Μία, δύο, τρεις, πέντε, δέκα. Ο 7χρονος Χάμζα μετράει – στα Αραβικά – τις ζεστές φρατζόλες κι έπειτα τις τοποθετεί με προσοχή στον πάγκο του φούρνου. Είναι Σάββατο μεσημέρι και ο τόπος βράζει στην Αντιόχεια. Ο μικρός Χάμζα εργάζεται σε έναν μικρό φούρνο της πόλης από τότε που η οικογένειά του εγκατέλειψε το εμπόλεμο Χαλέπι για να βρει καταφύγιο στην Τουρκία.

«Θα ήθελα πολύ να πάω στο σχολείο. Μου αρέσει», λέει στην Guardian συνεχίζοντας τη δουλειά του. «Η μητέρα μου όμως δεν θα με γράψει. Εχουμε ανάγκη τα χρήματα, μάς λέει, για να φάμε». Μεγαλύτερος από τα τρία παιδιά της οικογένειας, ο Χάμζα εργάζεται έξι μέρες την εβδομάδα, συχνά έως και 12 ώρες την ημέρα, προκειμένου να στηρίξει την οικογένειά του. Η μητέρα του ζητιανεύει στους δρόμους. Ο πατέρας του είναι τραυματίας και δεν μπορεί να βρει δουλειά. Μαζί του στον φούρνο εργάζονται δύο ομοεθνείς του από τη Χάμα. Ο ένας είναι 12 ετών και ο άλλος 13. Αμφότεροι έπιασαν δουλειά αφότου έφθασαν στην Τουρκία, πριν από έξι μήνες. Για δύο δωμάτια, τα οποία μοιράζονται με 23 μέλη της οικογένειάς τους πληρώνουν ενοίκιο 750 λίρες (περίπου 260 ευρώ).

Σύμφωνα με στοιχεία της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), περίπου μισό εκατομμύριο από τους σύρους πρόσφυγες που ζουν σήμερα στην Τουρκία είναι παιδιά. Αν και ένα 60% των παιδιών που μένουν σε καταυλισμούς προσφύγων έχουν εγγραφεί στα σχολεία, ένα 73% εκείνων που ζουν εκτός καταυλισμών – η συντριπτική πλειονότητα των προσφύγων – δεν πηγαίνουν στο σχολείο. Σε πρόσφατη έκθεση της Unicef εκτιμάται ότι ένα στα 10 παιδιά σύρων προσφύγων εργάζεται – σε χωράφια, σε εστιατόρια και καταστήματα, ως πωλητές κινητών τηλεφώνων ή ζητιανεύοντας. Αν και τα περισσότερα παιδιά που εργάζονται είναι αγόρια, όλο και περισσότερα κορίτσια βρίσκουν δουλειά επίσης σε μαγαζιά και χωράφια ή σε σπίτια.

«Σημειώνεται μαζική αύξηση της παιδικής εργασίας στην Τουρκία. Δεν ήταν έτσι. Οι Αρχές προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο, όμως σε πολλές περιπτώσεις οι οικογένειες δεν έχουν περιθώρια επιλογής», υποστηρίζει τούρκος ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο οποίος προτιμά να διατηρήσει την ανωνυμία του. Ο Χακάν Ακάρ, πάλι, ειδικός σε θέματα προστασίας των δικαιωμάτων των παιδιών από το Πανεπιστήμιο Κοτζαελί, έχει άλλη άποψη. «Οι επιθεωρητές εργασίας είναι ελάχιστοι. Δεν υπάρχουν διαφανείς διαδικασίες όσον αφορά την παιδική εργασία. Οσοι απασχολούν παιδιά σπάνια τιμωρούνται», τονίζει επιρρίπτοντας όλο το μερίδιο ευθύνης στις τουρκικές Αρχές.

Υπολογίζεται ότι περίπου 900.000 παιδιά εργάζονται στην Τουρκία αυτή τη στιγμή. Από αυτά, 300.000 είναι μεταξύ έξι και 14 ετών – το νόμιμο όριο ηλικίας για τους ανηλίκους είναι τα 15. Ειδικοί υπογραμμίζουν ότι ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερος, δεδομένου ότι σε τέτοιου είδους στατιστικές δεν λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των παιδιών που γυρνούν στους δρόμους για ένα πενιχρό μεροκάματο.

Στο Κιλίς, κοντά στα σύνορα με τη Συρία, όπου οι σύροι πρόσφυγες είναι σήμερα περισσότεροι από τους ντόπιους, η παιδική εργασία έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Για τους τούρκους εργοδότες δεν είναι απαραίτητα κακό αυτό. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι το μεταναστευτικό κύμα έδωσε μεγάλη ώθηση στις δουλειές τους.