Αναζήτηση
Ο υποψήφιος των Αδελφών Μουσουλμάνων, ο Μοχάμεντ Μόρσι, είναι λοιπόν ο νικητής των πρώτων, πραγματικά πλουραλιστικών προεδρικών εκλογών στην ιστορία της Αιγύπτου. Με 800.000 περισσότερες ψήφους, άφησε πίσω του τον Αχμέντ Σαφίκ, πρώην αρχηγό της Πολεμικής Αεροπορίας και τελευταίο πρωθυπουργό του Χόσνι Μουμπάρακ. Η Αδελφότητα εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος είναι το τελευταίο επεισόδιο ενός μπρα ντε φερ που διαρκεί από το 1954, όταν ο «Ελεύθερος Αξιωματικός» Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ ανέλαβε μεν την εξουσία με τη στήριξη των Αδελφών Μουσουλμάνων, αποφασισμένος όμως να στείλει τους ισλαμιστές συμμάχους του στο καθαρτήριο.
Για ένα μεγάλο τμήμα της νεολαίας που επαναστάτησε, το αποτέλεσμα προκαλεί απογοήτευση. Μία από τις πολλές που έχουν συσσωρευτεί από εκείνες τις ένδοξες 18 μέρες του Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2011. Η εξέγερση όμως έγινε από αυτήν την τρίτη δύναμη, η οποία ήλθε για να διαταράξει την παρασκηνιακή σχέση στην οποία έχουν παραδοθεί καθεστώς και Αδελφότητα.
Η Αδελφότητα έγινε χωρίς να το θέλει η άλλη πλευρά του Μουμπάρακ, νομιμοποιώντας με τη συμμετοχή της σε μια εικονική δημοκρατία τη δύναμη που υποτίθεται ότι μαχόταν. Στη συνέχεια γεννιούνται το κίνημα «Kifaya» («Αρκετά!»), «Το Κίνημα της 6ης Απριλίου», το «Είμαστε Ολοι Χαλέντ Σαΐντ» (ο νέος που ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από την Αστυνομία τον Ιούνιο του 2010).
Κινήματα που γίνονται γνωστά από τις μετωπικές επιθέσεις τους εναντίον του καθεστώτος, στο όνομα μιας ιδεολογίας που διακηρύσσει την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία. Αξιοποιώντας το παράδειγμα της Τυνησίας, κάνουν τις πρώτες εκκλήσεις για την ανατροπή του Μουμπάρακ. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι εντάσσονται τελικά στην εξέγερση. Και ο Στρατός ανακηρύσσει την υποστήριξή του στην Πλατεία Ταχρίρ, προσποιούμενος ότι αποσύρει τον πρόεδρο. Η «επανάσταση» θριαμβεύει.
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ. Αν και σύμμαχοι κατά τη διάρκεια της επανάστασης, οι νέοι επαναστάτες και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι πολύ γρήγορα επιλέγουν διαφορετικά μονοπάτια. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι αποστασιοποιούνται από τον δρόμο∙ προτιμούν να επενδύσουν στο παιχνίδι της θεσμικής πολιτικής. Προσποιούνται ότι έχουν εμπιστοσύνη στη διαδικασία «μετάβασης» που καθοδηγείται από το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων, με το οποίο – συνεχίζοντας τις συνήθεις πρακτικές τους από την εποχή Μουμπάρακ – δεν διστάζουν να διαπραγματεύονται παρασκηνιακά.
Από τον Απρίλιο του 2011, σχεδόν κάθε εβδομάδα, επαναστατικά κινήματα καλούν σε μαζικές διαδηλώσεις, χωρίς να βλέπουν ότι οι τάξεις τους λιγοστεύουν επικίνδυνα. Τα συνθήματα είναι όλο και πιο εχθρικά προς το Ανώτατο Συμβούλιο. Δεν γλιτώνουν όμως ούτε οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, οι οποίοι κατηγορούνται για «προδοσία του τόπου» και συνωμοσία με τον Στρατό.
Κατά τις βουλευτικές εκλογές (Νοέμβριος – Ιανουάριος 2012) τα επαναστατικά κινήματα ενθαρρύνονται να αναζητήσουν μια θέση στον πολιτικό στίβο. Ανεπιτυχώς. Απεναντίας, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι λαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος, με σχεδόν τις μισές έδρες στο Κοινοβούλιο. Επονται οι σαλαφιστές, που καταλαμβάνουν το ένα τέταρτο. Μόνη παρηγοριά των επαναστατών, ότι τα κόμματα που συνδέονται με το παλαιό καθεστώς, κόμματα αποδιοργανωμένα, έχουν επίσης αποτύχει.
Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών, στις 28 Μαΐου, οι επαναστάτες αισθάνονται αδύναμοι σε έναν αγώνα που τους ξεπερνά. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι έχουν απορρίψει τις προσφορές του επαναστατικού στρατοπέδου, το οποίο προτείνει έναν συνασπισμό πίσω από τον Μόρσι, με αντάλλαγμα τη δέσμευσή του για μια κυβέρνηση συνεργασίας. Κάτι τέτοιο όμως ήταν σχεδόν απίθανο, δεδομένου ότι η εκστρατεία των Αδελφών Μουσουλμάνων κατά τον πρώτο γύρο ήταν πολύ συντηρητική, με το Ισλάμ στην καρδιά του προγράμματός τους – ίσως για να αντιμετωπίζουν την πίεση των σαλαφιστών.
Οταν οι φήμες για τη νίκη του Μόρσι άρχισαν να κυκλοφορούν, το Στρατιωτικό Συμβούλιο εκμεταλλεύεται την έλλειψη Συντάγματος που ορίζει τις εξουσίες του προέδρου για να τις μειώσει στο ελάχιστο με μια συνταγματική διακήρυξη της τελευταίας στιγμής. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι απαντούν με αμφισβήτηση της νομιμότητας των αποφάσεων αυτών και απευθύνουν έκκληση στα στρατεύματά τους για γενική κινητοποίηση.
«ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟΙ». Αυτό που προκαλεί τεράστια έκπληξη είναι η αρχική αντίδραση του επαναστατικού στρατοπέδου όταν έρχεται αντιμέτωπο με αυτό που πολλοί περιγράφουν ως μεταμφιεσμένο πραξικόπημα. «Θα ήμασταν θυμωμένοι, αν δεν ήμασταν τόσο εξαντλημένοι», σχολιάζει ένας ακτιβιστής.
Κάποιοι έχουν ήδη ξανασμίξει στην Πλατεία Ταχρίρ προκειμένου να ηγηθούν στη νέα μάχη κατά του Στρατού – όχι για την Αδελφότητα, αλλά για τη δημοκρατία. Εστω και χωρίς ενθουσιασμό, οι ίδιοι υποστηρίζουν την επικύρωση της νίκης του Μόρσι. Γιατί εκτιμούν πως μόνο μια ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα στους στρατιωτικούς και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους θα φέρει τον πολυπόθητο εκδημοκρατισμό της Αιγύπτου. «Μην τα παρατάτε. Το φως του ήλιου θα επιστρέψει», τραγουδά το συγκρότημα Καϊρόκε. Με την κοινωνία όμως περισσότερο διχασμένη και τον λαό πιο αδρανή από ποτέ, ίσως η νύχτα τελικά να είναι μακρά.
Ο Στεφάν Λακρουά είναι καθηγητής Δημοσίων Σχέσεων Πολιτικών Επιστημών. Μεταξύ άλλων, έχει εκδώσει το βιβλίο «Οι ισλαμιστές Σαουδάραβες: μια χαμένη εξέγερση»
