ΣΗΜΑΤΑ

… του 1500, υπήρχαν περίπου 500 πολιτειακές οντότητες. Με κατακτήσεις όμως

και συγχωνεύσεις, σιγά σιγά λιγόστεψαν. Το 1920, η Ευρώπη είχε μόλις 23 κράτη.

Οποία όμως αντιστροφή και πάλι! Η σημερινή μ.Τ. (μετά το Τείχος) Ευρώπη,

ύστερα από νέα σειρά κρίσεων, πολέμων και αυτονομήσεων, έχει ξανά περισσότερα

κράτη, κάπου 50. Η τάση των κρατών να πληθαίνουν όπως οι διασπώμενες αμοιβάδες

εμφανίζεται και σε άλλες ηπείρους. Μέσα σε 50 χρόνια, ο αριθμός των μελών του

ΟΗΕ έχει τριπλασιαστεί.

… κατά τον Γάλλο πολιτειολόγο Πασκάλ Μπονιφάς, που έκανε και τους σχετικούς

υπολογισμούς, φανερώνουν ότι έχουμε μπει σε μια νέα Εποχή Αποσχίσεων (όρα και

το φυγόκεντρο Κόσοβο). Οι δυνάμεις που άλλοτε σφυρηλατούσαν τις μεγάλες

κρατικές οντότητες, λ.χ. ο πόλεμος ή η επανάσταση, λειτουργούν τώρα

αντίστροφα. Μεταβλήθηκαν σε εργαλεία διάλυσης. Σοβιετική Ένωση, Γιουγκοσλαβία,

Τσεχοσλοβακία, όλες ξαφνικά έγιναν «πρώην». Το ίδιο μπορεί να συμβεί στο

προβλεπτό μέλλον, κατά τον Μπ., σε κράτη όπως η Υεμένη, το Ιράκ, η Ινδία, το

Πακιστάν και η Ινδονησία. Παντού, θρησκευτικά και εθνοτικά κινήματα

δυναμιτίζουν επίμονα την ενότητα. Ο Μαρξ είχε λάθος, γράφει ο Μπ. στην

επιθεώρηση «The Washington Quarterly», όταν περιέγραφε τα κινήματα αυτά ως

εκφάνσεις της προ-βιομηχανικής εποχής που θα λιγόστευαν τάχα καθώς το

προβάδισμα θα δινόταν όλο και περισσότερο στην οικονομική ανάπτυξη.

… η ανάπτυξη και η ευημερία συνέβαλαν στην έκρηξη μάλλον παρά στη συγκράτηση

του τοπικισμού. «Μόλις μια εθνότητα ή πολιτισμική ομάδα συνειδητοποιήσει ότι

είναι σπουδαία παραγωγός πλούτου, βγαίνει και το πρώτο δελτίο Τύπου κάποιας

εθνικιστικής οργάνωσης που ζητάει αυτονομία». Αυτό μάλιστα παρατηρείται και σε

περιοχές όπου τέτοια κινήματα δεν φαίνεται να έχουν καμμιά ελπίδα επιτυχίας,

τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον. (Βασκία, Βόρεια Ιταλία, Νότιο Μεξικό). «Όλοι

βιάζονται να μικρύνουν, να στενέψουν, για να χωρέσουν θαρρείς στο μάτι της

βελόνας απ’ το οποίο θα περάσουν σε ακόμη μεγαλύτερο πλούτο.

… της αρχαίας Ελλάδας φωτίζουν τα έργα τεσσάρων ιστορικών που κυκλοφόρησαν

τελευταία στο Παρίσι. Οι Λήμνιες, που σε μια κρίση υστερίας κατέσφαξαν κατά

την παράδοση όλο τον ανδρικό πληθυσμό του νησιού τους, είναι το θέμα μιας

διατριβής του μακαρίτη Ζωρζ Ντυμεζίλ, που εκδίδεται τώρα για πρώτη φορά (G.

Dumezil: «Le Crime des Lemniennes», Macula). Περισσότερο ενδιαφέρον όμως από

το ξέσπασμα αυτών των μαινάδων έχει, για τον κριτικό του «Νουβέλ Ομπσερβατέρ»,

η ατμόσφαιρα στον γυναικώνα των ελληνικών σπιτιών. Η εκεί γαλήνη, αλλά και το

κρυμμένο πάθος. Τρεις ερευνητές συρραμμένοι σ’ ένα τόμο, αναλύουν τις

τοιχογραφίες της πομπηιανής Βίλλας των Μυστηρίων και ορισμένες ελληνικές

αγγειογραφίες. Υπήρχε και προ Χριστού «παγκοσμιοποίηση», λέει ο ιστορικός Πωλ

Βεν. Οι πολιτισμοί επικοινωνούσαν. Μερικές απ’ τις ζωγραφιές της Βίλλας είναι

ολοφάνερα μεταφορές εικόνων της κλασικής ή μετακλασικής Ελλάδας. Και «Βιάγκρα»

υπήρχε, για γυναίκες μάλιστα: πλάι στις ρεμβάζουσες κόρες, ένα σκαλιστό

ανδρικό όργανο ξεμυτίζει από μισοσκέπαστο πανέρι. Οι ζωγράφοι ήταν (κατά

κανόνα) άντρες, λένε οι ιστορικοί. Αλλά είχαν στον νου τους και τις γυναίκες.

Οι οποίες όλο και θα περιεργάζονταν το δημιούργημά τους κατά τις άχρονες

κατοικίδιες ώρες τους όσο οι άντρες τους, στην Αγορά, ζούσαν και έπλαθαν τον

ιστορικό χρόνο.