Επιστρέφοντας αεροπορικώς από την Ατλάντα, ο δρ Πιερ Ρολάν λαγοκοιμόταν στη θέση 26C με τον συνήθη ατάραχο τρόπο του –τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, το κεφάλι γερμένο στο πλάι και χωρίς να τον απασχολούν οι ανακοινώσεις από τα μεγάφωνα και το καροτσάκι των αεροσυνοδών.

Αυτή η ρουτίνα είχε γίνει μέρος της ζωής του. Σε κάθε ξέσπασμα του ιού ο δρ Ρολάν, κορυφαίος ειδικός του Εμπολα στο αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών, αποχαιρετά τους νεότερους συναδέλφους του στο λόμπι του ξενοδοχείου και ο ίδιος μένει ξύπνιος έως τις τρεις – τέσσερις τα ξημερώματα για να προσθέσει νέα στοιχεία σε μια βάση δεδομένων. Καταφέρνει να κάνει κάτι τέτοιο, παρά τα 61 του χρόνια, επειδή έχει τη σπάνια ικανότητα να κοιμάται οπουδήποτε και οποτεδήποτε, είτε πρόκειται για το πάτωμα ενός πρόχειρου εργαστηρίου στο Ζαΐρ (Εμπολα, 1995) είτε για το πίσω κάθισμα ενός αυτοκινήτου που κινείται σε έναν κακοτράχαλο δρόμο της Μαδαγασκάρης (πυρετός της κοιλάδας του Ριφτ, 2008).

Σε αυτό το ταξίδι της επιστροφής από τη Γουινέα τον περασμένο Μάιο ο δρ Ρολάν αισθανόταν ιδιαίτερα ήρεμος. Η πεντέμισι εβδομάδων παραμονή του στην αφρικανική χώρα με στόχο τον έλεγχο του Εμπολα έχει πάει τόσο καλά όσο μπορούσε να ελπίσει. Ο αριθμός των κρουσμάτων έπεφτε σταθερά επί έναν μήνα. Τα νέα ήταν εξίσου καλά τόσο από τη Λιβερία όσο και από τη Σιέρα Λεόνε. Οπως και στις δέκα προηγούμενες κρίσεις, έτσι κι αυτή η κρίση στη Δυτική Αφρική φαινόταν να περνάει έπειτα από μερικούς μήνες και μερικές εκατοντάδες κρούσματα.

Ή, έτσι πίστευε. Γιατί στην πραγματικότητα ο δρ Ρολάν και άλλοι βετεράνοι των παλαιότερων εκστρατειών καταπολέμησης του Εμπολα υποτίμησαν αυτή την κρίση παραβλέποντας στοιχεία που σήμερα δείχνουν σημαντικά. Εξετάζοντας την τελευταία επιδημία υπό το πρίσμα των προηγούμενων επιδημιών στην Αφρική, δεν μπόρεσαν να αντιληφθούν ότι η κρίση του 2014 ήταν μοναδική ως προς τις καταστροφικές επιπτώσεις της. Επειτα από σχεδόν 20.000 κρούσματα και 7.800 θανάτους, είναι δυσάρεστο να θυμίζει κανείς ότι μια στιγμή την περασμένη άνοιξη πιστέψαμε πως θα σταματούσε το μεγαλύτερο σε διάρκεια και πιο θανατηφόρο ξέσπασμα του ιού. Ωστόσο, χωρίς μια σθεναρή και συντονισμένη απάντηση, επιτρέψαμε στην επιδημία να γίνει αόρατη. Παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες ήταν ιδανικές για την καταπολέμηση του ιού, μερικοί από τους πιο έμπειρους ειδικούς του κόσμου έπεισαν τον εαυτό τους πως η αδρή μείωση των κρουσμάτων την περασμένη άνοιξη ήταν πραγματική.

ΠΑΓΙΔΕς ΘΑΝΑΤΟΥ. Η υποτίμηση του προβλήματος συνοδεύτηκε από μία σειρά τραγικών λαθών. Οι εργαζόμενοι στις υπηρεσίες υγείας εκδιώχθηκαν από τις επίφοβες γειτονιές. Τα κέντρα θεραπείας θεωρήθηκαν παγίδες θανάτου με αποτέλεσμα να μην περνούν το κατώφλι τους ούτε καν οι ασθενείς που ήταν πολύ άρρωστοι. Καθώς οι χώρες που είχαν χτυπηθεί από τον ιό δεν διέθεταν βασικές υποδομές, το πρόβλημα της υγειονομικής φροντίδας αποδείχθηκε ανυπέρβλητο. Αλλά η ευκαιρία να αντιμετωπιστεί κατάλληλα ο ιός χάθηκε εξαιτίας της ελλιπούς πληροφόρησης για αυτούς που είχαν προσβληθεί από τον ιό και για αυτούς που θα μπορούσαν να εκτεθούν.

Η ΕΡΕΥΝΑ. Από μια δίμηνη έρευνα των «Νιου Γιορκ Τάιμς» συνάγεται το συμπέρασμα πως τον περασμένο Μάρτιο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι υπηρεσίες υγείας της Γουινέας είχαν πληροφορηθεί ότι λιγότεροι από δέκα άνθρωποι είχαν πεθάνει ή είχαν παρουσιάσει συμπτώματα τύπου Εμπολα στα σύνορα με τη Σιέρα Λεόνε. Οι πληροφορίες αυτές όμως δεν έφτασαν ποτέ στους ειδικούς που ερευνούσαν τα ύποπτα κρούσματα στη Σιέρα Λεόνε. Ως αποτέλεσμα, η Σιέρα Λεόνε επιβεβαίωσε τα πρώτα κρούσματα θανάτου από Εμπολα μόνο στα τέλη Μαΐου. Η αλυσίδα της ασθένειας και των θανάτων συνδέεται απευθείας με εκείνα τα λίγα κρούσματα του Μαρτίου. Οι υπεύθυνοι της πρώτης απάντησης στον ιό συμφωνούν σήμερα ότι όχι μόνο δεν απέστειλαν ικανό αριθμό ειδικών στην πληγείσα περιοχή, αλλά και ότι απέσυραν τους ειδικούς πολύ γρήγορα. Η σύγχυση αρμοδιοτήτων στον ΠΟΥ και οι περικοπές στον προϋπολογισμό του έκαναν την υπόλοιπη δουλειά.

Η διαφορά

Οι περισσότερες από τις προηγούμενες επιδημίες του Εμπολα εμφανίστηκαν σε απομακρυσμένα χωριά της Κεντρικής και Ανατολικής Αφρικής και επομένως μπορούσαν να ελεγχθούν. Ο τελικός απολογισμός ήταν 1.590 θάνατοι σε διάστημα τεσσάρων δεκαετιών – το ένα πέμπτο των θανάτων που έχουν καταγραφεί κατά την τελευταία επιδημία, η οποία συνεχίζει να εξαπλώνεται

Τελευταία Νέα