Η παράδοση που θέλει να σεργιανίζουν «λευκοί ελέφαντες» στις ολυμπιακές πόλεις λίγους μήνες μετά τις τελετές λήξης των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων, συνεχίζεται και στο Ρίο ντε Ζανέιρο.

Μαζί με τα βεγγαλικά στον ουρανό του Μαρακανά έσβησαν και οι υποσχέσεις –όπως άλλωστε αναμενόταν –για την αξιοποίηση των ολυμπιακών έργων τα οποία στοίχισαν στον βραζιλιάνικο λαό 12 δισ. δολάρια (11,3 δισ. ευρώ) σε εποχή οικονομικής κρίσης.

Η εγκατάλειψη του συμβόλου των 31ων Ολυμπιακών Αγώνων, του Μαρακανά, το οποίο έχει αφεθεί στις ορέξεις των πλιατσικολόγων, αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου στο θέμα της αξιοποίησης των ολυμπιακών ακινήτων.

Μια ιστορία που συνδέεται απευθείας με την Αθήνα του 2004 λόγω των κοινών σημείων της και υπερτονίζει τον πλεονασμό των επιχειρημάτων όσων τελικά αντιτίθενται στη διοργάνωση τέτοιου μεγέθους αθλητικών εκδηλώσεων.

Ενα χρόνο πριν από τους Αγώνες του Ρίο κι ενώ οι δρόμοι της μεγαλούπολης της Βραζιλίας πλημμύριζαν από διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για τις σπατάλες και τις αυξήσεις στα εισιτήρια των μέσων μαζικής μεταφοράς, το υψηλόβαθμο στέλεχος του δήμου Πέδρο Πάουλο μοίραζε απλόχερα υποσχέσεις: «Δεν θα υπάρχουν «λευκοί ελέφαντες»» έλεγε και έδειχνε να το πιστεύει.

Την ίδια υπόσχεση επανέλαβε και ο δήμαρχος Εδουάρδο Παές, κατά την ομιλία του στην τελετή λήξης στις 21 Αυγούστου 2016.

Χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατεί στο Ρίο, έξι μήνες μετά τους Αγώνες, είναι το γεγονός ότι το φιλέτο των ολυμπιακών εγκαταστάσεων, τα διαμερίσματα των 31 πύργων στο Ολυμπιακό Χωριό που θα πωλούνταν σε εύπορους Βραζιλιάνους προκειμένου να δημιουργήσουν τις βάσεις μιας πλούσιας περιοχής, ψάχνουν ακόμα αγοραστές.

Το Ολυμπιακό Πάρκο, για τη δημιουργία του οποίου χρειάστηκε να εγκαταλείψει τις εστίες της ολόκληρη κοινότητα, είναι σήμερα εγκαταλελειμμένο.

Ανοίγει στο κοινό μόνο τα Σαββατοκύριακα, αλλά ο κόσμος που το επισκέπτεται είναι λιγοστός. Αιτία, τα σημάδια εγκατάλειψης που υπάρχουν παντού –παραμελημένος κατασκευαστικός εξοπλισμός, πεταμένα καθίσματα, ακάλυπτες τρύπες αποχέτευσης.

Απογοητευτική είναι η κατάσταση και στην πισίνα όπου έκαναν προθέρμανση ο Μάικλ Φελπς και τα άλλα αστέρια της κολύμβησης. Σήμερα είναι άδεια από νερό και εστία «προπόνησης» κουνουπιών.

Στους φτωχούς κατοίκους της περιοχής Ντεοντόρο οι διοργανωτές των Αγώνων είχαν υποσχεθεί τη μετατροπή των εγκαταστάσεων του κανόε σε πισίνα κολύμβησης. Αντ’ αυτού η εγκατάσταση έκλεισε και ο δήμος παραπέμπει το θέμα στις ελληνικές καλένδες.

Για την Αρένα του Μέλλοντος δόθηκε η υπόσχεση πως θα διαλυθεί και θα μετασχηματιστεί σε τέσσερα σχολεία. Η ιδέα είχε θεωρηθεί πρωτοποριακή και η τοπική κοινότητα την υποδέχθηκε με ενθουσιασμό.

Φυσικά, η υπόσχεση δεν έχει υλοποιηθεί και ο νέος δήμαρχος που εξελέγη μετά τους Αγώνες υποστηρίζει πως χρειάζεται περισσότερη μελέτη για να ελεγχθεί ο προϋπολογισμός του έργου.

«Ως πολίτης ανησυχώ. Εχω μάθει να μην εμπιστεύομαι τους πολιτικούς. Θα είναι πραγματικό φιάσκο αν αυτά τα σχολεία δεν κατασκευαστούν» δηλώνει ο αρχιτέκτονας Γκουστάβο Μάρτινς, που είχε εμπνευστεί το συγκεκριμένο πρότζεκτ.

Η αξιοποίηση των ολυμπιακών έργων είχε ως βάση την εξεύρεση ιδιωτών που θα τα εκμεταλλεύονταν μελλοντικά. Φαίνεται εκ του αποτελέσματος πως οι διοργανωτές δεν είχαν υπολογίσει την άρνηση των ιδιωτών να εμπλακούν σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Ετσι παραμένουν κλειστές και αναξιοποίητες οι εγκαταστάσεις του τένις, της ποδηλασίας ακόμα και του γκολφ που αδυνατεί να προσελκύσει νέα μέλη.

Δίχως αμφιβολία η μεγαλύτερη κληρονομιά που υποτίθεται ότι θα άφηναν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Ρίο ήταν η δραστική μείωση της ρύπανσης στον Κόλπο Γκουαναμπάρα. Οι Αρχές είχαν υποσχεθεί πως θα μειωνόταν κατά 80% η ποσότητα των αποβλήτων που καταλήγουν στη θάλασσα.

Βεβαίως, κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν συνέβη, αλλά όπως με ευκολία τώρα ομολογούν οι ειδικοί, αφού τα φώτα της δημοσιότητας έχουν αποσυρθεί από την περιοχή, θα χρειαστούν 25 χρόνια και πολλά ιδιωτικά κεφάλαια για να μειωθεί η ρύπανση.

Τι έμεινε τελικά από τις σπατάλες και τις μεγάλες υποσχέσεις; Η επέκταση της γραμμής του μετρό που συνδέει τις δυτικές γειτονιές της Μπάρα ντε Τιζούκα με την τουριστική περιοχή στα νότια του Ρίο. Επίσης, το αναμορφωμένο παραθαλάσσιο μέτωπο όπου βρίσκονται το Μουσείο του Αύριο και το ενυδρείο AquaRio. Η οικονομική κρίση, ωστόσο, έβαλε φρένο στα σχέδια περαιτέρω επέκτασης.

Οπως απότομη ήταν η οικονομική άνοδος της Βραζιλίας λόγω της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, άλλο τόσο απότομη ήταν η πτώση της μετά το τέλος της. Η ανεργία διπλασιάστηκε στο Ρίο, το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν μειώθηκε κατά 8,4% και οι δημόσιοι υπάλληλοι είδαν τις αμοιβές τους να μειώνονται κατά 30%. Επίσης, λόγω της οικονομικής κρίσης θα αναβληθούν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις σε τουλάχιστον 48 πόλεις. Κάποιοι στο Ρίο ακούνε «Ολυμπιακοί Αγώνες» και ταράζονται.