Εντείνονται οι αντιδράσεις στη Βρετανία για την εκλογή δύο ακροδεξιών ευρωβουλευτών, την ώρα που γίνονται προσπάθειες δημιουργίας ακροδεξιάς ομάδας στο Ευρωκοινοβούλιο με τη συμμετοχή 7 χωρών. Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι: βρισκόμαστε εκ νέου μπροστά στην άνοδο του φασισμού;
Με το σύνθημα «απόβρασμα ναζί, φύγε από τους δρόμους μας» και πετώντας αυγά, διαδηλωτές διέκοψαν χθες την συνέντευξη Τύπου του Νικ Γκρίφιν, αρχηγού του ακροδεξιού Βρετανικού Εθνικού Κόμματος (ΒΝΡ) που κέρδισε δύο έδρες στη νέα Ευρωβουλή. Τα αυγά βρήκαν τον Γκρίφιν στον ώμο, ενώ ένας διαδηλωτής τον χτύπησε στο κεφάλι με πλακάτ πριν τον φυγαδεύσουν οι άνδρες της ασφαλείας του. Το ΒΝΡ, που ζητά να σταματήσει η μετανάστευση, να επαναπατρισθούν «εθελοντικά» οι μετανάστες και να αποσυρθεί η χώρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κέρδισε περισσότερες από 940.000 ψήφους στις εκλογές για την Ευρωβουλή. Τώρα ο Γκρίφιν προσπαθεί να συγκεντρώσει άλλους 25 ακροδεξιούς βουλευτές από 7 χώρες προκειμένου να δημιουργήσουν ακροδεξιό μπλοκ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, γεγονός που θα εξασφαλίσει και τη χρηματοδότησή του με περισσότερα από 26,5 εκατομμύρια ευρώ.
Η ενίσχυση
Το Βρετανικό Εθνικό Κόμμα δεν είναι το μόνο ακροδεξιό κόμμα που ενισχύθηκε στις φετινές ευρωεκλογές. Το ολλανδικό Κόμμα της Ελευθερίας του Γκέερτ Βίλντερς, το φινλανδικό Αληθινοί Φινλανδοί, το Λαϊκό Κόμμα της Δανίας και το Τζόμπικ στην Ουγγαρία, το Κόμμα της Ελευθερίας στην Αυστρία, τα ακροδεξιά κόμματα σε Βουλγαρία και Τσεχία και η ξενοφοβική Λίγκα του Βορρά στην Ιταλία είδαν τα ποσοστά τους να ανεβαίνουν. Η εφημερίδα «Guardian» ρώτησε επιφανείς Βρετανούς ιστορικούς εάν βρισκόμαστε και πάλι μπροστά στην άνοδο του φασισμού. Και παρ΄ ότι οι περισσότεροι το αρνούνται, οι απαντήσεις τους δεν είναι καθόλου καθησυχαστικές.
Το θέμα είναι η κρίση της Αριστεράς
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ η απειλή της Ακροδεξιάς το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό αυτών των εκλογών, αν και υπάρχει ξεκάθαρα μια στροφή προς τα δεξιά, και οι κεντροδεξιές κυβερνήσεις θα κάνουν περισσότερους συμβιβασμούς προς την Ακροδεξιά. Το σημαντικό ζήτημα είναι η κρίση της Αριστεράς. Βρεθήκαμε στο ίδιο σημείο και παλαιότερα, στη δεκαετία του ΄30, όταν οι επιπτώσεις της ύφεσης ενίσχυσαν τη Δεξιά και εξαφάνισαν την Αριστερά- οι Εργατικοί το 1931 είχαν μόλις 50 βουλευτές. Η Αριστερά ξαναστάθηκε στα πόδια της, όμως δεν είμαι αισιόδοξος ότι θα συμβεί το ίδιο και τώρα. Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα βρίσκονται σε πτώση σε όλη την Ευρώπη. Η ευρωπαϊκή Αριστερά στηρίχθηκε σε μια εργατική τάξη που δεν υπάρχει πλέον στην παλαιά της μορφή και για να ανακάμψει θα χρειασθεί νέους ψηφοφόρους. Αυτό ίσως αποδειχθεί δύσκολο. Η Αριστερά αντιμετωπίζει προβλήματα παντού: οι Βρετανοί Εργατικοί, οι Γάλλοι Σοσιαλιστές, οι Ιταλοί Δημοκράτες, οι Ισπανοί Σοσιαλιστές, το γερμανικό SΡD μετρούν απώλειες. Οι Σοσιαλδημοκράτες παντού χρειάζονται ένα καινούργιο όραμα και νέους υποστηρικτές.
