Το 1960 ο Αμπέμπε Μπικίλα τράβηξε τα βλέμματα όλων στους δρόμους της Ρώμης. Όχι μόνο γιατί κέρδισε τον Μαραθώνιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αιώνιας Πόλης, αλλά και γιατί έτρεχε ξυπόλητος.

Η απόφαση ήταν μάλλον τυχαία, καθώς ο Αιθίοπας δρομέας είχε δοκιμάσει διάφορα παπούτσια γνωστής εταιρείας, αλλά δεν βρήκε κάποια που να ταιριάζουν στα πόδια του. Έτσι κι αλλιώς όμως ο Μπικίλα είχε προπονηθεί για τον Μαραθώνιο τρέχοντας χωρίς παπούτσια. Κάτι που σχεδόν 50 χρόνια αργότερα, αρχίζει και αποκτά ολοένα και περισσότερους φαν ανάμεσα στους ερασιτέχνες δρομείς, που δοκιμάζουν να τρέξουν ξυπόλητοι γιατί θεωρείται πολύ πιο φυσιολογικό για το πόδι. Έχει διαπιστωθεί μάλιστα πως τα αθλητικά παπούτσια προκαλούν περισσότερους τραυματισμούς, όπως η πελματιαία απονευρωσίτιδα ή το στραμπούλιγμα του αστραγάλου, γιατί αναγκάζουν το πόδι να πατήσει με αφύσικο τρόπο. Άλλωστε, για εκατομμύρια χρόνια, ο άνθρωπος και οι πρόγονοί του έτρεχαν ξυπόλητοι, με αποτέλεσμα η Εξελικτική Βιολογία να δώσει στην πατούσα το σημερινό της σχήμα Βέβαια, επειδή είναι δύσκολο να συνηθίσει κανείς να τρέχει ξυπόλητος από τη στιγμή που όλη του τη ζωή περπατά και τρέχει με παπούτσια, οι εταιρείες αθλητικών ειδών έχουν αρχίσει να λανσάρουν παπούτσια που φοριούνται σαν γάντι στο πόδι, με μεμονωμένα τα δάχτυλα. Αυτά προστατεύουν την πατούσα από τις σκληρές επιφάνειες και ταυτόχρονα είναι σαν προσομοίωση του γυμνού ποδιού.

«Οι άνθρωποι τρέχουν ξυπόλητοι εδώ κι εκατομμύρια χρόνια. Μόλις από το 1972 έχουν αρχίσει να φορούν παπούτσια με χοντρές, συνθετικές σόλες», λέει στο «Wired Science» ο Ντάνιελ Λίμπερμαν καθηγητής Εξελικτικής Βιολογίας στο Χάρβαρντ. Σύμφωνα με έρευνες, τα παπούτσια αυτά δεν προλαμβάνουν τους τραυματισμούς, όπως νομίζουν πολλοί, αντίθετα μπορεί να τους προκαλούν. Μάλιστα, όσο ακριβότερα τα παπούτσια, τόσο πιο επικίνδυνα είναι.

Γιατί όμως είναι σωστό να τρέχουμε ξυπόλητοι; Επειδή αυτό επιτρέπει στο πόδι να κάμπτεται φυσιολογικά και να απορροφά τους κραδασμούς, λέει ο Τόνι Ποστ, πρόεδρος εταιρείας που κυκλοφορεί τα παπούτσια FiveFingers (Πέντε δάχτυλα). Με τις χοντρές σόλες, οι δρομείς μεγαλώνουν τον βηματισμό τους καλύπτοντας μεγαλύτερη απόσταση με λιγότερες δρασκελιές. Έτσι, αναγκάζονται να πατούν πρώτα με την πτέρνα και το παπούτσι απορροφά τους κραδασμούς σε κάθε τους βήμα. Αυτό δεν μπορεί να γίνει όταν κάποιος τρέχει ξυπόλητος, οπότε το σώμα υιοθετεί μικρότερο βηματισμό και το πρώτο σημείο που πατά το έδαφος είναι το εξωτερικό μέρος του μεσαίου τμήματος του ποδιού. Καθώς προχωρεί το πόδι, πατά και το εσωτερικό τμήμα, η καμάρα ακουμπά ολόκληρη στο έδαφος και απορροφά αυτή τους κραδασμούς. Στη συνέχεια, αποκτά πάλι την απόστασή της από το έδαφος, καθώς το πόδι αρχίζει να σηκώνεται. «Η καμάρα λειτουργεί δηλαδή ως ελατήριο».

Μελετώντας απολιθώματα ανθρωποειδών και πρώιμων ανθρώπων, ο Λίμπερμαν κατέληξε στο συμπέρασμα πως το πόδι είναι πολύ καλά προσαρμοσμένο όσον αφορά το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων χωρίς παπούτσια. Υποθέτει μάλιστα πως οι πρόγονοί μας δε χρειάζονταν τόσο την ταχύτητα, όσο την αντοχή για να κυνηγήσουν το θήραμά τους και να επιβιώσουν.

Ο Ριντ Φέρμπερ, διευθυντής της κλινικής που ειδικεύεται στους τραυματισμούς από το τρέξιμο στο Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι, επισημαίνει ότι στην Κίνα τα ποσοστά οστεοαρθρίτιδας είναι πολύ χαμηλά. Το αποδίδει στις ευρέως διαδεδομένες επίπεδες σαγιονάρες, οι οποίες αναγκάζουν το πόδι να πατά πρώτα με το μεσαίο του τμήμα και όχι με την πτέρνα. Αντίθετα, οι γυναίκες που φορούν ψηλά τακούνια κινδυνεύουν από οστεοαρθρίτιδα.

Πάντως, οι ειδικοί επισημαίνουν πως αν θέλει κανείς να αρχίσει να τρέχει ξυπόλητος, πρέπει να αρχίσει ειδικές ασκήσεις για να δυναμώσει η πατούσα και να αντέχει την επαφή με το σκληρό έδαφος. Επίσης, είναι σημαντικό να δυναμώσουν ο αστράγαλος και η γάμπα.

Ο δρομέας πρέπει να αρχίσει με λίγα λεπτά τρέξιμο και σιγά σιγά να αυξήσει τον χρόνο. Ο βηματισμός χωρίς παπούτσια είναι εντελώς διαφορετικός, γι΄ αυτό πρέπει να αφήνει το πόδι του να κινείται ελεύθερα χωρίς να προσπαθεί να μιμηθεί την κίνηση που κάνει με τα παπούτσια.