Αναζήτηση
Ενα από τα «πράγματα που πρέπει να κάνει» ένας επισκέπτης του Λονδίνου, όπως συμβουλεύει το επίσημο ταξιδιωτικό site www. visitlondon.com, οδηγεί σε έναν σημαδεμένο χάρτη της μητρόπολης. Οι μπλε πινέζες αναπαριστούν τα έργα που υπάρχουν ακόμη, τα περισσότερα άθικτα. Οι κόκκινοι σταυροί συμβολίζουν τα έργα που έχουν υποστεί βανδαλισμό, ενώ τα κόκκινα θαυμαστικά είναι το μόνο που έχει παραμείνει από τα έργα που έχουν αφαιρεθεί. Ολα είναι ίχνη του Μπάνκσι. Και αν τριγυρίσει κανείς στην πόλη είναι πολύ πιθανό να πέσει πάνω σε κάποιο από τα γκραφίτι του θρύλου της τέχνης του δρόμου.
Ο διασημότερος στον κόσμο καλλιτέχνης του είδους του «αποκαλύφθηκε» και «συνελήφθη» με την κατηγορία του «βανδαλισμού και ξεπλύματος χρήματος» στη γενέτειρά του Μπρίστολ, όπως δημοσίευσε –ως φάρσα –την περασμένη εβδομάδα το σατιρικό αμερικανικό site του «National Report». Δεν είναι η πρώτη φορά που μια τέτοια φήμη ανακυκλώνεται στο Διαδίκτυο και σκορπίζει πανικό στους οπαδούς του Μπάνκσι.
Ωστόσο η πραγματική ταυτότητα του επαναστατικού γκραφιτά παραμένει ακόμη άγνωστη. Οι σπάνιες εμφανίσεις του στο Διαδίκτυο προβάλλουν περισσότερο μια σκιά παρά έναν άνθρωπο. Πάντως, δεν είναι ο «βανδαλισμός του δημόσιου χώρου» αυτό που έχει κάνει διάσημο τον γκραφιτά σε όλο τον κόσμο αλλά τα μηνύματά του, με άλλα λόγια, ότι κάνει την τέχνη του stencil πολιτική τέχνη.
«Εχω μια εμμονή με τους τοίχους. Ανάμεσα στους μεγαλύτερους επέλεξα τον πιο απάνθρωπο» έχει δηλώσει ο ίδιος. Το 2005 άφησε το σπρέι του στον τοίχο της Δυτικής Οχθης ζωγραφίζοντας ένα κορίτσι αιωρούμενο από μια δέσμη μπαλόνια.
Την ίδια χρονιά μάλλον εξέθεσε το Βρετανικό Μουσείο, όταν αποκαλύφθηκε ότι ένας από τους τοίχους μιας έκθεσης είχε καρφιτσωμένη μια μπανκσική εκδοχή «αρχαίας τέχνης» για τρεις ημέρες.
Λίγο αργότερα ο «αντάρτης καλλιτέχνης» τρύπωσε μια ρεπλίκα ενός φυλακισμένου του Γκουαντάναμο στην Ντίσνεϊλαντ της Καλιφόρνιας. Ακόμη και το «φετίχ» του με τους αρουραίους προκύπτει από την καυστική σχέση του με την εξουσία: «Οι αρουραίοι είναι οι ανεπιθύμητοι, αλλά είναι και το απόλυτο πρότυπο. Παρά τις επίμονες προσπάθειες των Αρχών, έχουν επιβιώσει, έχουν πολλαπλασιαστεί, έχουν λυγίσει ολόκληρους πολιτισμούς».
Τα περιστέρια και το χελιδόνι. Συχνά ο «βανδαλισμός» του Μπάνκσι έχει πέσει συχνά θύμα βανδαλισμού από άλλους γκραφιτάδες. Πάντως, πλέον οι ίδιοι οι δήμοι αναγνωρίζουν τις τοιχογραφίες του ως τέχνη και όχι μόνο δεν τις αφαιρούν αλλά καλούν εκτιμητές αξίας. Οταν όμως ένα γκραφίτι του θίγει την ξενοφοβική στάση μιας ολόκληρης χώρας και συγκεκριμένα έναν βουλευτή (Ντάγκλας Κάρσγουελ) ενός δήμου (Κλάκτον) στο Εσεξ της Αγγλίας σπεύδουν να το εξαφανίσουν. Το πρόσφατο έργο του αινιγματικού καλλιτέχνη που αποτύπωνε πέντε περιστέρια να απαγορεύουν την είσοδο σε ένα χελιδόνι διατάζοντάς το να «επιστρέψει στην Αφρική» και να «μείνει μακριά από τα σκουλήκια τους», δεν επιβίωσε παραπάνω από δύο ημέρες.
Θεωρήθηκε «προσβλητικό και ρατσιστικό». Μία εβδομάδα αργότερα ο πρώην συντηρητικός βουλευτής θα γινόταν ο πρώτος εκλεγμένος βουλευτής αντιπρόσωπος του αντιμεταναστευτικού κόμματος UKIP.
Οσο και να απειλούνται τα έργα του Μπάνκσι, είτε από λογοκρισία είτε από βανδαλισμό, δεν προορίζονται για ιστορικά βιβλία τέχνης. Η ουσία της τέχνης του δρόμου βρίσκεται στο παροδικό. Ο δημοσιογράφος Τζόναθαν Τζόνσον γράφει στην «Γκάρντιαν» ότι η ουσία στην τέχνη του Μπάνκσι βρίσκεται στο πάθος του και στην ανθρώπινη ζεστασιά που αποπνέουν τα έργα του.
«Σε ό,τι, δηλαδή, διακρίνει την προοδευτική τέχνη από τον ελιτίστικο αυνανισμό». Είναι πάρα πολλοί αυτοί που θα συμφωνούσαν μαζί του.
Για τον Μπάνκσι η τέχνη του δρόμου είναι ένα δικαίωμα. «Οποιαδήποτε διαφήμιση στον δημόσιο χώρο που σου επιβάλλουν χωρίς να σε ρωτήσουν είναι δική σου. Δική σου για να την επαναχρησιμοποιήσεις και να την ανακατατάξεις. Εκείνοι δεν ζήτησαν ποτέ την άδειά σου. Μη διανοηθείς να ζητήσεις εσύ την δική τους».
Η ατάκα αυτή είναι γραμμένη σε ένα από τα βιβλία του. Τη θυμάμαι κάθε φορά που περνάω από έναν τοίχο που έχει σημαδέψει στη γειτονιά μου. Μπλε πινέζα, ευτυχώς.