Ο Έρικ Χόμπσμπομ είναι πρόεδρος του κολεγίου Βirkbeck στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, ιστορικός, συγγραφέας μεταξύ άλλων των βιβλίων «Η εποχή των επαναστάσεων», «Η εποχή των άκρων»
Υπερβολική οποιαδήποτε σύγκριση
ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ σύγκριση με τη Γερμανία του 1920 είναι υπερβολική. Ο φασισμός αναπτύχθηκε από τη μεγάλη στρατιωτική ήττα κατά την οποία εκατομμύρια Γερμανών έχασαν τη ζωή τους και την ηθική ταπείνωση στη Συνθήκη των Βερσαλλιών, σύμφωνα με την οποία η Γερμανία ήταν ο μοναδικός υπεύθυνος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτό ήταν σαν να έλεγε κάποιος ότι οι γερμανικές οικογένειες που έκαναν ό,τι ακριβώς οι βρετανικές και οι αμερικανικές στέλνοντας τους γιους τους στον πόλεμο, ήταν υπεύθυνες για τον θάνατο των παιδιών τους και αποτέλεσε τον καταλύτη για τις αντι-εβραϊκές θεωρίες συνωμοσίας και την εμφάνιση του ακροδεξιού εθνικιστικού κινήματος. Η οικονομική ύφεση από μόνη της δεν θα μπορούσε να οδηγήσει στην άνοδο του φασισμού. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να ανησυχήσουμε για την ενίσχυση του Βρετανικού Εθνικού Κόμματος, ενός μορφώματος που θέλει να διεκδικήσει μια φανταστική Αλβιώνα της οποίας θα ηγούνται λευκοί εθνικιστές. Το κόμμα αυτό έχει φυσικούς συμμάχους σε άλλους ακροδεξιούς στην Ευρώπη- το ολλανδικό κόμμα της Ελευθερίας και το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας. Όμως αξίζει να θυμόμαστε ότι κάποια στιγμή τα ακροδεξιά κόμματα στρέφονται το ένα εναντίον του άλλου και έτσι δεν είναι πιθανό να σχηματίσουν ένα μαζικό ευρωπαϊκό κίνημα.
Ο Νόρμαν Ντέιβις είναι καθηγητής Ιστορίας στο κολέγιο Wolfson της Οξφόρδης, ακαδημαϊκός και συγγραφέας του βιβλίου «Ευρώπη»
Απορώ που δεν πήραν μεγαλύτερα ποσοστά
Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ των ακροδεξιών είναι ανησυχητική, όμως κατά έναν τρόπο έκπληξη αποτελεί το ότι δεν πήραν ακόμα μεγαλύτερα ποσοστά: η ύφεση, η έντονη μετανάστευση και το γεγονός ότι όλα τα μεγάλα κόμματα βρίσκονται μπλεγμένα σε σκάνδαλα λειτουργούν υπέρ της Ακροδεξιάς. Ο παραλληλισμός που εντοπίζω δεν είναι με την άνοδο του φασισμού το 1930 αλλά με την επιτυχία του Ζαν-Μαρί Λεπέν στη Γαλλία στη δεκαετία του 1980. Πέτυχε τα μεγαλύτερα ποσοστά του στις περιοχές που ήταν ισχυρό το γαλλικό Κ.Κ. Όταν κατέρρευσε ο κομμουνισμός, το Εθνικό Μέτωπο του Λεπέν ενισχύθηκε. Τώρα στη Βρετανία, μια μερίδα ψηφοφόρων που παραδοσιακά στήριζαν το Εργατικό Κόμμα πήγαν στην Ακροδεξιά. Όταν ο Νικ Γκρίφιν μιλά για μια χώρα γεμάτη μετανάστες που παίρνουν τις δουλειές από τους Βρετανούς, χτυπά ένα ευαίσθητο σημείο.
Πιο ανησυχητικά όμως είναι όσα θα συμβούν σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Η Ακροδεξιά δεν πήγε καλά στη Γαλλία και τη Γερμανία, η παρουσία της όμως στην Ουγγαρία και τις χώρες της Βαλτικής είναι ενισχυμένη. Και βέβαια υπάρχει πάντα η Ιταλία και η απειλή για τις ελευθερίες των πολιτών από τον Μπερλουσκόνι. Δεν είναι ακροδεξιός με την έννοια του Χίτλερ, αποτελεί όμως απειλή για τη δημοκρατία. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι η οικονομική ύφεση θα βοηθήσει την Αριστερά. Αυτό δεν συνέβη ούτε στη δεκαετία του 1930 ούτε στα 1870 και 1880, όταν γεννήθηκε η λαϊκή Δεξιά. Φαίνεται ότι στις περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας πολλοί προσβλέπουν στον αυταρχισμό και όχι στη δημοκρατία.
Ο Ντέιβιντ Στίβενσον είναι καθηγητής Διεθνούς Ιστορίας στο London School of Εconomics, συγγραφέας της «Ιστορίας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου»
Όχι στις άστοχες υποσχέσεις
ΥΠΑΡΧΟΥΝ σίγουρα κοινά μεταξύ της προπολεμικής Γερμανίας και του σήμερα, και κυρίως η οικονομική κρίση που προκάλεσε μαζική ανεργία. Το Κραχ συνέβη το 1929 και ο Χίτλερ έγινε καγκελάριος το 1933- δηλαδή ακόμα βρισκόμαστε μακριά από το ζενίθ της οικονομικής κρίσης και πιθανώς θα δούμε την Ακροδεξιά να ενισχύεται και άλλο. Πιο ανησυχητικό είναι ότι η ύφεση συνοδεύεται από αύξηση του λαϊκισμού και απώλεια πίστης στη δημοκρατική πολιτική ζωή. Οι άνθρωποι που, πριν από μια γενιά, δεν έδειχναν κυνισμό για την πολιτική, τώρα δείχνουν. Δεν είναι πλέον αδιάφοροι για την πολιτική, έχουν άγνοια. Η άνοδος ενός ανοιχτά ρατσιστικού κόμματος αποτελεί σήμα κινδύνου και ήρθε η ώρα τα μεγάλα πολιτικά κόμματα να δείξουν ειλικρίνεια και να αντιμετωπίσουν τους ψηφοφόρους ως ενήλικες. Η οικονομία είναι σε οικτρή κατάσταση και κανείς δεν μπορεί να δίνει άστοχες υποσχέσεις, διότι το μόνο που επιτυγχάνει είναι η ενίσχυση των λαϊκιστών.
Ο Ντέιβιντ Κίναστον είναι ιστορικός, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Κίνγκστον
Αναζήτηση
