Πέντε άγνωστες «λεπτομέρειες» για το δημοψήφισμα της Σκωτίας

Ενα ταξίδι προς το άγνωστο. Ακόμη και για τους άμεσα ενδιαφερόμενους, τους ψηφοφόρους, είναι πολύ δύσκολο να φανταστούν πως θα ήταν μία ανεξάρτητη Σκωτία. Μία ανάσα πριν από το ιστορικό δημοψήφισμα της 18ης Σεπτεμβρίου, η Liberation φωτίζει πέντε άγνωστες λεπτομέρειες της ανεξαρτησίας της Σκωτίας.

1. Με ή χωρίς στερλίνα;

Το νόμισμα είναι το τεχνικό ζήτημα γύρω από το οποίο έχει εστιαστεί η συζήτηση. Μπορεί μία ανεξάρτητη Σκωτία να κρατήσει τη λίρα; Ναι, διαβεβαιώνει ο επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης και αρχηγός του Σκωτσέζικου Εθνικιστικού Κόμματος (SNP) Αλεξ Σάλμοντ σε μία προσπάθεια να καθησυχάσει τις αγορές. Η ιδέα είναι να δημιουργηθεί μια νομισματική ένωση με το Λονδίνο, υπό την αιγίδα της Τράπεζας της Αγγλίας (BoE), η οποία θα λειτουργεί ως δανειστής έσχατης ανάγκης. Τα τρία κύρια κόμματα του Ουεστμίνστερ ωστόσο (Συντηρητικοί, Φιλελεύθεροι Δημοκράτες και Εργατικοί) είναι σαφώς αντίθετα. Ο Σάλμοντ από την πλευρά του προειδοποιεί ότι αν το Λονδίνο αρνηθεί τη νομισματική ένωση, τότε και η Σκωτία δεν θα καταβάλει το μερίδιο της στο δημόσιο βρετανικό χρέος.

Μία ανεξάρτητη Σκωτία θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιεί τη λίρα, χωρίς την έγκριση του Λονδίνου. Πρόκειται για το σενάριο της «λιροποίησης» ή της «λίρας του Παναμά». Σε κάθε περίπτωση, αυτό σημαίνει ότι θα υπόκειται στη νομισματική πολιτική του Λονδίνου και θα πρέπει να ιδρύσει ένα αποθεματικό ταμείο τουλάχιστον 20 δισ. λιρών (25 δισ. ευρώ), σύμφωνα με τον διοικητή της BoE.

Μια άλλη επιλογή, η οποία όμως δεν θωρείται σοβαρή, θα ήταν η δημιουργία ενός νέου νομίσματος. Το μένει; Το ευρώ. Αυτό το πιθανό σενάριο εξαρτάται από το μέλλον της Σκωτίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

2. Εντός ή εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης;

Καθώς πρόκειται για μία μοναδική περίπτωση, δεν είναι σαφές εάν το μέλλον μίας ανεξάρτητης Σκωτίας προσδιορίζεται εντός ή εκτός ΕΕ. Οι φιλοευρωπαίοι που υποστηρίζουν την ανεξαρτησία επιμένουν ότι η Σκωτία θα παραμείνει στην Ενωση. Ο Σάλμοντ επικαλείται το άρθρο 48 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ενωση, το οποίο επιτρέπει στα κράτη-μέλη να τροποποιήσουν τις σχέσεις τους. Θα μπορούσε όμως να εφαρμοστεί και το ακριβώς επόμενο άρθρο, το 49, βάσει του οποίου η Σκωτία θα πρέπει στη συνέχεια να κάνει αίτηση για ένταξη. Σε αυτήν την περίπτωση, το πρόβλημα είναι ότι θα πρέπει να υπάρξει ομοφωνία από τα κράτη-μέλη. Θα συμφωνήσει η Αγγλία, η Ισπανία ή το Βέλγιο, οι οποίες αγωνίζονται με τα φλαμανδικά και τα καταλανικά κινήματα ανεξαρτησίας και φοβούνται ένα σκωτσέζικο προηγούμενο;

3. Ποια είναι τα πραγματικά αποθέματα πετρελαίου;

Ολο το ζήτημα της ανεξαρτησίας βασίζεται στο γεγονός ότι μια ανεξάρτητη Σκωτία θα τα κατάφερνε οικονομικά χάρις στα έσοδα από το πετρέλαιο της Βόρειας Θάλασσας, τα οποία θα αξιοποιηθούν με κρατικά επενδυτικά κεφάλαια κατά το πρότυπο της Νορβηγίας. Στην πραγματικότητα, το 90% της παραγωγής πετρελαίου του Ηνωμένου Βασιλείου προέρχεται από τη Σκωτία. Οπως όμως τονίζει σε όλους τους τόνους το στρατόπεδο τού «όχι», η παραγωγή αυτή έχει μειωθεί τα τελευταία 15 χρόνια. Το ίδιο ισχύει και για το φυσικό αέριο. Οι οπαδοί της ανεξαρτησίας στοιχηματίζουν στις βελτιωμένες τεχνικές γεωτρήσεων, καθώς και στην πρόσβαση σε ανεκμετάλλευτα μέχρι σήμερα αποθέματα. Το στρατόπεδο του «ναι» επιμένει ότι μένουν ακόμη 24 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου για να εξαχθούν από τη Βόρεια Θάλασσα. Η πλευρά του «όχι» πιστεύει ότι είναι λιγότερα από 10 δισεκατομμύρια. Δύο διαφορετικές θεωρήσεις, οι οποίες εντείνουν την αβεβαιότητα όσον αφορά τη μελλοντική τιμή του πετρελαίου και κάνουν πιο δύσκολη την επιλογή για τους Σκωτσέζους: ποιον να εμπιστευθούν τελικά;

4. Με την εθνικότητα και τα σύνορα, τι γίνεται;

Οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας επιμένουν από την αρχή σε έναν ομαλό διαχωρισμό. Στόχος τους να αποφευχθεί τόσο η δημιουργία νέων συνόρων μεταξύ της Σκωτίας και της Αγγλίας όσο και ο έλεγχος των διαβατηρίων. Θέλουν η Σκωτία να παραμένει μέλος της Κοινής Ταξιδιωτικής Περιοχής, ζώνη στην οποία ανήκει η Ιρλανδία οι έλεγχοι ασφαλείας είναι ελαστικοί. Θέλουν επίσης να απλοποιηθούν οι διαδικασίες για τους μετανάστες. Σε αυτό το σημείο συγκρούονται με τη συντηρητική κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον, η οποία προσανατολίζεται σε μία πιο αυστηρή μεταναστευτική πολιτική – και άρα ενίσχυση των συνόρων.

5. Και η βασίλισσα, πού βρίσκεται μέσα σε όλα αυτά;

Ο Σάλμοντ έχει υποσχεθεί ότι στην ανεξάρτητη Σκωτία, αν υπάρξει, η βασίλισσα θα διατηρήσει τον τίτλο του αρχηγού του κράτους, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε δεκαπέντε ακόμη χώρες της Κοινοπολιτείας. Μία μεγάλη μερίδα των αυτονομιστών όμως θεωρούν τη μοναρχία αναχρονισμό, οπότε δεν είναι καθόλου βέβαιο εάν τελικά η ανεξάρτητη Σκωτία θα αποδεχόταν τη μοναρχία. Επισήμως αμερόληπτη, η βασίλισσα Ελισάβετ έχει αρκεστεί σε δηλώσεις του τύπου «ελπίζω οι Σκωτσέζοι να σκεφτούν σοβαρά την Πέμπτη το μέλλον τους».