτές, την Μπάμα, οι τζιχαντιστές φέρεται ότι εκτέλεσαν αποχωρώντας δεκάδες γυναίκες τις οποίες είχαν εξαναγκάσει να τους παντρευτούν.

Καμία απολύτως στήριξη από το κράτος

Τα «κορίτσια του Τσιμπόκ» έχουν γίνει πια ένα σύμβολο. Οπως επισήμανε όμως χθες η Διεθνής Αμνηστία σε έκθεσή της, δεν είναι παρά ένα κλάσμα των συνολικά 2.000 γυναικών, ενηλίκων και ανηλίκων, που έχει απαγάγει η Μπόκο Χαράμ στη Νιγηρία από τις αρχές του 2014. Σύμφωνα πάντα με τη Διεθνή Αμνηστία, αγόρια και άνδρες έχουν επίσης απαχθεί για να εκτελεστούν στη συνέχεια ή να αναγκαστούν να ενταχθούν ως μαχητές στην ισλαμική οργάνωση. Από τις αρχές του 2014, περισσότεροι από 5.500 άμαχοι έχουν δολοφονηθεί από την Μπόκο Χαράμ, που έχει μεν αναγκαστεί να αποχωρήσει τις τελευταίες εβδομάδες από μια περιοχή ίση σε έκταση με το Βέλγιο, συνεχίζει εντούτοις τις επιθέσεις. Γυναίκες που κατάφεραν να διαφύγουν, όπως η 19χρονη «Αΐσα», μιλούν για ομαδικούς βιασμούς και υποχρεωτική εκπαίδευση στη χρήση όπλων και την κατασκευή αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών. Η ίδια υποχρεώθηκε να συμμετάσχει σε μία επίθεση εναντίον του ίδιου του χωριού της. Ο φόβος του κοινωνικού στιγματισμού όμως κάνει πολλές από τις πρώην ομήρους να αποσιωπούν τη σεξουαλική κακοποίηση που υπέστησαν στα χέρια των τζιχαντιστών. Οι περισσότερες από τις 53 μαθήτριες του Τσιμπόκ που ξέφυγαν, επισημαίνει η Διεθνής Αμνηστία, δεν έχουν καμία ψυχολογική ή υλική στήριξη από το κράτος. Και αρκετές δεν θέλησαν να επιστρέψουν στο σχολείο: μια πραγματική νίκη για την Μπόκο Χαράμ, το όνομα της οποίας σημαίνει: «Η δυτική εκπαίδευση είναι αμαρτία».