«Tα παιδιά μας διδάσκονται την ξενοφοβία»

Ως ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της σύγχρονης Τουρκίας αναδεικνύεται

πλέον το απηρχαιωμένο τουρκικό εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ εντείνεται

εντυπωσιακά τις τελευταίες εβδομάδες η δημόσια συζήτηση για την Παιδεία,

φωτογραφίζοντας με μελανά χρώματα τα τουρκικά σχολεία, τα Πανεπιστήμια και

τους καθηγητές.

«Οι περισσότεροι από τους μαθητές και τους καθηγητές είναι αποξενωμένοι από

τον σημερινό κόσμο. Διδάσκονται την εσωστρέφεια, την ξενοφοβία και έχουν

έλλειψη αυτοπεποίθησης. Παράγουμε «εθνικο-κεντρικές» γενιές», σχολιάζει ο

γνωστός δημοσιογράφος Μεχμέτ Αλί Μπιράντ, που αφιέρωσε ένα ολόκληρο τηλεοπτικό

πρόγραμμα στην Παιδεία. «Οι άνθρωποι που περνούν από το εκπαιδευτικό μας

σύστημα δεν μπορούν να διαχειριστούν την Τουρκία του 21ου αιώνα. Είναι

αδύνατον να μη βλέπει κανείς πόσο απαρχαιωμένοι έχουμε γίνει». Τα προβλήματα

στα σχολεία αρχίζουν με τα απαρχαιωμένα, εθνικιστικά εγχειρίδια και συνεχίζουν

με την αυταρχική και αντιπαιδαγωγική νοοτροπία του εκπαιδευτικού προσωπικού.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες, στο 40% των

τουρκικών σχολείων οι καθηγητές χειροδικούν, ενώ το 30% των καθηγητών

κυκλοφορεί στο σχολείο με βέργες.

Στη συντριπτική πλειονότητα των σχολείων γίνονται σωματικές έρευνες για

τσιγάρα, ενώ στο 20% των σχολείων εφαρμόζεται ακόμα η ποινή κουρέματος. Τα

προβλήματα, σε άλλο επίπεδο πια, συνεχίζονται στα Πανεπιστήμια, όπου η

εσωστρέφεια και ο βαθύς συντηρητισμός του τουρκικού ακαδημαϊκού κόσμου

αποτελούν σοβαρά εμπόδια για τον εκσυγχρονισμό σε μεγάλη κλίμακα της τουρκικής

κοινωνίας.

Χαρακτηριστική είναι η σκιαγράφηση των λεγόμενων «ελίτ», κυρίως των «κρατικών

ελίτ», που ενώ παραμένουν προσηλωμένες σε μια δική τους εικόνα που έχουν για

τη Δύση, εμπιστεύονται τον στρατό (και συνεπώς τη θέση του στην πολιτική ζωή

της χώρας), ακόμα περισσότερο από τον μέσο Τούρκο.

Βαθιά συντηρητικοί οι πανεπιστημιακοί

Έγκυρη έρευνα, που προκάλεσε σάλο στην Τουρκία, σκιαγραφεί με χαρακτηριστικό

τρόπο τις συντηρητικές αντιλήψεις που κυριαρχούν ανάμεσα στους Τούρκους

πανεπιστημιακούς, καθώς καταγράφει ότι ως πρώτος μεγαλύτερος κίνδυνος για την

Τουρκία θεωρείται από τους ακαδημαϊκούς η «εξασθένηση της εθνικής ταυτότητας»,

ενώ το 56% των ακαδημαϊκών εκτιμά ότι δεν πρέπει να εναντιωθεί στις

παραδόσεις.

Δεύτερος στη σειρά κίνδυνος θεωρείται ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός, τρίτος

έρχεται η ενίσχυση αποσχιστικών κινημάτων και τέταρτος η μείωση της εθνικής

κυριαρχίας. «Δυστυχώς, οι ακαδημαϊκοί, όπως φωτογραφίζονται από την έρευνα

αυτή, βρίσκονται στην καρδιά της επίσημης κρατικής ιδεολογίας και αναπαράγουν

τυφλά τις απαρχαιωμένες φοβίες και την ξενοφοβία του κράτους», λέει ο

αντιπρύτανης του μεγάλου ιδιωτικού Πανεπιστημίου Μπαχτσεσεχίρ, καθηγητής Εσέρ

Καρακάς.

Χαρακτηριστικό των αυταρχικών πολιτικών αντιλήψεων που επικρατούν ανάμεσα

στους ακαδημαϊκούς είναι το γεγονός ότι το 45% των ακαδημαϊκών της Τουρκίας

εμπιστεύεται τον στρατό, ενώ μόλις το 6% εμπιστεύεται την E.E., το 4%

εμπιστεύεται την κυβέρνηση και κανένας (0%) δεν εμπιστεύεται τα πολιτικά

κόμματα.

«Προϊόν» του πραξικοπήματος

Ο διάχυτος αυταρχισμός και συντηρητισμός στα τουρκικά σχολεία, και κυρίως στα

Πανεπιστήμια, δεν είναι τυχαίος. Τα Πανεπιστήμια, το εκπαιδευτικό σύστημα και

γενικότερα ολόκληρο το κράτος, άλλαξαν ριζικά με το πραξικόπημα του 1980 και

της νοοτροπίας που επέβαλε και που εξακολουθεί να επικρατεί στο μεγαλύτερο

μέρος της τουρκικής κοινωνίας και πολιτικής.

Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα, όπως φωτογραφίζεται από τις έρευνες που

δημοσιεύονται, είναι ένα λογικό «προϊόν» του πραξικοπήματος του 1980, που

κατάφερε μια εντυπωσιακή αποπολιτικοποίηση της τουρκικής κοινωνίας, επέβαλε

έναν αυταρχικό κεμαλισμό ως «ιερό» και αναμφισβήτητο κρατικό μοντέλο και,

τέλος, θωράκισε την ξενοφοβία αλλά και την εικόνα του στρατού ως του μόνου

«αξιόπιστου» και «εκσυγχρονιστικού» θεσμού της Τουρκίας.