Οι Ιταλοί είναι διχασμένοι. Αλλοι πιστεύουν ότι τους έσωσε ο Μόντι. Αλλοι ότι τους έσωσε ο Ντράγκι. Κανένας δεν πιστεύει ότι τους έσωσε ο Μπερλουσκόνι· αντίθετα όλοι γνωρίζουν ότι παραλίγο να τους καταστρέψει, και παρά ταύτα ένα σημαντικό ποσοστό ετοιμάζεται να τον ξαναψηφίσει. Ο Πιερ-Λουίτζι Μπερσάνι, πάλι, δεν πρόλαβε να σώσει κανέναν, είναι όμως έτοιμος να αναλάβει την εξουσία τον άλλο μήνα και να προσπαθήσει να σώσει την Ευρώπη. Να κάνει δηλαδή αυτό που –όπως έγραψε χθες ο αρθρογράφος των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» Βόλφγκανγκ Μινχάου –δεν έκανε ο Μόντι: να αντιταχθεί στη συνέχιση της λιτότητας και να απαιτήσει από το Βερολίνο μια πραγματική τραπεζική ένωση, τη θέσπιση ευρωομολόγων και μια αναπτυξιακή πολιτική. Μαζί με τις κεντρώες δυνάμεις που υποστηρίζουν τον σημερινό Πρωθυπουργό θα έχει πιθανότατα την πλειοψηφία στη Βουλή. Το κακό είναι ότι μπορεί να μη συμβεί το ίδιο στη Γερουσία: σε περίπτωση που κερδίσει εκεί την πλειοψηφία η Κεντροδεξιά, όλοι θα μπορούν να ασκούν βέτο και κανένας δεν θα μπορεί πραγματικά να επιβάλει μια πολιτική. Αυτά θα είναι κακά μαντάτα για την Ιταλία, την Ελλάδα και την Ευρώπη γενικότερα.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, το πρόβλημα είναι ευρύτερο. Για να αλλάξει ρότα η Ευρώπη δεν αρκεί να σημειωθεί κυβερνητική αλλαγή στην Ιταλία, στη Γερμανία ή στην Ελλάδα. Οπως γράφουν ο ίδιος ο Μάριο Μόντι και η γαλλίδα ευρωβουλευτής Σιλβί Γκουλάρ στο βιβλίο τους «Η δημοκρατία στην Ευρώπη» (ο τίτλος παραπέμπει ευθέως στο διάσημο βιβλίο του Αλέξις ντε Τοκβίλ «Η δημοκρατία στην Αμερική»), η ευρωζώνη διέρχεται κρίση επειδή οι ηγέτες της δεν είναι αρκετά φιλόδοξοι. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι υπερβολικά τεχνοκρατική και όχι αρκετά δημοκρατική. Αργεί να λάβει αποφάσεις, και ως εκ τούτου είναι ελάχιστα αποτελεσματική.

Μήπως η λύση είναι να αποκτήσουν μεγαλύτερο ρόλο τα εθνικά κράτη; Οχι, απαντούν οι δύο συγγραφείς. Ο εθνικισμός είναι ένας ιός που πρέπει να ανακοπεί, όχι να ενισχυθεί. «Ο εθνικισμός είναι πόλεμος», όπως έλεγε ο Φρανσουά Μιτεράν. Τα ευρωπαϊκά έθνη αποτελούν σύγχρονες και, στις περισσότερες περιπτώσεις, τεχνητές κατασκευές, στο όνομα των οποίων έχασαν τη ζωή τους εκατομμύρια άνθρωποι. Αν δεν είχαν ήδη δημιουργηθεί, το βέβαιο είναι ότι κανείς δεν θα τα είχε σήμερα ανάγκη. Δεν ταιριάζουν με την εποχή μας. Οι μεγάλες προκλήσεις των ημερών –σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, μετανάστευση, ασφάλεια, αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών –δεν μπορεί να αντιμετωπιστούν παρά σε πολυμελές επίπεδο.

Το σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τονίζουν οι συγγραφείς, λειτουργεί ως «καρτέλ των εθνικισμών». Αυτό που χρειάζεται είναι μια νέα μορφή αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας που να ξεπερνά τα παλιά σύνορα. Οι πολίτες θα πρέπει να μπορούν να ψηφίζουν πανευρωπαϊκά κόμματα. Ο ρόλος του Ευρωκοινοβουλίου πρέπει να ενισχυθεί. Οπως γράφει ο Τζον Θόρνχιλ στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», αν ο εθνικισμός είναι η αρρώστια, η γιατρειά είναι ο φεντεραλισμός.

Τελευταία Νέα