Αναζήτηση
Σε μια χώρα διχασμένη από τον λαϊκιστή Πρόεδρό της Ούγκο Τσάβες, οι Βενεζουελανοί συμφωνούν σε ένα πράγμα: το El Sistema, το εκπαιδευτικό σύστημα της Βενεζουέλας για νέους μουσικούς, είναι αγαπημένο όχημα κοινωνικής ανόδου και πηγή εθνικής υπερηφάνειας.
Ομως τα τελευταία χρόνια ρωγμές έχουν αρχίσει να εμφανίζονται σ’ αυτή τη μουσική συναίνεση. Ο τρόπος που ο Τσάβες έχει αγκαλιάσει το El Sistema έχει εξοργίσει μερικούς από τους υποστηρικτές του, ενώ προκαλεί επίσης επικρίσεις εις βάρος δύο από τις διασημότερες και δημοφιλέστερες φυσιογνωμίες της Βενεζουέλας: του σεβάσμιου ιδρυτή του κινήματος Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου και του διασημότερου «προϊόντος» του, του διευθυντή ορχήστρας Γκουστάβο Ντουντάμελ.
«Πολλοί από εμάς έχουν ενοχληθεί από το γεγονός ότι ο Τσάβες πήρε το Sistema σαν δικό του παιδί, ενώ δεν είναι», λέει η Γκαμπριέλα Μοντέρο, βενεζουελανή πιανίστα με διεθνή καριέρα. «Είναι σχεδόν σαν να έκλεψε κάτι για το οποίο ζούσαμε τα τελευταία 40 χρόνια και να το λέρωσε με την παρουσία του».
Πάντως οι περισσότεροι πολίτες της Βενεζουέλας είναι απρόθυμοι να επικρίνουν δημόσια οτιδήποτε συνδέεται με το El Sistema. Δημιουργήθηκε το 1975 από τον 72χρονο σήμερα Αμπρέου, μουσικό, οικονομολόγο και πρώην υπουργό, ο οποίος το μετέτρεψε σ’ ένα αποτελεσματικό κοινωνικό πρόγραμμα για μη προνομιούχους νέους, απομακρύνοντας χιλιάδες από τους δρόμους και εντάσσοντάς τους σε μουσικά σύνολα. Ο Ντουντάμελ, 31 χρόνων, είναι ο μουσικός διευθυντής του, θέση την οποία κατέχει επίσης στη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λος Αντζελες, η οποία πραγματοποιεί αυτή την εποχή περιοδεία στη Βενεζουέλα.
Διάφορα υπουργεία επέβλεπαν το El Sistema μέχρι πριν από δύο χρόνια που το έθεσε υπό τον άμεσο έλεγχό του το γραφείο του Προέδρου. «Η κυβέρνηση δεν το βλέπει ως έξοδο αλλά ως μια από τις στρατηγικές για να ξεπεραστεί η φτώχεια», λέει ο Αντρές Ισάρα, ο υπουργός Ενημέρωσης, ο οποίος απορρίπτει κατηγορηματικά την κατηγορία ότι ο Τσάβες χρησιμοποιεί το El Sistema για να βελτιώσει την εικόνα του.
Ο Ντουντάμελ θεωρείται ήρωας μεταξύ των πολιτών της Βενεζουέλας. Ο Αμπρέου, ο μέντοράς του, έχει κατακλυστεί με διεθνή βραβεία και αναγνωρίζεται από τον κόσμο της κλασικής μουσικής. Ομως για μερικούς μουσικούς και δημόσιες προσωπικότητες, η θέση αμφοτέρων έχει τρωθεί από τις διασυνδέσεις τους με τον Τσάβες.
Η κατάσταση επαναφέρει ερωτήματα αιώνων για τη διαπλοκή τέχνης και πολιτικής: Πρέπει να παραμένουν χωριστές; Πρέπει οι καλλιτέχνες να καταγγέλλουν τις πολιτικές με τις οποίες δεν συμφωνούν; Και με ποιο κόστος θα πρέπει να διατηρείται ζωντανός ο πολιτισμός;
