17 Νοεμβρίου 2013. Ο καπετάνιος του «Tara Oceans» σβήνει τις μηχανές στη μέση του ποταμού Αγίου Λαυρεντίου. Δεν έχουν περάσει ούτε 24 ώρες από όταν ο Ερτό Μαρτάν έλυνε κάβους από τη λίμνη Λουίζ στο Κεμπέκ του Καναδά. Κάτι συμβαίνει. Μέσα στην πρωινή ομίχλη, ο Κριστιάν Σαρντέ, κυτταρικός βιολόγος και ένας από τους επιστήμονες της αποστολής «Tara Oceans: Πολικός Κύκλος», ανασύρει ένα δίχτυ το οποίο είχε βυθίσει στην πρύμνη. Ξεμπλέκει δύο μικρά βάζα με παγωμένο νερό και φεύγει κατευθείαν για το εργαστήριό του. Κάτω από το μικροσκόπιο, μερικές συστάδες πορτοκαλί διατόμων –αυτά τα μικροσκοπικά μονοκύτταρα φύκη που συνθέτουν το φυτοπλαγκτόν και παράγουν σχεδόν το μισό οξυγόνο που αναπνέουμε στη Γη –γεμίζουν φως την οθόνη. Είναι ένα μόνο μικροδείγμα το οποίο έρχεται να προστεθεί σε μια ευρύτερη έρευνα που άρχισε τον περασμένο Μάιο και μεταξύ άλλων επικεντρώνεται στο πολύ ιδιαίτερο πλαγκτόν του Αρκτικού Ωκεανού. Επειτα από 7 μήνες περιπλάνησης, το «Tara Oceans» επέστρεψε στο λιμάνι Λοριάν, στη Βορειοδυτική Γαλλία, φορτωμένο με μια πληθώρα δεδομένων γύρω από το θαλάσσιο σύστημα στους Πόλους. Ο Κρις Μπόουλερ, διευθυντής έρευνας στο Eθνικό Kέντρο Eπιστημονικών Eρευνών του Παρισιού (CNRS) και εκπρόσωπος της αποστολής, δηλώνει πολύ ικανοποιημένος. «Εχουμε συλλέξει σχεδόν 5.000 δείγματα. Ο εξοπλισμός που εγκαταστήσαμε στο σκάφος λειτούργησε πολύ αποτελεσματικά», επισημαίνει στη «Λιμπερασιόν». «Εχουμε πλέον πολλά και εξαιρετικά δεδομένα για να τα στείλουμε στα εργαστήρια. Είναι μοναδικά και γι’ αυτό πρέπει να κινηθούμε γρήγορα ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις πληροφορίες που φέρουν», προσθέτει. Το συνολικό κόστος της επιστημονικής εργασίας εκτιμάται ότι θα αγγίξει τα οκτώ εκατ. ευρώ.

Μετά το πέρας και της τελευταίας του αποστολής στην Αρκτική, το «Tara Oceans» μετρά συνολικά 210 σταθμούς δειγματοληψίας. Πρόκειται για ένα κολοσσιαίο έργο, δεδομένου ότι στις περισσότερες περιπτώσεις διεξάγεται υπό ακραίες καιρικές συνθήκες. Αυτή τη φορά, ωστόσο, οι υπεύθυνοι της αποστολής είχαν φροντίσει να εξοπλίσουν το σκάφος με ό,τι πιο σύγχρονο έχει να επιδείξει η επιστήμη. Χάρη σε αυτόν τον εξοπλισμό, τονίζουν, είχαν τη δυνατότητα να μελετήσουν τη μορφολογία της επιφάνειας των οργανισμών, τη θερμοκρασία, την αλατότητα, τη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα, το φως, τη φωτοσυνθετική δραστηριότητα. Στόχος της αποστολής, εξηγεί ο Μπόουλερ, ήταν η απογραφή της βιοποικιλότητας του πλαγκτόν, από τον μικρότερο ιό (κατηγορίας νανομέτρου) έως τις προνύμφες ψαριών (μήκους περίπου δύο χιλιοστών).

Το «Tara Oceans» δεν είναι παγοθραυστικό. Δεν ανήκει καν στα μεγάλα σκάφη –το μήκος του δεν ξεπερνάει τα 37 μέτρα. Κι όμως, αυτό το μικρό σκάφος αποδείχθηκε πολύ πιο αποτελεσματικό στη συγκεκριμένη αποστολή απ’ ό,τι ένα ωκεανογραφικό πλοίο. Το πρώτο του επίτευγμα είναι ότι κατάφερε να ολοκληρώσει τον γύρο της Αρκτικής σε μία μόνο εποχή: διέσχισε αρχικά τη βορειοανατολική πλευρά (τη ρωσική), η οποία άνοιξε στις αρχές Μαΐου, και συνέχισε στη βορειοδυτική (του Καναδά) προτού αυτή κλείσει για τη χειμερινή περίοδο. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, ένα καναδικό παγοθραυστικό, το «Louis Saint Laurent», επέτρεψε στο ιστιοφόρο να συνεχίσει την περιπλάνησή του προς τη Γροιλανδία και να εξερευνήσει το πολύ ιδιαίτερο φιορδ του παγετώνα Σερμέκ Κουγιαλέκ –Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO –το οποίο εκβάλλει στη θάλασσα με ρυθμό 40 μέτρα την ημέρα. Ενα δεύτερο επίτευγμα της αποστολής θεωρείται η εξασφάλιση άδειας πλεύσης στα ρωσικά ύδατα.

Οι κύκλοι της ζωής είναι ελάχιστα γνωστοί. Τι συμβαίνει κάτω από τον πάγο; Πώς επιβιώνουν οι οργανισμοί για έξι μήνες στο σκοτάδι; Πέφτουν σε χειμερία νάρκη; Πρόκειται για πολύ σημαντικά ερωτήματα. Ολη αυτή η διαδικασία συμβάλλει στην τροφική αλυσίδα και στην απομόνωση του CO2της ατμόσφαιρας στον ωκεανό.

Κρις Μπόουλερ, διευθυντής Ερευναςστο Eθνικό Kέντρο Eπιστημονικών Eρευνών του Παρισιού (CNRS)

Τελευταία Νέα