Στις 28 του περασμένου Οκτωβρίου η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε για 23η φορά ψήφισμα, με το οποίο απαιτούσε άρση του αμερικανικού εμπάργκο στην Κούβα. Δύο χώρες το είχαν καταψηφίσει: οι ΗΠΑ και το Ισραήλ. Ελάχιστοι γνώριζαν τότε ότι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και στην Αβάνα είχαν αρχίσει από τον Ιούνιο του 2013 και ότι αντιπροσωπείες των δύο χωρών συνέχιζαν να συναντώνται, σε άκρα μυστικότητα, τις περισσότερες φορές στον Καναδά –παρότι ο Πάπας Φραγκίσκος έπαιξε σημαίνοντα ρόλο. Και ξαφνικά, την Τρίτη, ο κόσμος άκουσε τον Μπαράκ Ομπάμα να λέει από την Ουάσιγκτον στον κουβανικό λαό, στα ισπανικά, «Todos somos americanos» («Είμαστε όλοι Αμερικανοί») και τον Ραούλ Κάστρο να ανακοινώνει ταυτόχρονα από την Αβάνα την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με την Ουάσιγκτον έπειτα από 50 και πλέον χρόνια εχθρότητας. Ζει λοιπόν τις τελευταίες του ώρες το παλαιότερο εμπάργκο του κόσμου;

Στην Κούβα, η ανακοίνωση έγινε δεκτή με εκδηλώσεις χαράς. Η καμπάνα του πανεπιστημίου του Σαν Χερόνιμο άρχισε να χτυπά χαρμόσυνα, δάσκαλοι διέκοψαν τα μαθήματα, μαθητές άρχισαν να χειροκροτούν και η Παλιά Αβάνα γέμισε πηγαδάκια ανθρώπων που συζητούσαν τα νέα. «Ανοίγει ένα καλύτερο μέλλον για εμάς» δήλωσε η 34χρονη Μιλάγκρος Ντίας, αποτυπώνοντας τη γενικότερη ελπίδα για ενίσχυση του εμπορίου και οικονομική τόνωση. «Πραγματικά χρειαζόμασταν κάτι όπως αυτό διότι η κατάσταση ήταν κακή και οι άνθρωποι αποθαρρυμένοι». Κάποιοι ήταν, βέβαια, επιφυλακτικοί. Ακτιβιστές υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως η Γιοάνι Σάντσες, ο Γκιγιέρμο Φαρίνας και ο Αντόνιο Ροντίλες έχουν μάθει να κρατούν μικρό καλάθι όσον αφορά το κουβανικό καθεστώς.

Ακόμα πιο έντονα όσον αφορά την αντίθεσή τους ήταν τα συναισθήματα στο Μαϊάμι, «σπίτι» μεγάλου μέρους των δύο εκατομμυρίων Κουβανών που ζουν στις ΗΠΑ. Πολλοί παρατηρητές περίμεναν οργισμένες διαδηλώσεις στους δρόμους. Και υπήρξαν πράγματι, αλλά λιγοστές και με μικρή συμμετοχή. Τα χρόνια έχουν περάσει και οι νεότερες γενιές, καθώς και οι πιο πρόσφατα αφιχθέντες από την Κούβα, τείνουν να είναι περισσότερο ανοιχτοί στις συναλλαγές και τον διάλογο.

Η στάση του Ομπάμα. Ο Μπαράκ Ομπάμα είχε ταχθεί υπέρ της άρσης του εμπάργκο ως υποψήφιος για τη Γερουσία το 2004, αναθεώρησε ωστόσο τέσσερα χρόνια αργότερα ως υποψήφιος πρόεδρος. Μετά την εκλογή του, όμως, συνέχισε τα μέτρα χαλάρωσης του εμπάργκο που είχε ξεκινήσει ο Μπιλ Κλίντον. Οπως επισημαίνει η «Monde», ήδη οι ΗΠΑ έχουν ξαναγίνει ντε φάκτο ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Κούβας, ιδιαίτερα όσον αφορά τη βιομηχανία των τροφίμων, και πλέον σχεδόν 100.000 Αμερικανοί επισκέπτονται κάθε χρόνο το νησί. Παράδοξα απελευθερωμένος μετά την ήττα των Δημοκρατικών στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου, ο αμερικανός πρόεδρος αποφάσισε να γράψει λίγη Ιστορία ακόμα.

Ο Λευκός Οίκος άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να επισκεφθεί ο Ομπάμα την Κούβα όπως και να επισκεφθεί ο Ραούλ Κάστρο την Ουάσιγκτον. Επιθυμία του Ομπάμα είναι να αρθεί πλήρως το εμπάργκο που ισχύει από το 1962 προτού ολοκληρώσει τη θητεία του.

Πολλοί Ρεπουμπλικανοί όπως ο κουβανοαμερικανός γερουσιαστής της Φλόριδας Μάρκο Ρούμπιο, ένας από τους πιθανούς διεκδικητές του χρίσματος για τις επόμενες προεδρικές εκλογές, ή και ο πρόεδρος της Βουλής Τζον Μπόινερ ορκίζονται να τον πολεμήσουν. Υπάρχουν όμως και άλλοι όπως ο γερουσιαστής Τζεφ Φλέικ αλλά και ο γερουσιαστής Ραντ Πολ, ακόμα ένας πιθανός υποψήφιος για το χρίσμα, που αναγνωρίζουν πως το εμπάργκο «απλώς δεν λειτούργησε» και πως ίσως έχει έρθει η ώρα να περάσουν ΗΠΑ και Κούβα σε μια νέα εποχή. Σε κάθε περίπτωση, το Κογκρέσο δεν μπορεί να σταματήσει τελείως τον Μπαράκ Ομπάμα: ο αμερικανός πρόεδρος έχει μια κάποια εξουσία να δράσει χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του. Το επιβεβαίωσε μόλις πρόσφατα νομιμοποιώντας εκατομμύρια παράτυπους μετανάστες.

Ο ρόλος της Εκκλησίας

«Η διπλωματία είναι μια ευγενής εργασία… μια διαδικασία μικρών βημάτων, μικρών πραγμάτων που πάντα καταλήγουν να φέρνουν ειρήνη… και αδελφότητα ανάμεσα στους λαούς» δήλωσε χθες στην πρώτη δημόσια τοποθέτησή του ο Πάπας Φραγκίσκος, που πιστώνεται τον διάλογο μεταξύ ΗΠΑ και Κούβας ως βασικός υποκινητής του. Αυτοί που ξέρουν πάντως επισημαίνουν ότι σημαντικό διαμεσολαβητικό ρόλο έπαιξε και ο κουβανός καρδινάλιος Χάιμε Ορτέγκα, Αρχιεπίσκοπος της Αβάνας από το 1981 και φίλος του Φραγκίσκου.