Στα ύψη έχει φτάσει η ανησυχία για τον Εμπολα στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ μετά τα πρώτα κρούσματα μετάδοσης του ιού εκτός της Δυτικής Αφρικής. Στην Ισπανία, η βοηθός νοσοκόμα που μολύνθηκε, η Τερέσα Ρομέρο, νοσηλεύεται σε κρίσιμη αλλά σταθερή κατάσταση και τέσσερα ύποπτα κρούσματα που εισήχθησαν για νοσηλεία την Πέμπτη βγήκαν χθες αρνητικά στις πρώτες εξετάσεις. Σταθερή είναι και η κατάσταση των δύο νοσοκόμων που μολύνθηκαν στο Τέξας, οι Αρχές όμως εξακολουθούν να αναζητούν, να ελέγχουν ή και να απομονώνουν ανθρώπους που ήρθαν σε επαφή είτε με τις ίδιες είτε με την πηγή μόλυνσής τους, τον λιβεριανό Τόμας Ερικ Ντάνκαν, τον πρώτο ασθενή που διαγνώσθηκε και υπέκυψε από Εμπολα στις ΗΠΑ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνώρισε χθες πολλά λάθη και παραλείψεις στις αρχικές προσπάθειες αντιμετώπισης του ιού στη Δυτική Αφρική. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παραπονέθηκαν πως, παρά τις διεθνείς δεσμεύσεις για περισσότερη στήριξη και βοήθεια στις χώρες της περιοχής που πλήττονται περισσότερο, η κατάσταση παραμένει ανεξέλεγκτη. Ο Εμπολα συνεχίζει να σκοτώνει, κυρίως όμως συνεχίζει να τρομάζει. Ακολουθούν οκτώ διαδεδομένες, πλην όμως εσφαλμένες αντιλήψεις για τον ιό

1. Ο Εμπολα είναι πολύ μεταδοτικός

Σε σύγκριση με τις περισσότερες κοινές ασθένειες, δεν είναι ιδιαίτερα μεταδοτικός. Ο κύριος κίνδυνος έγκειται στα σωματικά υγρά ανθρώπων που έχουν μολυνθεί –το αίμα, το σάλιο, τον εμετό και (ενδεχομένως) τον ιδρώτα τους. Αυτά μπορούν να μεταδώσουν τον ιό μέσω των βλεννογόνων (μύτη, στόμα κ.ά.). Κάθε ασθενής στην παρούσα επιδημία μολύνει κατά μέσο όρο δύο υγιείς. Ο Εμπολα θα μπορούσε να είναι πολύ πιο μεταδοτικός.

2. Μπορείς να κολλήσεις Εμπολα από κάποιον που φαίνεται απόλυτα υγιής

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν μπορείς. Η περίοδος επώασης του Εμπολα μπορεί να φτάσει ακόμα και τις 21 ημέρες. Γενικά μιλώντας, ωστόσο, οι άνθρωποι που δεν εκδηλώνουν συμπτώματα δεν είναι ακόμα μολυσματικοί και, σε κάθε περίπτωση, με τις συνήθεις κοινωνικές επαφές δεν μεταδίδεται ο ιός. Εξαίρεση αποτελούν οι άνθρωποι που νόσησαν από Εμπολα και ανέρρωσαν: οι έρευνες δείχνουν πως ο ιός μπορεί να παραμείνει στο σπέρμα έως και για τρεις μήνες μετά την ανάρρωση.

3. Αν κολλήσεις Εμπολα, είναι σχεδόν βέβαιο πως θα πεθάνεις

Είναι αλήθεια πως σε ένα από τα παλαιότερα ξεσπάσματα του ιού, η θνησιμότητα ήταν 90%. Ευτυχώς, όμως, σε αυτή την επιδημία είναι πολύ χαμηλότερη. Επί του παρόντος, έχουν καταγραφεί 8.997 κρούσματα και από αυτά έχουν καταγραφεί 4.493 θάνατοι. Αυτό σημαίνει ένα ποσοστό θνησιμότητας 49,9% και αυτό πιθανώς να είναι χαμηλότερο για τους ασθενείς με πρόσβαση στην κατάλληλη ιατρική φροντίδα.

4. Οποιοσδήποτε έχει συμπτώματα όπως εκείνα του Εμπολα πρέπει να μπαίνει σε καραντίνα

Κάτι τέτοιο θα σήμαινε καραντίνα για πάρα πολλούς ανθρώπους: τα πρώτα συμπτώματα του Εμπολα είναι σχεδόν ταυτόσημα με εκείνα της κοινής γρίπης. Και αυτά ακριβώς τα συμπτώματα βρίσκονται πίσω από τα ξεσπάσματα «πιθανών κρουσμάτων Εμπολα» σε αεροδρόμια που προκαλούν τόση αναστάτωση.

5. Πρέπει να ελέγχουμε τους πάντες για Εμπολα στα αεροδρόμιά μας

Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που περνούν από τα αεροδρόμια δεν έχουν ταξιδέψει πουθενά κοντά στη Δυτική Αφρική. Η μαζική χρήση μέτρων όπως αισθητήρες θερμοκρασίας στα δυτικά αεροδρόμια θα πυροδοτούσε τεράστιο αριθμό λάθος συναγερμών. Κάποιες χώρες, ιδίως οι ΗΠΑ, εφαρμόζουν ελέγχους στα αεροδρόμια με υψηλούς αριθμούς ταξιδιωτών από τη Δυτική Αφρική. Αξιωματούχοι της δημόσιας υγείας πάντως έχουν επανειλημμένως επισημάνει πως το πιο αποτελεσματικό μέτρο είναι η διασφάλιση αποτελεσματικών ελέγχων για τους ανθρώπους που εξέρχονται από χώρες με επιδημία Εμπολα.

6. Δεν είμαστε προετοιμασμένοι για τον Εμπολα στη Δύση

Είμαστε όσο προετοιμασμένοι μπορούμε να είμαστε. Λόγω του φόβου του SARS και της γρίπης, τα νοσοκομεία και οι αξιωματούχοι δημόσιας υγείας στις περισσότερες χώρες είναι υποχρεωμένοι να έχουν σχέδια έκτακτης ανάγκης τόσο για τοπικά, μικρής κλίμακας ξεσπάσματα όσο και για πιο σοβαρές επιδημίες. Οι πλούσιες χώρες έχουν πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα εντοπισμού και απομόνωσης ανθρώπων που έχουν έρθει σε επαφή με οποιονδήποτε έχει διαγνωσθεί με Εμπολα και πολύ καλύτερες δυνατότητες αντιμετώπισης όσων μολύνονται στα νοσοκομεία.

7. Ο Εμπολα έχει γονατίσει την Αφρική

Οι τρεις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από τον Εμπολα -Γουινέα, Λιβερία και Σιέρα Λεόνε –αντιμετωπίζουν πράγματι μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας, κοινωνική αναταραχή και οικονομικά προβλήματα. Πρόκειται για μια σοβαρή ανθρωπιστική κρίση και απαιτείται περισσότερη βοήθεια. Θα ήταν όμως υπεραπλουστευτικό να ισχυριστεί κάποιος ότι ο Εμπολα είναι μια καταστροφή για την Αφρική, μία ήπειρο περισσότερων από 50 χωρών. Οι χώρες που μάχονται σήμερα τον Εμπολα αποτελούν λιγότερο από το 1% της οικονομίας της ηπείρου. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως ο Εμπολα δεν είναι ο νούμερο ένα δολοφόνος στην Αφρική: η ελονοσία, η φυματίωση και ο HIV έχουν στοιχίσει, ξεχωριστά, εκατοντάδες χιλιάδες ζωές, πολύ περισσότερες από τον Εμπολα.

8. Ο Εμπολα είναι η μεγαλύτερη καταστροφή για τη δημόσια υγεία που μπορεί να φανταστεί κανείς

Ο Εμπολα είναι ένα πραγματικό πρόβλημα για τις κυβερνήσεις του κόσμου, στο οποίο υπήρξε καθυστερημένη αντίδραση. Οι επιδημιολόγοι (και άλλοι ειδικοί) όμως θεωρούν ότι υπάρχουν κίνδυνοι για τους οποίους θα έπρεπε να ανησυχούμε ακόμα περισσότερο. Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται η επανάληψη μιας φονικής πανδημίας γρίπης. Οπως επισημαίνει ο Τζέιμς Μπολ στην «Γκάρντιαν», αν πρέπει να φοβόμαστε μια πανδημία, αυτή είναι περισσότερο από τον Εμπολα: «Ο Εμπολα είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που θα έπρεπε να απασχολεί οποιονδήποτε έχει ένα στοιχειώδες επίπεδο συμπόνιας. Οι κάτοικοι της Δύσης έχουν ελάχιστες πιθανότητες να τους πλήξει προσωπικά. Ισως όμως να είναι μόνο αυτός ο φόβος που μας κάνει να ασχολούμαστε, όσο ασχολούμαστε, με τον ιό».